Sodyum Benzoat ve Potasyum Benzoat Nedir, Zararlı mı?

Sodyum benzoat, raf ömrünü uzatmak için bazı paketlenmiş yiyeceklere ve kişisel bakım ürünlerine eklenen bir koruyucudur.

Bu insan yapımı katkı maddesinin zararsız olduğu iddia edilirken, kanser ve diğer sağlık problemleriyle ilişkilendiren iddialar da vardır.

Yazıda, “sodyum benzoat nedir”, “potasyum benzoat nedir”, “sodyum benzoat faydaları”, “sodyum benzoat zararları” gibi “sodyum benzoat ve potasyum benzoat hakkında bilgi” verilmektedir.

Sodyum Benzoat Nedir?

Sodyum benzoat koruyucu olarak, işlenmiş yiyeceklerin raf ömrünü uzatan bir maddedir.

Sodyum benzoat nasıl elde edilir?

Benzoik asit ve sodyum hidroksitin bir araya getirilmesiyle elde edilen kokusuz, kristalimsi bir tozdur. Benzoik asit kendi başına iyi bir koruyucudur ve sodyum hidroksit ile birleştirilmesi ürünlerin çözünmesine yardımcı olur.

Sodyum benzoat içeren gıdalar nelerdir?

Bu katkı maddesi doğal olarak oluşmaz, ancak tarçın, karanfil, domates, çilek, erik, elma, kızılcık gibi birçok bitkide benzoik asit bulunur. Ek olarak, bazı bakteriler yoğurt gibi süt ürünlerini mayalarken benzoik asit üretir.

sodyum benzoat kullanım limiti

Sodyum Benzoat Kullanım Alanları

İşlenmiş yiyecek ve içeceklerde kullanımının yanı sıra, bazı ilaçlara, kozmetiklere, kişisel bakım ürünlerine ve endüstriyel ürünlere eklenir.

Yiyecekler ve İçecekler

Sodyum benzoat, FDA’nın gıdalarda izin verdiği ilk koruyucudur ve hala yaygın olarak kullanılan bir gıda katkı maddesidir.  

Uluslararası bir gıda katkı maddesi olarak onaylanmıştır ve sodyum benzoat kodu olarak 211 tanımlayıcı numarası verilmiştir. Örneğin, Avrupa gıda ürünlerinde E211 olarak listelenmiştir.

Bu koruyucu madde gıdada potansiyel olarak zararlı bakteri, küf ve diğer mikropların büyümesini engelleyerek bozulmayı önler. Asitli yiyeceklerde özellikle etkilidir.

Bu nedenle, genellikle soda, şişe limon suyu, turşu, jöle, salata sosu, soya sosu ve diğer çeşniler gibi gıdalarda kullanılır.

Sodyum Benzoat İlaçlar

Bu katkı maddesi, reçetesiz satılan bazı ilaçlarda ve özellikle öksürük şurubu gibi sıvı ilaçlarda koruyucu olarak kullanılır.

Ek olarak, hap üretiminde bir yağlayıcı olabilir ve tabletleri saydam ve pürüzsüz hale getirerek, onları yuttuktan sonra hızla parçalanmalarına yardımcı olur.

Diğer kullanımlar

Kozmetiklerde ve saç ürünleri, bebek bezleri, diş macunu ve gargara gibi kişisel bakım ürünlerinde koruyucu olarak yaygın şekilde kullanılır.

Aynı zamanda endüstriyel kullanımlara da sahiptir. En büyük uygulamalarından biri, araba motorlarında kullanılan soğutucu sıvılar gibi korozyonu engellemektir.

Fotoğraf işlemede bir dengeleyici olarak ve bazı plastik türlerinin gücünü artırmak için de kullanılabilir.

Sodyum Benzoat Zararlı mı?

Bazı çalışmalar, sodyum benzoat yan etkileri hakkında sorgulamalar yapmıştır. İşte bu gıda katkı maddesi ile ilgili bazı endişeler;

Potansiyel kanser ajanına dönüştürür

Sodyum benzoat kullanımı ile ilgili büyük bir endişe, bilinen bir kanserojen olan benzen olma yeteneğidir.

Benzen sodada ve hem sodyum benzoat hem de C vitamini (askorbik asit) içeren diğer içeceklerde oluşabilir.

Özellikle, diyet meşrubatlar benzen oluşumuna daha yatkındır, çünkü normal gazlı içecekler ve meyve içeceklerindeki şeker oluşumunu azaltabilir.

Isıya ve ışığa maruz kalmanın yanı sıra uzun saklama süreleri dahil olmak üzere diğer faktörler benzen seviyelerini artırır.

Benzen ile kanser riski arasındaki ilişkiyi değerlendiren uzun süreli çalışmalara ihtiyaç olmakla birlikte bu konu düşünmeye değer.

Sağlık için Diğer Zararlı Yanları

Çalışmalar, aşağıdakileri içeren olası sodyum benzoat risklerini değerlendirmiştir:

İnflamasyon

Hayvan çalışmaları, bu koruyucu maddenin vücuttaki inflamatuar yolları, tüketilen miktarla doğrudan orantılı olarak aktive edebileceğini göstermektedir. Bu, kanser gelişimini destekleyen iltihapları da içerir.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Bazı çalışmalarda bu gıda katkı maddesi çocuklarda DEHB ile ilişkilendirilmiştir.

İştah kontrolü

Fare yağ hücrelerinin bir test tüpü çalışmasında, sodyum benzoata maruz kalma, iştah bastırıcı bir hormon olan leptin salınımını azaltmıştır. Düşüş, maruz kalmayla doğrudan orantılı olarak % 49–70 idi.

Oksidatif stres

Test tüpü çalışmaları, sodyum benzoat konsantrasyonu arttıkça serbest radikallerin oluştuğunu göstermektedir. Serbest radikaller hücrelere zarar verir ve kronik hastalık riskini artırır.

Sodyum Benzoat Alerjisi

Küçük bir insan yüzdesi, sodyum benzoat içeren besinleri tükettikten veya bu katkı maddesini içeren kişisel bakım ürünlerini kullandıktan sonra – kaşıntı ve şişme gibi – alerjik reaksiyonlarla karşılaşabilir.

Sodyum Benzoat Faydaları Nelerdir?

Daha büyük dozlarda, sodyum benzoat bazı tıbbi durumların tedavisine yardımcı olabilir.

Kimyasal, karaciğer hastalığı veya kalıtsal üre döngüsü bozuklukları olan kişiler gibi, atık ürün amonyağının yüksek kan seviyelerini azaltır.

Ayrıca, bilim insanları, bu katkı maddesinin, istenmeyen bileşiklerin bağlanması veya diğer bileşiklerin seviyelerini artıran veya azaltan bazı enzimlerin aktivitesini etkileme gibi tıbbi etkilere sahip olduğunu belirledi.

Araştırılan diğer potansiyel tıbbi kullanımları şöyledir:

Şizofreni

Şizofreni hastalarında altı haftalık bir çalışmada, standart ilaç tedavisinin yanı sıra günlük 1.000 mg sodyum benzoat plaseboya kıyasla semptomları azalttı.

Multipl skleroz (MS)

Hayvan ve tüp çalışmaları, sodyum benzoatın MS ilerlemesini yavaşlatabileceğini göstermektedir.

Depresyon

Altı haftalık bir vaka çalışmasında, günlük 500 mg sodyum benzoat verilen majör depresyonu olan bir adam semptomlarda % 64 iyileşme yaşamış ve MRG taramaları depresyon ile ilişkili beyin yapısında da iyileşme göstermiştir.

Akçaağaç şurubu idrar hastalığı

Bu kalıtsal hastalık, bazı amino asitlerin parçalanmasını engelleyerek idrarın şurup gibi kokmasına neden olur. Yürümeye başlayan çocukta yapılan bir çalışmada, hastalığın kriz aşamasında yardımcı olmak için intravenöz (IV) sodyum benzoat kullanıldı.

Panik bozukluğu

Panik bozukluğu olan bir kadın – anksiyete, karın ağrısı, göğüste sıkışma ve çarpıntı ile karakterize olan – günlük 500 mg sodyum benzoat aldığında, panik belirtileri altı haftada % 61 azalmıştır.

Potansiyel faydalarına rağmen, bu katkı maddesi bulantı, kusma ve karın ağrısı gibi yan etkilere neden olabilir.

Bu katkı maddesi vücuttaki karnitin seviyelerinin azalmasına neden olabilir ki, karnitin vücutta hayati bir öneme sahiptir. Bu yüzden sodyum benzoat dozu dikkatli ayarlanmalıdır ve reçeteli ilaç olarak verilmektedir.

Potasyum Benzoat Nedir ve Nasıl Kullanılır?

Potasyum benzoat, raf ömrünü uzatmak için gıda, güzellik ve cilt bakım ürünlerine eklenen bir koruyucudur.

Bu bileşik birçok ülkede kullanım için onaylanmış olsa da, olası yan etkileri açısından incelemeye alınmıştır. Bunlar, şiddetli alerjik reaksiyonlardan hiperaktiviteye ve artan kanser riskine kadar değişir.

Potasyum benzoat, benzoik asit ve potasyum tuzu ısı altında birleştirilerek elde edilen beyaz, kokusuz bir tozdur.

Benzoik asit, bitkilerde, hayvanlarda ve fermente ürünlerde doğal olarak bulunan bir bileşiktir. Başlangıçta belirli ağaç türlerinin benzoin reçinesinden türetilmiştir, şimdi çoğunlukla endüstriyel olarak üretilmektedir.

Potasyum tuzları tipik olarak tuz yataklarından veya belirli minerallerden çıkarılır.

Potasyum benzoat, bakteri, maya ve özellikle küf oluşumunu engellediği için koruyucu olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle, raf ömrünü uzatmak için genellikle gıda, güzellik ve cilt bakım ürünlerine eklenir.

Hangi Yiyecekler Potasyum Benzoat İçerir?

Potasyum benzoat, aşağıdakiler dahil olmak üzere çeşitli paketli gıdalarda bulunabilir:

İçecekler

Soda, aromalı içecekler ve belirli meyve ve sebze suları

Tatlılar

Şeker, çikolata ve hamur işleri

Çeşniler

İşlenmiş soslar ve salata sosları ayrıca turşu ve zeytin

Sürülebilir ürünler

Belirli margarinler, reçel ve jöle

İşlenmiş etler ve balıklar

Tuzlanmış veya kurutulmuş balık ve deniz ürünlerinin yanı sıra bazı şarküteri ürünleri

Bu koruyucu bazı vitamin ve mineral takviyelerine de eklenir. Ek olarak, daha düşük sodyum içeriği gerektiren gıdalarda sodyum benzoat için alternatifi olarak kullanılır.

İçindekiler listesine bakarak bir yiyeceğin potasyum benzoat içerip içermediğini anlayabilirsiniz. Avrupa gıda katkı maddesi numarası olan E212 olarak adlandırılır.

Potasyum benzoat ile yapılan yiyecekler genellikle yoğun bir şekilde işlenir ve minimum düzeyde işlenmiş olanlara göre daha az besin ve faydalı bileşik içerir.

Potasyum Benzoat Zararlı mı?

Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO), potasyum benzoatın güvenli bir gıda koruyucusu olduğunu düşünüyor.

Amerika Birleşik Devletleri’nde, Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), ilgili bileşik sodyum benzoatın güvenli olduğunu düşünmektedir ancak henüz potasyum benzoatın güvenliği konusunda net bir duruş sergilememiştir.

Potasyum Benzoatın Olası Yan Etkileri

Bu bileşiğin potansiyel yan etkileri vardır.

Hem potasyum benzoat hem de askorbik asit (C vitamini) içeren bir yiyecek veya içecek ısıya veya ışığa maruz kaldığında kimyasal benzen oluşturabilir.

Benzen içeren yiyecekler, özellikle egzama, kaşıntılı cilt veya kronik olarak tıkalı veya burun akıntısı olan kişilerde kurdeşene veya şiddetli alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Motorlu taşıtlar, kirlilik veya sigara dumanı gibi faktörlerin benzene çevresel olarak maruz kalması da kanser riskinin artmasıyla bağlantılıdır.

Bununla birlikte, küçük miktarlarda kullanmanın aynı sağlık risklerini taşıyıp taşımadığını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Bazı araştırmalar, benzen veya potasyum benzoat gibi benzoik asit içeren bileşiklere maruz kalan küçük çocukların, daha yüksek bir dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) riskine sahip olabileceğini düşündürmektedir.

Genel olarak, bu koruyucunun sağlık üzerindeki etkilerini belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Potasyum Benzoat Dozu

WHO ve EFSA, potasyum benzoatın maksimum güvenli kabul edilebilir günlük alımını (ADI) vücut ağırlığının kilogramı başına 5 mg olarak tanımlamıştır. FDA bugüne kadar potasyum benzoat için herhangi bir alım tavsiyesi tanımlamadı. 

İzin verilen maksimum potasyum benzoat seviyeleri, işlenmiş gıda türüne göre değişir. Örneğin, aromalı içecekler fincan başına (240 mL) 36 mg’a kadar içerebilirken, meyve reçellerinin 1 yemek kaşığı(15 gram) yalnızca 7,5 mg’a kadar içerebilir. 

Yetişkinlerin güvenli kabul edilebilir günlük alımını aşma riski çok az olsa da, bu katkı maddesinin yüksek seviyelerinden kaçınmanın en iyi yolu, işlenmiş gıda tüketimini sınırlamaktır. Sınırlamalar özellikle bebekler ve çocuklar için çok önemlidir.

Sonuç olarak;

Sodyum benzoat güvenli kabul edilir ve bazı kişiler daha duyarlı olsalar da, genellikle vücut ağırlığının kg’ı başına 0-5 mg ADI’yı aşmamak gerekir.

Potasyum benzoat, çeşitli paketlenmiş gıdaların yanı sıra güzellik ve cilt bakım ürünlerinin raf ömrünü uzatmak için kullanılan bir koruyucudur.

Bazı insanlar alerjik reaksiyon yaşayabilir ancak genellikle küçük miktarlarda alındığında güvenli kabul edilir.

Potasyum benzoatın küçük miktarlarda zararlı olması muhtemel olmasa da, onu içeren yiyecekler genellikle yoğun bir şekilde işlenir. Bu nedenle, potasyum benzoat içeriğine bakılmaksızın bu yiyeceklerin tüketimini sınırlamak en iyisidir.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir