Tourette Sendromu Nedir, Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi

Tourette sendromu, kontrol edilemeyen hareketlere ve tik adı verilen seslere neden olan bir bozukluk. Nörolojik bir durum ve tik hastalığı, tik sendromu ya da gilles de la tourette sendromu gibi farklı isimlerle biliniyor.

Genellikle çocukluğun erken dönemlerinde ortaya çıkıyor. Tikler hafif veya şiddetli şekilde olabiliyor. İlaç ve terapi tiklerin azalmasına yardımcı oluyor.

Değişik bir ismi olan bu hastalık, Fransız Doktor Gerard Gilles de La Tourette tarafından 1985 yılında tanımlanmış ve doktorun ismiyle anılmış.

Peki nedir Tourette bozukluğu?

Tourette syndrome nedir?

Tourette sendromu, beyni ve sinirleri etkileyen nörolojik bir hastalık. Kişinin ani hareketler veya tikler adı verilen sesler çıkarmasına neden olur. 

Tikler istem dışıdır, bu nedenle kontrol edilemez veya önlenemez. Omuz silkme gibi motor tikler ve boğaz temizleme gibi ses tikleri ile kendini gösterir. Motor tikler, ses tiklerinden daha önce gelişir.

Peki, Tourette bozukluğunun sebebi nedir?

Tourette sendromu nedeni nedir?

Tourette sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir. Hastalığın gelişiminde genler rol oynar ve bu nedenle genetiktir. Çevresel faktörlerin de etkili olduğu hastalık, hala çözülmeyi bekleyen karmaşık bir bozukluk. 

Beyindeki dopamin ve serotonin gibi sinir uyarılarını (nörotransmiterler) ileten kimyasalların hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülüyor.

Peki, Tourette hastalığı kimlerde görülür?

Tourette sendromu için risk faktörleri neler?

Tourette sendromunun gelişimini etkileyen bazı faktörler var. Nedir bu risk faktörleri?

  • Cinsiyet: Erkeklerin tourette sendromunu geliştirme olasılığı kadınlardan en az üç kat daha fazla.
  • Genetik: Tourette sendromu, genler (kalıtsal) yoluyla ebeveynlerden çocuklarına geçer.
  • Doğum öncesi sağlık: Sigara içen veya hamilelik sırasında sağlık komplikasyonları olan annelerin çocukları Tourette sendromu için daha yüksek risk altında. Doğum ağırlığının düşük olması da riski artırır.

Tourette sendromunun belirtileri neler?

Tourette sendromunun ana belirtisi tikler. Genellikle 5 ile 7 yaşları arasında başlar ve 12 yaş civarında zirve yapar.

Tikler karmaşık veya basit tikler olarak sınıflandırılır:

  • Karmaşık tikler, birçok hareketi ve kas grubunu kapsar. Örneğin; zıplamak karmaşık bir motor tiktir. Belirli kelimeleri veya cümleleri tekrarlamak da karmaşık bir ses tikidir.
  • Basit tikler, yalnızca birkaç kas grubunu içeren hızlı, tekrarlanan hareketler. Omuz silkmek, basit bir motor tiktir. Boğazını temizlemek ise basit bir ses tikidir.

Diğer motor tikleri şöyle:

  • Kol oynatma
  • Bel bükme
  • Göz kırpma
  • Başı sağa sola oynatma
  • Atlama
  • Çene hareketleri
  • Çarpık yüz ifadeleri

Ses tikleri ise şunlar:

  • Havlama
  • Homurdanma
  • Bağırma
  • Koklama
  • Boğaz temizleme

Tikler zararlı mı?

Bazı tikler zararlı örneğin; birinin yüzüne vurmasına neden olan motor tikler. 

Tourette sendromunun bir belirtisi olarak koprolali adı verilen bir ses tiki ortaya çıkar ki; bu da kişinin toplum içinde istemeden müstehcen ve küfürlü konuşmasına neden olur. 

Peki, Tourette sendromuna nasıl tanı konur?

Tourette sendromu nasıl teşhis edilir?

Tourette sendromunu teşhis edebilecek bir test yok. Teşhis için belirti ve semptomların geçmişi incelenir. Tourette sendromunu teşhis etmek için kullanılan kriterler şöyle:

  • Hem motor tikler hem de ses tikleri değerlendirilir fakat ikisinin de aynı anda olması şart değil.
  • Tikler, bir yıldan uzun süre boyunca, neredeyse her gün veya aralıklı olarak günde birkaç kez ortaya çıkar.
  • Tikler 18 yaşından önce başlar.
  • Tiklere ilaçlar, diğer maddeler veya başka bir tıbbi durum neden olmaz.
  • Tikler zaman içinde konum, sıklık, tür, karmaşıklık veya önem açısından değişir.

Tourette sendromu dışındaki başka durumlar da hem motor hem de ses tiklerine neden olabilir. Tiklerin diğer nedenlerini dışlamak için doktor kan testleri ve MRI gibi görüntüleme isteyebilir.

Tourette sendromunun tedavisi var mı?

Tourette sendromunun tedavisi nedir?

Günlük aktiviteleri etkilemeyen hafif tikler için tedaviye ihtiyaç olmayabilir. Fakat şiddetli tikler işte, okulda veya sosyal ortamlarda kişiyi zora sokar. 

Hatta bazı tikler kendine zarar vermeye bile yol açar. Bu durumlarda, ilaç tedavisi veya davranışsal terapi yöntemine başvurulur.

Tourette sendromu ilaç tedavisi

Tikleri kontrol etmeye yardımcı olacak ilaçlar şunlar:

  • Dopamini bloke eden veya azaltan ilaçlar.
  • Botulinum (Botoks) enjeksiyonları. 
  • DEHB ilaçları. 
  • Merkezi adrenerjik inhibitörler. 
  • Antidepresanlar. 
  • Antiseizür ilaçları. 

Tourette sendromu için terapi

  • Davranış terapisi
  • Psikoterapi
  • Derin beyin stimülasyonu (DBS)

Tourette sendromunda tikler istem dışı oluşur ve bu nedenle kontrol edilemez. Fakat terapi, tikleri kontrol etmeyi ve olumsuz etkilerini azaltmayı sağlar.

Tourette sendromunda beslenme

Nörolojik hastalıkların beslenme ile tedavisi kapsamında bazı araştırmalar yapılmaktadır. Genel olarak Tourette sendromu ve tikleri iyileştirebilecek bir beslenme stratejisi yok ama bazı yiyecekleri yemenin ve bazılarından uzak durmanın hastalığa olumlu etkisi olduğu düşünülüyor.

Tourette sendromunda ne yenir?

Kaçınılması gereken yiyecekler

  • Gluten
  • Rafine şeker
  • Tatlandırıcı ve koruyucu madde içeren yiyecekler

Tourette sendromu önlenir mi?

Tourette sendromunu önleme gibi bir durum söz konusu değil. Ancak erken teşhis ve tedavi, durumun kötüleşmesini önleyebilir.

Tourette sendromu geçer mi?

Tourette sendromu yetişkinlikte iyileşebilir. Belli bir yaştan sonra tikler artış gösterse de 19-20 yaşlarından sonra kaybolabilir, şiddeti ve sıklığı azalabilir.

Tourette sendromlu kişinin hayatı nasıl kolaylaştırılır?

Tourette sendromuyla yaşamak özellikle çocuklar için zordur. Okul çalışmalarını yürütmeleri ve başkalarıyla iletişim kurmaları hastalık nedeniyle daha da zorlaşacaktır. 

Arkadaşları, aile bireyleri ve öğretmenlerin desteği ile çocuklar Tourette sendromunu yönetebilir. Bu çocuklar;

  • Daha az öğrenci olan sınıflarda okumalı.
  • Okulda kişisel ilgi görmeli.
  • Ödevlerini tamamlamaları için daha fazla zaman verilmeli.

Tourette sendromu komplikasyonları neler?

Tourette sendromlu kişiler genellikle sağlıklı bir yaşam sürer. Fakat tikler nedeniyle davranışsal ve sosyal zorluklar yaşar. Tourette sendromuyla ilişkili durumlar şöyle:

  • Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
  • Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
  • Otizm spektrum bozukluğu
  • Öğrenme özürleri
  • Uyku bozuklukları
  • Depresyon
  • Anksiyete bozuklukları
  • Tiklere bağlı ağrı, özellikle baş ağrıları
  • Öfke kontrolü sorunları

Tourette sendromu için uzun vadede durum nedir?

Tourette sendromunun tedavisi yok. Durum genellikle yetişkinlikte düzelir. Kronik olarak seyreden vakalar da olabilir. Bu kişilerde durum giderilemese de tedavi ile tikler en aza indirilir. 

Tourette sendromlu kişiler normal bir ömür sürer.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir