Halk arasında şaşılık olarak tabir edilen göz kayması, gözlerin yanlış hizalanması sonucu oluşan bir göz bozukluğudur. Gözlerin bir ya da ikisi, içe ya da dışa veya aşağı ya da yukarı bakar.
Bu durum, gözün hareketini kontrol eden kaslar ile göz kapağı kasları olan ekstraoküler kasların birlikte çalışmamasından kaynaklanır. Her iki göz aynı anda aynı noktaya bakamaz.
Şaşı olan kişilerde, gözlerden biri herhangi bir nesneye bakarken, diğer göz başka bir şeye veya sapmış bir yöne bakar.
Şaşılık türleri nelerdir?
Farklı şaşılık türleri vardır. Gözün dönme şekline göre tanımlanır:
Hipertropi, gözün yukarı doğru dönmesidir.
Hipotropi, gözün aşağı doğru dönmesidir.
Ezotropya, gözün içe dönmesidir.
Ekzotropya, gözün dışa dönmesidir.
Şaşılığın nedenleri nelerdir?
Araştırmalara göre, şaşılık, binoküler füzyon görmedeki anormalliklerden kaynaklanıyor. Göz hareketleriyle ilgili sinirlerde sorunlar yaşanıyor.
Gözlerimiz koordineli bir şekilde hareket eder. Yani baktığımız nesneler iki gözümüzün merkezinde görülür. Her bir gözde altı tane olmak üzere, iki gözdeki toplam on iki göz kası, gözleri yukarı, sağa, sola, aşağıya hareket ettirmeye ve koordinasyonu sağlamaya yardımcı olur.
Beyin her iki gözden gelen görüntüleri alır ve görüntüleri tek bir üç boyutlu görüntü olarak birleştirir. Buna binoküler görme denir.
Sinirlerde enfeksiyon, tümör, travma, toksisite veya doğuştan gelen bazı etkenlere bağlı problemler, gözlerde kayma sorunlarına neden olarak şaşılık gelişebilir.
Şaşılık ne zaman gelişir?
Bazı şaşılık türleri doğuştandır ve doğumdan itibaren çocuklarda bulunur. Bunun başlıca nedeni ailede şaşılığın olmasıdır.
Bazı çocuklar, önceden var olan hipermetrop gibi göz rahatsızlığı nedeniyle 3-6 yaşları arasında şaşılık geliştirir.
Bazı çocuklar, çocukluk çağında oluşan travma nedeniyle durumu geliştirir.
Bazıları, sinirlerini etkileyen kanser veya tümör gibi kronik durumlar nedeniyle durumu daha sonraki yaşlarda geliştirebilir.
Şaşılığın belirtileri nelerdir?
Bir gözün düz, diğerinin farklı bir yöne bakması.
Bulanık görme.
Bir veya iki gözde kusurlu görme.
Parlak güneş ışığında bir gözü kapatma.
Zayıf derinlik algısı.
Zayıf çevresel görüş.
Çift görme.
Nesneleri görselleştirmede karışıklık.
Baş ağrısı
Şaşılık kimlerde olur?
Şaşılık için risk faktörlerinden bazıları şunlardır:
Ailede herhangi birinde göz kaymasının bulunması, genetik
Travma
Serebral palsi gibi beyin bozuklukları.
Down sendromu gibi genetik koşullar.
Beyin tümörleri.
Katarakt
Göz yaralanması
Göz tümörü
Uzun süreli hipermetrop
Düşük doğum ağırlıklı prematüre bebekler.
Şaşılık nasıl teşhis edilir?
Şaşılığın teşhisi, gözlerin fiziksel muayenesi ile başlar ve ardından hastanın tıbbi geçmişinin sorgulanmasıyla devam eder.
Şaşılık teşhisi için yapılan oküler değerlendirmeler şunlardır:
CSM: Gözlerin hizalamasını kontrol etmek için uygulanan bir yöntem.
Cardiff resimli kartlar testi: Konuşmayan çocuklarda göz hareketini kontrol etmek için uygulanır.
Stereo keskinlik:Şaşı olan kişilerde derinlik algısını kontrol etmek için yapılır.
Hirschberg testi: Işık yardımı ile gözlerin hizası belirlenir.
Göz kaymasını tedavi etmenin temel amacı, gözlerin hizasını düzeltmektir. Uzmanlar, durumun erken teşhisi ve tedavisinin, şaşılığı tersine çevirmeye yardımcı olabileceğini ve iyileşme şansının olduğunu söylüyor.
Göz kayması tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:
Gözlük: Prizma içeren bazı gözlükler, şaşılığa neden olan hafif kırma kusurunun düzeltilmesine yardımcı olur.
Göz egzersizleri:Şaşılığa neden olan göz kaslarını güçlendirmeye yardımcı olur.
Cerrahi:Şaşılık derecesi yüksek olan kişiler için önerilir.
Göz bandı: Şaşı gözün, daha iyi çalışıp gelişmesi için sağlam göze takılır.
Göz damlası: İyi veya normal gözü geçici olarak bulanıklaştırmaya yardımcı olur. Böylece şaşı gözü odaklanmaya ve beyne görsel girdi göndermeye zorlar.
Şaşılığın komplikasyonları nelerdir?
Şaşılık ilerledikçe bazı yan etkilere neden olabilir:
Şaşı olan kişilerin hepsinde görme sorunu olmasa da, uzun süre tedavi edilmezse durum ağırlaşabilir ve görme sorunlarına neden olabilir.
Gözlerin nesneleri net bir şekilde görme stresi, kronik baş ağrısına neden olabilir.
Görsel kafa karışıklığı çift görmeye neden olabilir.
