Sarı Kantaron Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Zararları Nedir?

İsmini sarı yapraklarına borçlu olduğumuz bir bitki sarı kantaron…

Avrupa’da yüzyıllardır halk arasında birçok rahatsızlığı, Antik Yunan’da ise cilt hastalıklarını çözmek için kullanılmış. 

Sakinleştirici maddeler içermesi nedeniyle de ruhsal hastalıkların tedavisinde kullanılan en önemli bitki haline gelmiş. Hatta o dönemlerde günümüzde olduğundan daha meşhurmuş. 

Avrupa’da halk arasındaki inanışa göre; sarı kantaron bitkisi Vaftizci Yahya’dan geliyor. Vaftizci Yahya’nın ölümünün yıldönümü olan 29 Ağustosta bitkinin yapraklarında kırmızı lekelerin ortaya çıktığını düşünüyorlar. Kırmızı noktaların, Vaftizci Yahya’nın kafası kesildiğinde dökülen kanı temsil ettiği de söyleniyor.

Rivayetlerden bilimsel gerçeklere dönelim ve “sarı kantaron nedir, ne işe yarar, nasıl kullanılır” gibi sorulara cevap verelim.

Sarı kantaron nedir?

“Binbirdelik otu”, “kılıç otu”, “kan otu”, “yara otu”, kuzukıran sarı kantaronun ülkemizde bilinen adları, bilimsel olarak ise Hypericum perforatum olarak bilinir. Avrupa’ya özgü çiçekli bir bitkidir. 

Sarı kantaron özleri, hiperisin ve hiperforin gibi aktif maddeler içerir. Bu maddeler bitkiye anti-inflamatuar, antimikrobiyal, antioksidan ve antikanser özellikleri katar. 

Bu özellikler çok önemlidir çünkü sarı kantaronu bu kadar meşhur yapan tıbbi niteliklerinin kaynağıdır. 

Sarı kantaronun hangi hastalıkların tedavisine yardımcı olduğuna şöyle bir göz atacak olursak; depresyon, menopoz, yaraları iyileştirme, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve anksiyete bozukluğunu tedavi etme gibi pek çok faydası karşımıza çıkıyor.

Peki sarı kantaronun başka yararları var mı? Saymakla bitmeyecek kadar…

Ama bu faydaların bazıları bilimsel çalışmalara dayanmıyor.

Sarı Kantaron Bitkisinin Faydaları Nelerdir?

Depresyon tedavisi

Sarı kantaron depresyon tedavisinde kullanılır. Genellikle bu psikolojik sorunu çözmek için antidepresanlar kullanılır ama bu ilaçların başka pekçok yan etkisi vardır. 

Bitkinin içerdiği hiperforin, adhiperforin ve hiperisin gibi aktif bileşikler, beyindeki kimyasal habercilerin seviyelerini artırır. Bu şu anlama gelir;

sarı kantaron yan etki olasılığı yaşamadan depresyon semptomlarını, antidepresanlar kadar tedavi eder.

Menopoz belirtileri

Menopoz çok zorlu bir dönemdir, belki de kadınların hayatlarının en zor dönemi… Fiziksel etkileri olduğu kadar psikolojik etkileri de var. 

Sıcak basması en bilinen etkisi ve kadınların yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. İşte bu noktada sarı kantaron bitkisi devreye giriyor.

Bu bitkinin menopoz üzerine etkileri ile ilgili araştırmalar yapılmış. Menopozdan kaynaklanan sıcak basmalarını azalttığı belirlenmiş.

Hatta adet öncesi sendromun (PMS) tedavisinde menopoz tedavisine göre daha etkili olduğu görülmüş.

Sarı kantaron yara iyileşmesi

Sarı kantaron cilde faydaları olan bir bitkidir. Çok eski dönemlerden beri ciltte oluşan yaraları ve yanıkları tedavi etmek için kullanılmış. Çalışmalarda da bu yararı belirlenmiş ve cerrahi yaraların iyileşmesine bile yardımcı olduğu tespit edilmiş.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) çocukların hareketlerini kontrol edemediği psikolojik bir rahatsızlıktır. Sarı kantaron bitkisnin bu rahatsızlık üzerine etkileri ile ilgili araştırmalar yürütülmüş. Bitkinin özü, DEHB’li çocukların ve ergenlerin semptomlarını iyileştirmiştir.

Anksiyete

Sarı kantaronun bu konuda etkinliği ile ilgili halen devam eden çalışmalar var. Anksiyete bozukluğunun tedavisine yardımcı olabilecek bazı faydalı terapötik özellikleri olduğu biliniyor. Antidepresan özelliklerinin anksiyete tedavisinde de etkili olabileceği düşünülüyor.

Atopik dermatit

Sarı kantaron bitkisinde hiperforin adı verilen önemli bir bileşen var, bu bileşen anti-inflamatuar etkiye sahip yani vücuttaki iltihabı yok ediyor. Sarı kantaron kremi topikal uygulandığında atopik dermatit tedavisine yardımcı oluyor.

Somatoform bozukluklar

Bazen kişi, fiziksel olarak yarası olmasa da psikolojik olarak ağrı hissedebilir. Bu durum psikolojik bazı durumlardan kaynaklanır ve bu ruhsal sorunlara, somatoform bozukluklar denir. 

Somatoform bozukluklar, sarı kantaron ile tedavi edilebilir. Bir çalışmada, böyle bozukluklar yaşayan deneklere günlük 600 mg sarı kantaron ekstresi uygulanmış, somatoform bozuklukların tedavisinde etkili olduğu görülmüştür.

Kanser

Kanser tedavisi ile ilgili çalışmalar yoğun bir şekilde devam ediyor. Sarı kantaronda bulunan hiperforin ve türevlerinin (aristoforin gibi), bitkiye farmakolojik özelliklerini sağladığı biliniyor. 

Hiperforin ise güçlü bir antikanser ajandır. Yani kanser hücresi büyümesini engellemeye yardımcı olur.

Hiperforin kanser hücrelerinin ölümünü hızlandırır. Hatta bir çalışmada bitkinin, lösemi kanser hücresi ölümünü uyardığı belirlenmiştir.

Sinüzit

Sarı kantaronun antibiyotik ve antiviral özellikleri birçok hastalıkta işe yarar. Bu hastalıklardan biri sinüzit… Sinüzite benzer şekilde mevsimsel depresyona karşı da tedavi edici özelliklere sahip. 

Hatta balgam, sinüs enfeksiyonu, grip ve bronşit semptomlarını hafifletir.

Kan basıncı

Sarı kantaron, iltihabı azaltır, bu da kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilmesinin önünü açar. 

Sarı kantaron uzun bir liste halinde sayabileceğimiz pekçok durumda etkili bir tedavidir. Halk arasında kullanımı da var ama bazı kullanımları bilimsel çalışmalara dayanmıyor. 

Şimdi sayacağımız sarı kantaronun faydaları bilimsel kanıtlara dayanmıyor ama o konularda devam eden çalışmalar var ve ispatlanmasa da etkili olduğu düşünülüyor:

Beyin tümörü (glioma)
Sarı kantaron, intravenöz enjeksiyon yoluyla glioma tedavisine yardımcı olabilir.

Uçuk

Bitkinin antiviral özelliklerinin uçuk, AIDS, hepatit B ve diğer bazı ciddi viral durumların tedavisine yardımcı olduğu düşünülmektedir.

Sigarayı bırakma

Bu konuda birkaç çalışma yapılmış. Sarı kantaronun, farelerde nikotin yoksunluk belirtilerini hafiflettiği belirlenmiş.

Bitki ayrıca farelerde doğal bir antidepresan olarak etkinlik göstermiş. Bu göstergelerden dolayı sigarayı bırakma konusunda etkili olduğu tahmin ediliyor.

Hormonal denge

Sarı kantaronun kimyasal bileşimi, kadınlarda hormonal dengesizlikleri ve bundan kaynaklanan ruh hali değişimlerini, krampların şiddetini ve tahrişini azaltabilir;

Sarı kantaronun araştırmaya dayanmayan diğer potansiyel yaraları şöyledir:

– Migren

– Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)

– Ciltte kızarıklık ve tahriş

– Nevralji

– Yanan ağız sendromu

– Ameliyat sonrası ağrı

Sarı kantaron işte bu kadar faydalı bir bitki. Peki hiç mi zararı yok? Tabi yanlış kullanıldığında ve aşırı tüketildiğinde zararlı etkileri oluyor. 

Her bitkide görüldüğü gibi ilaç etkileşimleri de var. Fakat sarı kantaronun ilaç etkileşimleri diğer bitkilerden biraz daha fazla…

Sarı Kantaron Yan Etkileri Nelerdir?

Sarı kantaron, kontrolsüz ve reçetesiz kullanıldığında çeşitli yan etkilere neden olabiliyor. Nedir bu yan etkiler?

– Alerjik reaksiyonlar, 

– Sedasyon(yarı uyku hali), 

– Gastrointestinal semptomlar, 

– Baş ağrısı, 

– Cilt reaksiyonları, 

– Ağız kuruluğu, 

– Yorgunluk/huzursuzluk

– Baş dönmesi

Bu reaksiyonların çoğunluğunun hafif, orta veya geçici olduğu bilinmektedir.

Cildi etkileyen ışığa duyarlılık reaksiyonları, sarı kantaron ile ilişkili ciddi reaksiyonlar. 

Ayrıca sarı kantaron karaciğer hasarı, karıncalanma ve sertleşme gibi cinsel işlev bozukluğuna neden olabilir. Ancak, bu konuda bilinen araştırmalar sınırlı.

Sarı kantaron ilaç etkileşimleri

Sarı kantaron bazı ilaçlarla reaksiyona girebilir. Genel olarak, bu çoğu bitkide görülür. Bazı bitkiler bazı reçeteli ilaçlarla etkileşime girer ve metabolik reaksiyonları etkileme potansiyeli gösterirler.

Bir çalışmada, sarı kantaronun ilaç etkileşimleri, organ sistemlerini ve merkezi sinir sistemini etkilemiştir. 

Sarı kantaron şu ilaçlarla etkileşime girebilir:

Antibiyotikler, antidepresan SSRI’lar ve tiptanlar

Sarı kantaron, seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) ile etkileşime girebilir. Bu etkileşim ajitasyona, mide bulantısına, konfüzyona ve ishale yol açabilir.

Oral kontraseptifler

Sarı kantaron oral kontraseptiflerle etkileşime girebilir. Bu, sarı kantaron ile birlikte doğum kontrol hapı alan kadınlarda ani bir kanamaya neden olur.

İmmünosupresanlar ve kan sulandırıcılar

Kan sulandırıcı ilaçların en bilineni olan Warfarin, bazen yaşamı tehdit eden ciddi reaksiyonlara yol açabilen sarı kantaron ile etkileşime girebilir.

Sakinleştiriciler, kanser, kalp rahatsızlıkları ve HIV/AIDS tedavisinde kullanılan ilaçlar

Bir araştırmaya göre, HIV hastalığı olanlar sarı kantaron kullanımının ardından HIV RNA viral yükünde bir artış yaşamıştır.

Reçetesiz satılan ilaçlar (uyku, öksürük ve soğuk algınlığı için)

Sarı kantaron antikonvülzanlarla etkileşime girer.

Sarı Kantaron Nerelerde Kullanılır?

Sarı kantaron bitkisinin bu kadar çok faydası olduğuna göre, kullanım alanı da çoktur. Piyasada sarı kantaronun yağını, çayını ve kapsüllerini bulabilirsiniz. Hepsinin kendine özgü yararları var.

Ben hazır olanların yerine evde yapılanları tercih ederim derseniz, “sarı kantaron çayı ve sarı kantaron yağının evde” nasıl yapılacağını anlatalım. 

Sarı Kantaron Çayı

Sarı kantaron çayının aşağıdaki gibi birçok güçlü faydası var:

– Cilt bakımı

– Rahatlatıcı solunum yolu rahatsızlıkları

– Uykusuzluk tedavisi

– Stres ve kaygı

– Menstrüasyonun yan etkilerini hafifletmek

Bu faydalarından siz de yararlanmak istiyorsanız, sarı kantaron çayını şu şekilde demleyebilirsiniz;

Sarı kantaron çayı tarifi

Malzemeler

  • 2 su bardağı su
  • 3 çay kaşığı taze sarı kantaron çiçeği (küçük sarı tomurcuklar)
  • 1 tatlı kaşığı bal

Nasıl yapılır?

– 2 su bardağı suyu kaynatın.

– Suya 3 çay kaşığı küçük sarı tomurcuklardan oluşan taze çiçekleri ekleyin.

– Karışımın 5 dakika demlenmesini bekleyin.

– Çiçekleri süzün ve çayınız hazır.

– Sade içemem diyenler, tatlandırmak için bal katabilir.

Sarı kantaron yağı

Sarı kantaron yağı, bitkinin kendisinden elde edilen uçucu yağdır. Bazen çiçeklerin yağda bekletilmesiyle de sarı kantaron yağı elde edilebilir.

En yaygın şekilde masaj yağı olarak kullanılır. Piyasadaki içinde sarı kantaron bulunan krem, merhem ve nemlendiricilere de eklenir.

Peki sarı kantaron yağı evde yapılabilir mi? Evet, işte bu tarifle evde sarı kantaron yağı yapabilirsiniz.

Sarı kantaron yağı evde yapımı

Malzemeler

  • Taze toplanmış ve çiçekleri solmuş sarı kantaron
  • Zeytinyağı/badem yağı/soya yağı

Nasıl yapılır?

– Taze toplamış sarı kantaron çiçeklerini ve 24 saat bekleterek solmasını sağlayın.

– Solmuş bitkinin yapraklarını temiz bir cam kavanoza koyun.

– Kavanozu sıkıca kapatın ve bol güneş ışığı alacağı bir pencere kenarına koyun.

– Kavanozu 2 günde bir açın ve oluşan yoğuşmayı silin.

– Yağ yavaş yavaş kırmızıya dönecektir.

– 1 ay sonra çiçekleri süzün, yağı serin ve kuru bir yerde, doğrudan güneş ışığından uzakta saklayın.

Kantaron yağınız hazır.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir