Tarhun Nedir, Nasıl Kullanılır, Faydaları Nelerdir?

Tarhun veya “Artemisia dracunculus L.” ayçiçeği ailesinden gelen çok yıllık bir bitkidir. Tat, koku ve tıbbi amaçlar için yaygın olarak kullanılmaktadır.

Lezzetli bir baharattır ve balık, sığır eti, tavuk, kuşkonmaz, yumurta ve çorba gibi yemeklere kullanılır.

İşte “tarhun ne işe yarar”, “tarhunun faydaları nelerdir”, “tarhun hangi yemeklerde kullanılır”, “tarhunun zararı var mı” sorularının cevabı…

Tarhun Nedir?

Tarhun baharat ve bazı rahatsızlıklar için doğal bir çare olarak uzun bir kullanım geçmişine sahiptir. Asteraceae ailesinin gür aromatik bir bitkisidir ve bitkinin Sibirya’ya özgü olduğuna inanılmaktadır.

İki yaygın formu, Rus ve Fransız tarhunudur. Fransız tarhunu, Avrupa’da ve Kuzey Amerika’da yetiştirilmektedir. Daha çok tıbbi amaçlar için kullanılan İspanyol tarhunu da mevcuttur.

Yaprakları parlak yeşil renktedir ve anasona çok benzeyen bir tada sahiptir. Bu bitki, temel bileşeni metil chavicol olan yüzde 0,3 ila yüzde 1,0 uçucu yağ içerir.

Tarhun, hem doğuda hem de batıda birçok kültürde gıda ve ilaç olarak kullanılmıştır ve kullanılmaya da devam etmektedir. Taze yaprakları bazen salatalarda ve sirkenin demlenmesinde kullanılır. 

Latince adı Artemisia dracunculus,  aslında “küçük ejderha” anlamına gelir. Bu, esas olarak bitkinin dikenli kök yapısından kaynaklanmaktadır. 

Bu bitkiden elde edilen uçucu yağ, kimyasal olarak anasonla aynıdır, bu yüzden tatları bu kadar yakındır.

Bitki, nesillerdir, yerli Kızılderililerden ortaçağ doktorlarına kadar çok çeşitli halklar tarafından çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılmıştır. 

Antik Hipokrat’ın bile, hastalıklar için kullandığı en basit bitkilerden biri olduğu belirtilmektedir. Romalı askerler, yorgunluktan kurtulacaklarına inandıkları için savaşlara gitmeden önce ayakkabılarına bitkinin dallarını yerleştirmişlerdir.

Tarhun Besin Değeri

Tarhunun kalorisi ve karbonhidrat miktarı düşüktür ve insan sağlığı için faydalı olabilecek besinler içerir.

Bir yemek kaşığı (2 gram) kuru tarhun aşağıdaki besin içeriğine sahiptier:

Kalori: 5

Karbonhidrat: 1 gram

Manganez: Referans Günlük Alımın % 7’si (RDI)

Demir: RDI’nın % 3’ü

Potasyum: RDI’nın % 2’si

Manganez, beyin sağlığı, büyüme, metabolizma ve vücuttaki oksidatif stresin azaltılmasında rol oynayan önemli bir besindir.

Demir hücre fonksiyonu ve kan üretiminin anahtarıdır. Demir eksikliği anemiye yol açabilir, yorgunluk ve halsizlik ile sonuçlanabilir.

Potasyum, kalp, kas ve sinir fonksiyonu için çok önemli olan bir mineraldir. Araştırmalar kan basıncını düşürebildiğini bulmuştur.

Tarhundaki bu besin maddelerinin miktarları kayda değer olmasa da, bitki genel sağlık için faydalıdır.

Tarhunun Yararları Nelerdir?

İnsülin duyarlılığını artırarak kan şekerini azaltmaya yardımcı olur

İnsülin, hücrelere glikoz getirmeye yardımcı olan bir hormondur, böylece enerji için kullanılabilir.

Beslenme ve iltihaplanma gibi faktörler, insülin direncine neden olarak yüksek glikoz seviyelerine yol açabilir.

Tarhunun, insülin duyarlılığını ve vücudun glikozu kullanma şeklini geliştirdiği bulunmuştur.

Diyabetli hayvanlarda yedi günlük bir çalışma tarhun ekstraktının bir plaseboya kıyasla kan glikoz konsantrasyonlarını % 20 düşürdüğünü bulmuştur.

Ayrıca, 90 günlük, randomize bir çalışma, bozulmuş glukoz toleransı olan 24 kişide tarhunun insülin duyarlılığı, insülin sekresyonu ve glisemik kontrol üzerindeki etkisini incelemiştir.

Kahvaltı ve akşam yemeğinden önce 1000 mg tarhun alan kişiler, toplam şeker insülin sekresyonunda büyük bir düşüş yaşadılar ve bu da gün boyunca kan şekeri seviyelerinin dengede kalmasına yardımcı oldu.

Uyku kalitesini artırır

Uykusuzluk, sağlık için olumsuz sonuçlara neden olabilir, tip 2 diyabet ve kalp hastalığı gibi hastalıkların riskini artırabilir.

İş programlarındaki değişiklikler, yüksek stres düzeyleri veya yoğun yaşam tarzları, kötü uyku kalitesine neden olabilir.

Uyku hapları, uykuya yardımcısı olarak kullanılır ancak depresyon gibi komplikasyonlara yol açabilir.

Tarhunun da içinde bulunduğu Artemisia bitki grubu, zayıf uyku dahil olmak üzere çeşitli sağlık durumları için bir çare olarak kullanılmaktadır.

Farelerde yapılan bir çalışmada, Artemisia bitkilerinin yatıştırıcı bir etki sağladığı ve uykuyu düzenlemeye yardımcı olduğu ortaya çıkmıştır.

Leptin düzeylerini azaltarak iştahı artırır

İştah kaybı, yaş, depresyon veya kemoterapi gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Tedavi edilmezse, yetersiz beslenmeye ve yaşam kalitesinin düşmesine yol açar.

Ghrelin ve leptin hormonlarındaki dengesizlik de iştahta azalmaya neden olabilir. Bu hormonlar enerji dengesi için önemlidir.

Leptin, tokluk hormonu olarak adlandırılırken ghrelin, açlık hormonu olarak kabul edilir. Ghrelin seviyeleri yükseldiğinde, açlığa neden olur. Aksine, yükselen leptin seviyeleri tokluk hissi sağlar.

Farelerde yapılan bir çalışmada tarhun özütünün iştahı uyarmadaki rolü incelenmiştir. Sonuçlar insülin ve leptin sekresyonunda azalma ve vücut ağırlığında bir artış gösterdi.

Bu bulgular tarhun özünün açlık hislerini artırmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. 

Bununla birlikte, sonuçlar sadece yüksek yağlı bir diyetle birlikte incelenmiştir. Bu etkilerin doğrulanması için insanlarda ek araştırmalara ihtiyaç vardır.

Osteoartrit gibi durumlar ile ilişkili ağrının giderilmesine yardımcı olur

Geleneksel halk tıbbında tarhun, ağrıyı tedavi etmek için kullanılmıştır.

12 haftalık bir çalışma, bir tarhun ekstresi içeren Arthrem denilen bir besin takviyesinin osteoartritli 42 kişide ağrı ve sertlik üzerindeki etkisini incelemiştir.

Günde iki kez 150 mg Arthrem alan bireyler, günde iki kez 300 mg ve plasebo grubunu alanlara kıyasla, semptomlarda belirgin düzelme görmüştür.

Araştırmacılar düşük dozun, yüksek dozdan daha iyi tolere edildiği için daha etkili olduğunu kanıtlamışlardır.

Farelerde yapılan diğer çalışmalar, Artemisia bitkisinin ağrının tedavisinde yararlı olduğunu ve geleneksel ağrı tedavisine alternatif olarak kullanılabileceğini öne sürmüştür.

Antibakteriyel özellikleri gıda kaynaklı hastalıkları önleyebilir

Gıda şirketlerinin, gıdaların korunmasına yardımcı olmak için sentetik kimyasallar yerine doğal katkı maddeleri kullanmaları için artan bir talep vardır. Bitki esans yağları popüler bir alternatiftir.

Ayrışmayı önlemek, gıdaları korumak ve E.coli gibi gıda kaynaklı hastalığa neden olan bakterileri inhibe etmek için gıdaya katkı maddeleri ilave edilir.

Bir çalışmada tarhun esansiyel yağının Staphylococcus aureus ve E. coli – gıda kaynaklı hastalığa neden olan iki bakteri üzerindeki etkilerine bakılmıştır. Bu araştırma için İran beyaz peynirine 15 ve 1.500 µg / mL tarhun esansiyel yağı uygulanmıştır.

Sonuçlar, tarhun yağı ile muamele edilen tüm numunelerin, iki bakteri türü üzerinde, plaseboya kıyasla, antibakteriyel etkiye sahip olduğunu gösterdi. Araştırmacılar tarhunun peynir gibi gıdalarda etkili bir koruyucu olabileceği sonucuna vardılar.

Sindirimi iyileştirir

Tarhun içerisindeki yağlar, vücudun doğal sindirim sularını tetikleyerek, onu sadece bir aperatif (iştahı ateşlemeye yardımcı olan) olarak değil, aynı zamanda yiyecekleri düzgün bir şekilde sindirmek için mükemmel bir sindirim yardımcısı haline getirir.

Ağızdan tükürüğün atılmasından midede mide sularının üretilmesine ve bağırsaklarda peristaltik harekete kadar sindirim sürecine baştan sona yardımcı olabilir.

Bu sindirim becerisinin çoğu, tarhun karotenoidlerinden kaynaklanmaktadır. İrlanda’daki University College Cork’taki Gıda ve Beslenme Bilimleri Bölümü, karotenoid içeren bitkilerin sindirim üzerindeki etkilerini inceledi.

Sonuçlar, bu bitkilerin “biyolojik olarak erişilebilir karotenoidlerin alımına katkıda bulunduğunu” ve bunun da sindirim sağlığını iyileştirdiğini gösterdi.

Diş ağrısı tedavisi için kullanılır

Tarih boyunca, geleneksel bitkisel tıp, taze tarhun yapraklarını diş ağrısının giderilmesi için bir ev tedavisi olarak kullanmıştır.

Eski Yunanlıların ağzı uyuşturmak için yaprakları çiğnediği söylenir. Araştırmalar, bu ağrı giderici etkinin, bitkide bulunan doğal olarak oluşan anestezik bir kimyasal olan yüksek öjenol seviyelerinden kaynaklandığını gösteriyor.

Doğal diş ağrısı tedavisi için kullanılan karanfil yağı da aynı ağrı giderici öjenolü içerir.

Diğer Potansiyel Sağlık Faydaları

Tarhunun henüz kapsamlı bir şekilde araştırılmamış diğer sağlık yararları olduğu da iddia edilmektedir.

Kalp sağlığı için faydalı olabilir

Tarhun genellikle kalp için sağlıklı olduğu ispatlanan Akdeniz diyetinde kullanılır. Bu diyetin sağlığa faydaları sadece besinler değil aynı zamanda kullanılan otlar ve baharatlarla da ilgilidir.

İnflamasyonu azaltabilir

Sitokinler, inflamasyonda rol oynayabilen proteinlerdir. Farelerde yapılan bir çalışmada, 21 gün boyunca tarhun ekstraktı tüketiminden sonra sitokinlerde anlamlı bir azalma olduğu bulunmuştur.

Tarhun Nasıl ve Nerelerde Kullanılır?

Tarhun ince bir tada sahip olduğundan, çeşitli yemeklerde kullanılabilir;

– Kaynamış veya pişmiş yumurtaya eklenebilir.

– Fırın tavukta garnitür olarak kullanılabilir.

– Pesto gibi soslara eklenebilir.

– Somon veya ton balığı gibi balıklara eklenebilir.

– Zeytinyağıyla karıştırıp, karışımı kavrulmuş sebzelerin üzerine gezdirilebilir.

Tarhunun üç farklı çeşidi vardır- Fransız, Rus ve İspanyol tarhunu:

Fransız tarhunu en yaygın olarak bilinen ve mutfak kullanımı en iyi olan çeşittir.

Rus tarhunu Fransız tarhununa kıyasla lezzet bakımından daha zayıftır. Lezzetini nemle birlikte çabuk kaybeder, bu yüzden hemen kullanmak en iyisidir.

İspanyol tarhunun, Rus tarhununa göre daha fazla; Fransız tarhunundan daha az lezzeti vardır. Tıbbi amaçlar için kullanılabilir ve çay olarak demlenir.

Baharat olarak yemeklerde kullanımından başka kapsül, toz, tentür veya çay gibi çeşitli formlarda takviye olarak da tarhun kullanılabilir.

Tarhun Nasıl Saklanır?

Taze tarhun en iyi buzdolabında saklanır. Sadece gövdesini soğuk suyla yıkayın, nemli kağıt havluya gevşek bir şekilde sarın ve plastik bir torbada saklayın. Bu yöntem, bitkinin nemi tutmasına yardımcı olur.

Taze tarhun genellikle buzdolabında dört ila beş gün dayanır. Yapraklar kahverengileşmeye başladıktan sonra, otu atma zamanı gelmiştir.

Kuru tarhun, serin ve karanlık bir ortamda, hava geçirmeyen bir kapta dört ila altı aya kadar dayanabilir.

Tarhun Yan Etkileri ve Zararları

Tarhun, normal yiyecek miktarlarında güvenlidir. Kısa bir süre ağızdan tıbbi olarak alındığında da çoğu insan için güvenli kabul edilir. 

Uzun süreli tıbbi kullanım, kansere neden olabilecek bir kimyasal olan estragol içerdiğinden tavsiye edilmez. 

Kemirgenlerde estragolün kanserojen olduğunu gösteren araştırmalara rağmen, doğal olarak estragol içeren bitkiler ve uçucu yağlar gıda kullanımı için “genel olarak güvenli” olarak kabul edilmektedir.

Hamileler ve emzirenler için, bu bitkinin tıbbi kullanımı tavsiye edilmez. Regl dönemini başlatabilir ve hamileliği tehlikeye atabilir.

Kanama bozukluğu veya başka bir kronik sağlık sorununda, tıbbi olarak kullanmadan önce doktora danışın.

Büyük miktarlarda tarhun, kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Ameliyat olacaksanız, herhangi bir kanama sorununu önlemek için planlanmış bir ameliyattan en az iki hafta önce almayı bırakın.

Ayçiçeği, papatya, yakup otu, krizantem ve kadife çiçeği içeren Asteraceae / Composita e ailesine karşı duyarlıysanız veya alerjiniz varsa, tarhun sizin için bir soruna neden olabilir, bu yüzden uzak durmak gerekir.

Sonuç olarak;

Tarhun, binlerce yıldır yemek pişirmek ve bazı rahatsızlıkları iyileştirmek için kullanılan harika bir bitkidir. Narin ve tatlı lezzeti, mutfak sanatlarında birçok kişiyi cezbeder ve taze kullanıldığında yemeklere ince bir anason aroması katabilir.

Tarhun, sinir ve sindirim sistemleri üzerinde güçlü etkilere sahiptir ve vücudun diş ağrısı, sindirim sorunları, bakteriyel enfeksiyonlar, menstruasyon sorunları ve uykusuzluk gibi sorunların üstesinden gelmesine yardımcı olur.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir