İki ana diyabet türü vardır: tip 1 diyabet ve tip 2 diyabet. Her iki diyabet türü de vücudun kan şekerini veya glikozu düzenleme şeklini etkileyen kronik hastalıklardır.
Glikoz, vücudun hücrelerini besleyen yakıttır. Hücrelere girmek için bir anahtara ihtiyacı vardır. İnsülin bu anahtardır.
Tip 1 diyabet olan kişiler, insülin üretemez. Bu kişilerin anahtarı yokmuş gibi düşünülebilir.
Tip 2 diyabetli kişiler insüline gerektiği gibi yanıt vermezler. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde genellikle yeterli insülin yapamazlar. Bunu bozuk bir anahtar olarak düşünebiliriz.
Her iki diyabet türü de kronik olarak kan şekerinin yükselmesine neden olur.
Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastalığının belirtileri nelerdir?
Kontrol altına alınmazsa tip 1 ve tip 2 diyabet aşağıdaki gibi semptomlara yol açar:
Sık idrara çıkma
Susuzluk hissetmek ve çok su içmek
Çok aç hissetmek
Çok yorgun hissetmek
Bulanık görme
Kolay iyileşmeyen kesik ve yaralar
Tip 1 ve tip 2 diyabetli kişiler sinirlilik, ruh hali değişiklikleri ve istemeden kilo kaybı yaşayabilir.
Tip 1 ve tip 2 diyabetli kişilerin ellerinde veya ayaklarında uyuşma ve karıncalanma olabilir.
Tip 1 ve Tip 2 diyabet neden olur?
Tip 1 diyabetin nedenleri
Bağışıklık sistemi, vücuda giren zararlı virüsler ve bakteriler gibi yabancı istilacılarla savaşır.
Tip 1 diyabetli kişilerde, bağışıklık sistemi vücudun kendi sağlıklı hücrelerini yabancı istilacılarla karıştırır. Bağışıklık sistemi pankreastaki insülin üreten beta hücrelerine saldırır ve onları yok eder. Beta hücreleri yok edildikten sonra vücut insülin üretemez.
Bağışıklık sisteminin neden vücudun kendi hücrelerine saldırdığı ise bilinmiyor.
Tip 2 diyabetli kişilerdeinsülin direnci vardır. Vücut hala insülin üretir ama onu etkili bir şekilde kullanamaz.
İnsülin direncinin hareketsiz olmak ve aşırı kilo gibi yaşam tarzı faktörlerinden kaynaklandığı düşünülüyor.
Genetik ve çevresel faktörler de rol oynuyor.
Tip 2 diyabet oluştuğunda, pankreas daha fazla insülin üreterek telafi etmeye çalışır. Vücut insülini etkili bir şekilde kullanamadığı için kan dolaşımında glikoz birikir.
Tip 1 ve Tip 2 diyabet için risk faktörleri nelerdir?
Tip 1 diyabet için risk faktörleri şunlardır:
Aile faktörü: Tip 1 diyabetli ebeveyni veya kardeşi olan kişilerde diyabet geliştirme riski daha yüksektir.
Yaş: Tip 1 diyabet her yaşta ortaya çıkabilir. En çok çocuklar ve ergenlerde olur.
Yaşanılan yer: Ekvatordan uzaklaştıkça tip 1 diyabetin yaygınlığı artar.
Genetik: Belirli genler, tip 1 diyabet geliştirme riskini artırır.
Aşağıdaki durumlarda tip 2 diyabet geliştirme riski daha yüksektir:
Gizli şeker veya kan şekeri seviyesinin yükselmesi
Tip 1 diyabetin tedavisi yoktur. Tip 1 diyabetli kişiler insülin üretmez, bu nedenle vücuda düzenli olarak enjekte edilmelidir.
Bazı insanlar günde birkaç kez mide, kol veya kalça gibi yumuşak dokulara enjeksiyon yapar. Bazıları insülin pompası kullanır. İnsülin pompası, küçük bir tüp aracılığıyla vücuda sabit miktarda insülin sağlar.
Tip 2 diyabet tek başına diyet ve egzersizle kontrol altında tutulur. Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli değilse, doktor vücudun insülini daha etkili kullanmasına yardımcı olacak ilaçlar reçete edebilir.
Kan şekerini izlemek, tip 2 diyabet yönetiminin önemli bir parçasıdır.
Tip 1 ve Tip 2 diyabette beslenme
Beslenme, diyabetli insanlar için yaşamın önemli bir parçasıdır.
Tip 1 diyabette, belirli yiyecek türlerini yedikten sonra ne kadar insülin enjekte edilmesi gerekeceğini belirlemek için doktor yardımcı olacaktır.
Örneğin karbonhidratlar, tip 1 diyabetli kişilerde kan şekeri düzeylerinin hızla yükselmesine neden olur. İnsülin alarak buna karşı koymak gerekecek ancak ne kadar insülin alınacağının da bilinmesi gerekir.
Tip 2 diyabetli kişilerin sağlıklı beslenmesi çok önemli. Kilo vermek, genellikle tip 2 diyabet tedavisinin bir parçasıdır. Bu nedenle doktor düşük kalorili bir yemek planı önerir.
Diyabetin komplikasyonları nelerdir?
Diyabetin yan etkileri zamanla gelişir. Kan şekeri seviyesi kontrol edilmezse, yaşamı tehdit edebilecek ciddi komplikasyon riski ortaya çıkar. Kronik komplikasyonlar şunlardır:
