Şeftali –Prunus persica– tüylü kabuğu ve tatlı beyaz veya sarı eti olan bir meyvedir. Çin’de 8000 yıldan daha uzun bir süre önce yetiştirilmeye başlandığı düşünülmektedir.
Besleyici bir meyve olmakla birlikte sindirim ve cilt sağlığına birtakım faydalar sağlamaktadır.
Yazıda “şeftali nedir”, “şeftali faydaları”, “şeftali besin değeri”, gibi bu meyve ile ilgili bilinmesi gerekenler anlatılacaktır.
Şeftalinin Besin Değeri
Bu meyve birçok vitamin, mineral ve faydalı bitki bileşikleri bakımından zengindir. Bir orta boy şeftali (150 gram) yaklaşık olarak şu besinleri içermektedir:
Ek olarak, antioksidanlarla doludur – oksidatif hasarla mücadele eden ve vücudu yaşlanmaya ve hastalıklara karşı korumaya yardımcı olan faydalı bitki bileşikleridir. Meyveler ne kadar taze ve olgun olursa, içerdiği antioksidanlar da o kadar fazla olur.
Şeftalinin Yararları Nelerdir?
Antioksidan bakımından zengindir
Brezilya’da yapılan bir araştırmaya göre, şeftali harika bir antioksidan kaynağıdır. Ayrıca, sağlığı geliştirici avantajları olan başka bir güçlü antioksidan olan klorojenik asit içerir.
Şeftali ayrıca, başka bir araştırmaya göre, meyvenin antioksidan aktivitesine C vitamini veya karotenoidlerden daha fazla katkıda bulunan fenolik bileşikler içerir.
Şeftali, sağlıklı yaşlanma ve hastalıkların önlenmesinde önemli rol oynayan lutein, zeaksantin ve beta-kriptoksantin gibi diğer antioksidanlar açısından da zengindir.
Sindirime yardımcıdır
Şeftali sindirime faydalıdır. Orta büyüklükteki bir meyvenin, yaklaşık yarısı çözünen lif, diğer yarısı çözünmeyen olmak üzere yaklaşık 2 gram lif sağlar.
Çözünmeyen lif dışkıya hacim kazandırır ve kabızlık olasılığını azaltarak yediklerinizin bağırsaklarda hareket etmesine yardımcı olur.
Öte yandan, çözünür lif bağırsaklardaki faydalı bakteriler için yiyecek sağlar. Buna karşılık, bu bakteriler bağırsakların hücrelerini besleyen, asetat, propiyonat ve bütirat gibi kısa zincirli yağ asitleri üretir.
Kısa zincirli yağ asitleri ise, inflamasyonu azaltarak Crohn hastalığı, irritabl bağırsak sendromu (IBS), ülseratif kolit gibi sindirim bozuklukları belirtilerini iyileştirmeye yardımcı olur.
Şeftali çiçeği meyvenin sindirime faydası olabilecek başka bir parçasıdır. Geleneksel Çin tıbbında sindirim bozukluklarını tedavi etmek için yaygın olarak kullanılır.
Hayvan araştırması, çiçeklerde bulunan bileşiklerin, bağırsak kasılmalarının kuvvetini ve sıklığını etkili bir şekilde artırabileceğini ve böylece yiyeceklerin düzgün bir şekilde ilerletilmesi için uygun ritmin korunmasına yardımcı olduğunu göstermektedir.
Düzenli olarak meyve yemek, kalp sağlığına yararlıdır. Şeftali meyvesi, yüksek tansiyon ve kolesterol gibi kalp hastalığı risk faktörlerini azaltır.
Test tüpü çalışmaları, bu meyvenin safra asitlerine -karaciğer tarafından kolesterolden üretilen bileşikler- bağlanabileceğini göstermektedir.
Bağlı safra asitleri – içerdikleri kolesterolle birlikte – sonunda dışkı yoluyla atılır ve bu da kandaki kolesterol seviyelerinin düşmesine yardımcı olur.
Test tüpü ve hayvan çalışmaları, bu tüylü meyvenin total ve “kötü” LDL kolesterol seviyelerini ve ayrıca kan basıncı ve trigliserit seviyelerini azaltabileceğini buldu.
Bazı kanser tiplerini önleyebilir
Çoğu meyve gibi şeftali de çeşitli kanserlere karşı koruma sağlayabilecek faydalı bitki bileşikleri sağlar.
Spesifik olarak, meyvenin kabuğu ve eti karotenoidler ve kafeik asit bakımından zengindir – antikanser özelliklere sahip olduğu bulunan iki tip antioksidan.
Tüp ve hayvan araştırmaları, şeftali çekirdeğindeki bileşiklerin, kanserli olmayan cilt tümörlerinin büyümesini sınırlayabildiğini ve bunların kanserli olanlara dönüşmesini engelleyebileceğini göstermiştir.
Meyve ayrıca kanser hücrelerinin yayılmasını sınırladığı belirtilen bir antioksidan olan polifenoller sağlar. Şeftali polifenolleri, sağlıklı hücrelere zarar vermeden kanserli hücreleri öldürme kabiliyetine sahiptir.
Bir hayvan çalışmasında, bupolifenoller, belirli bir tip meme kanserinin büyümesini ve yayılmasını önlemekte özellikle etkili olmuştur.
Araştırmacılar, bir kişinin araştırmada kullanılana eşdeğer miktarda polifenol tüketmek için günde iki ila üç şeftaliyemek gerektiğini bildirmiştir.
Başka bir çalışmada, her gün en az 2 şeftali veya nektarin tüketen postmenopozal kadınların 24 yıl içinde % 41 daha düşük meme kanseri riski belirlenmiştir.
Alerji belirtilerini azaltır
Şeftali alerji semptomlarını azaltabilir. Vücut bir alerjene maruz kaldığında, alerjeni atmaya yardımcı olmak için immün sistem tarafından üretilen histaminleri veya kimyasalları serbest bırakır.
Histaminler vücudun savunma sisteminin bir parçasıdır ve hapşırma, kaşıntı veya öksürük gibi alerji semptomlarını tetikler.
Araştırmalar, şeftalinin, histaminin kanda serbest kalmasını önleyerek alerji semptomlarını azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Gözlere faydalıdır
Lutein ve zeaksantin gibi antioksidan bitki besinlerinin varlığı, meyveyi göz sağlığı için ideal kılar. Bir çalışma, iki bitkisel besinin, gözü retinaya çarpan ışığın neden olduğu potansiyel hasarlardan koruduğunu belirtmektedir. Luteinin ayrıca yaşa bağlı yaygın göz hastalıkları geliştirme riskini azalttığı bulunmuştur.
Lutein ve zeaksantin makulayı korumada etkilidir ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu insidansını önler. Bir araştırmaya göre, luteini tek başına veya diğer antioksidanlarla tüketen yaşa bağlı makula dejenerasyonundan muzdarip insanlar daha az görme kaybı yaşadılar.
Stresi azaltmaya yardımcı olur
Kentucky Üniversitesi tarafından yayınlanan bir rapora göre, şeftali iyi bir stres giderici görevi görür. Ayrıca kaygıyı azaltmaya da yardımcı olur. Şeftali, Macaristan’da ‘sakinliğin meyvesi’ olarak adlandırılır.
Şeftali, beyin sağlığını destekleyen iyi bir folat kaynağıdır.
Şeftalinin Hamilelere Faydası
Şeftali, önemli besin maddeleri içerir, bundan dolayı anne ve bebeğin besin ihtiyaçlarını karşılar.
Hamilelik sırasında ilgili hormonlar bağırsakların hareketini yavaşlatabilir. Bu kabızlığa neden olabilir. Lif açısından zengin olan şeftali, bu sorunu çözmeye yardımcıdır.
Şeftali, sağlıklı bir bebeğin gelişimi için çok önemli olan folik asit bakımından da zengindir. Ciddi doğum kusurlarının önlenmesine yardımcı olur.
Şeftalinin Cilde Faydaları
Şeftalinin cildi sağlıklı tutmaya yardımcı koruyucu etkileri vardır. Test tüpü çalışmaları bu meyvede bulunan bileşiklerin cildin nemini muhafaza etme kabiliyetini artırdığını böylece cilt dokusunu iyileştirdiğini belirlemiştir.
Hem test tüpü hem de hayvan çalışmaları, meyvenin çiçeğinden elde edilen ekstraktların veya etinin cilde uygulanmasının UV hasarını önlemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. Şeftali çiçeği özlerinin, farelerde cilt tümörlerinin gelişimini geciktirdiği de bulunmuştur.
Şeftali Zayıflatır mı?
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından yayınlanan bir rapora göre, güne doğru başlamak kişinin kilo vermesine yardımcı olmak için önemlidir.
Bunu yapmanın yollarından biri, tahıl miktarını azaltmak ve şeftali gibi bazı meyvelere yer açmaktır – bu, kişinin tok hissetmesine ve daha az kalori tüketmesine yardımcı olur.
Şeftali aynı zamanda iyi lif kaynağıdır ve lif tokluğu arttırır ve kilo vermeye katkıda bulunur. Bir Amerikan çalışması, meyvelerden diyet lifi almanın, obezite salgınını azaltmada kritik bir adım olabileceğini belirtiyor.
Şeftalinin Diğer Yararları
Bağışıklığı güçlendirir
Bu meyve, bağışıklık sistemini güçlendiren besin maddeleri ve antioksidanlar bakımından zengindir. Tüp çalışmaları, bazı bakteri türleriyle de savaşabileceklerini bildirmiştir.
Bazı toksinlere karşı koruma sağlar
Bir çalışmada sigara içenlere verilen şeftali özleri, nikotinin idrar yoluyla çıkarılmasını arttırmıştır.
Kan şekeri seviyelerini azaltır
Çalışmalar bu meyvede bulunan bileşiklerin obez sıçanlarda yüksek kan şekeri seviyelerinin ve insülin direncinin önlenmesine yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Şeftali Nasıl Yenir?
Bu meyve mevsiminde rahatlıkla bulunur. Mevsiminin dışında ise kompostosu, reçeli, suyu gibi farklı çeşitleri bulunur.
Taze şeftali besin açısından zengin bir atıştırmalıktır ve kendi başına yenebilir ya da yoğurdun içine katılarak tüketilebilir. Ayrıca suyu sıkılarak içilebilir veya meyve smoothielerine eklenebilir.
Şeftali Nasıl Seçilir ve Saklanır?
Bu yüzden aldığınız meyve çok sağlamsa, onları bir ila üç gün boyunca tezgahın üzerinde bekletebilirsiniz.
Olgun şeftali oda sıcaklığında yaklaşık bir hafta dayanır. Bunları bu süre zarfında yemeyecekseniz, aşırı olgunlaşmayı önlemek için buzdolabında saklamak en iyisidir.
Şeftali konserve veya dondurulmuş olarak satın alınabilir. Bunların tazelerine kıyasla antioksidan kapasitesi daha düşüktür. Meyveleri her zaman taze olarak tüketmeye gayret edin.
Şeftali kabuğu insanlar için toksik değildir ve genellikle yenmesi güvenlidir. Hatta bazı sağlık yararlarına da sahiptir.
Bir bütün olarak şeftali, kompleks karbonhidratlar, lif, vitaminler ve mineraller için iyi bir enerji kaynağıdır. Ayrıca oksidatif hasara neden olan ve hastalığa yol açabilen serbest radikaller adı verilen reaktif moleküllerle savaşan antioksidanlar sağlar.
Özellikle şeftali kabuğu, büyük bir şeftalide bulunan 3 gram lifin çoğunu barındırır. Bu nedenle, kabuğuyla birlikte şeftali yemek, en fazla lifi almanıza yarayacak.
Lif bakımından zengin meyveler, düzenli bağırsak hareketlerinin desteklenmesine yardımcı olur ve hatta kalp hastalığı riskinin azalmasını sağlar.
Şeftali kabuğu ayrıca etten daha fazla antioksidan bileşik içerir, örneğin kafeik asit ve klorojenik asit gibi polifenoller.
Eski bir araştırma, şeftali kabuğunun, etinden iki kat fazla polifenol içerdiğini buldu.
Şeftalideki çeşitli bileşenlerin oksidatif stres ve iltihaplanma üzerindeki etkilerini araştıran bir başka sıçan çalışması, şeftali kabuğunun böbreklerde, karaciğerde ve beyinde oksidatif hasara karşı önemli koruyucu etkiler gösterdiğini ortaya koymuştur.
Şeftali Kabuğu Yemenin Zararları
Şeftali kabuğunu yemenin bir dezavantajı, mahsullerin zarar görmesini önlemeye ve verimi artırmaya yardımcı olan kimyasallar olan böcek ilaçlarının olası varlığıdır.
Çoğu durumda, kimyasallarla temas etmiş meyve ve sebzelerin kabukları, etlerinden daha yüksekpestisit konsantrasyonuna sahiptir.
Pestisitlerin sağlık üzerindeki etkileri konusunda artan endişeler var. Bazı araştırmalar, zamanla pestisit tüketiminin ve bunlara maruz kalmanın, Parkinson ve bazı kanserler dahil olmak üzere belirli hastalıkların gelişmesine yol açabileceğini göstermektedir.
Bununla birlikte, pestisitlerin insan sağlığı üzerindeki etkileri hala büyük ölçüde belirsizdir ve daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç vardır.
Pestisitlerin insanlar üzerindeki etkileri muhtemelen pestisitin türüne ve maruziyet düzeyine bağlıdır. Bunun için şeftaliyi yemeden önce iyice yıkayın.
Şeftali kabuğunu yemenin bir başka dezavantajı, orta ila şiddetli iltihaplı bağırsak hastalığı (IBD) veya diğer sindirim sorunları (IBD) olanlar için sindirim rahatsızlığına neden olabilmesidir. Bu rahatsızlığı olan kişiler çiğ meyveden uzak durmalıdır.
Sonuç olarak;
Şeftali birçok vitamin, mineral ve faydalı bitki bileşikleri bakımından zengindir. Sindirim, kalp ve cilt sağlığına faydalıdır. Ayrıca bağışıklığı güçlendirir, belirli kanserlerin riskini azaltır ve kan şekeri seviyelerini düşürür.
