Propolis Nedir, Ne İşe Yarar? Faydaları ve Zararları

Arılar, doğanın en işlek hayvanlarıdır. Karmaşık kovanlar inşa edip, çiçeklerden elde ettikleri polenleri bal yaparlar ve insanlara arı poleni, arı sütü, propolis gibi sağlık takviyeleri üretirler.

Bunların her biri ayrı ayrı bazı sağlık sorunlarına çözüm olarak kullanılıyor. Bu yazının konusu “Arıların insanlara bahşettiği doğal şifa-propolis” 

“Propolis faydaları ve zararları nelerdir”, “propolis zararlı mı”, “propolis hangi hastalıklara iyi gelir”, propolis yaralara iyi gelir mi”, “propolisin cilde faydaları nelerdir”,“propolis nasıl kullanılır”, “propoliste hangi vitaminler var” sorularının cevabını arayalım.

Propolis Nedir?

Yunanca’da “pro” giriş ve “polis” topluluk veya şehir anlamına gelir. Propolis, bal arılarının kovan savunmasında kullandığı doğal bir üründür. Arı tutkalı olarak da bilinir.

Propolis, arılar tarafından sentezlenen doğal reçine benzeri bir karışımdır. Farklı ılıman iklim bölgelerindeki farklı bitkilerden yapraklar ve yaprak tomurcukları, müsilajlar, sakızlar, reçineler, kafesler, polenler, mumlar ve büyük miktarlarda bitki bazlı flavonoidler üzerindeki lipofilik malzemeleri toplar. Bunlar balmumu ve arı tükürük enzimleri (β-glukozidaz) ile karıştırılır.

Bu doğal reçine mumsu bir dokuya sahip olduğundan, arılar kovanlarının yapımında ve onarımında propolis kullanır. Çatlakları kapatmak ve iç duvarları düzeltmek için kullanılır. 

Propolis ayrıca istilacı avcılardan, mikroplardan, yılanlardan, kertenkelelerden, sıcak ve nemden de koruma sağlar.

Propolis kovanının dezenfekte olması için önemlidir. 50000 arının yaşadığı ve girip çıktığı bir kovanda enfeksiyonların yayılmasını önler.

Propolisin arıların bağışıklık sistemi üzerinde birçok faydası vardır ve arılar bu maddeyi kesinlikle ziyan etmezler.

Binlerce yıldır geleneksel halk hekimliğinde, hastalıkları önlemek ve tedavi etmek için kullanılan bir maddedir.

Propolisin Besin Değeri Nedir?

Propolis, reçine, esansiyel yağlar ve balmumunun karışımından oluşur. Aminoasitler, mineraller, A, E, B kompleks vitaminleri, polen ve flavonoidler içerir.

Aslında propolisin içeriğinde flavonoid, fenol ve bunların türevlerine özgü 300 bileşik vardır.

Propolisin bileşimi, arıların topladığı çeşitli bitkilere bağlıdır. Genelde % 50 reçine, % 30 mum, % 10 uçucu yağ, % 5 polen ve % 5 muhtelif maddelerden oluşur.

% 5’lik kısım, mineralleri ve organik bileşikleri içerir. Fenolik asitler, bunların esterleri, flavonoidler, terpenler, aromatik aldehitler ve alkoller, yağ asitleri, β-steroidler ve stilbenler vardır. Genistein, kuersetin, kaempferol, luteolin, chrysin, galagin ve apigenin gibi flavonoidler en aktif bileşenlerdir.

Propolisin besin kompozisyonu coğrafya ve iklimle değişir. Yani, Avrupa’daki propolis’i incelerseniz, pinokembrin, pinobanksin, krizin, galangin, kafeik asit, ferulik asit ve sinnamik asit gibi fitokimyasallar vardır.

Öte yandan, Avustralya propolisinde pinostrobin, xanthorrheol, pterostilben, sakuranetin, stilbenler, prenile tetrahidroksi stilbenler ve prenile sinnamik asitler bulunur.

Bu güzel çeşitlilik, bitki türlerinden kaynaklanmaktadır. Araştırmacılar, propolis renginin bölgeden bölgeye farklılık gösterdiğini de iddia ediyor. Kırmızı, kahverengi, yeşil veya benzer tonlar olabilir.

propolisin faydaları neler

Propolisin Yararları Nelerdir?

Farmakolojik olarak, flavonoid ve fenolik asitlerin aktif bileşenlerini içerir. Bakteri, virüs ve mantarlara karşı etkili olan anti-mikrobiyal özelliklere sahiptir.

Aynı zamanda bağışıklık sisteminin aktivitesini de geliştiren anti-inflamatuar özellikleri vardır. 

Propolisin antioksidan özellikleri ise literatürde bulunan ve analiz edilen diğer gıda maddelerinden çok daha fazladır.

Bütün bunların yanında, uyarıcı, iyileştirici, analjezik, anestezik, kardiyoprotektif, antiproliferatif ve radyasyon koruyucu özelliklere sahiptir.

Yara, yanık ve akneyi iyileştirir

Yara iyileşmesi, hemostaz, inflamasyon, hücre proliferasyonu ve doku yeniden şekillenmesi gibi ince ayarlanmış karmaşık bir aşamalar dizisidir.

Propolisin flavonoid içeriği, in vitro çalışmalarda hızlandırılmış yara iyileşmesi sağlamıştır. Hücre dışı matriks (ECM) bileşenlerini yara onarımı aşamasına göre düzenler.

Propolisin topikal uygulaması ile diyabetik hayvan yaraları çok daha çabuk iyileşmiştir. İlginç bir şekilde, tonsillektomi yapılan hastalarda propolis, herhangi bir yan etki olmaksızın postoperatif ağrı ve kanamayı azaltmıştır.

Bir çalışma, propolisin akne vulgaris üzerindeki antibakteriyel etkisini göstermiştir. Bu çalışma, farklı cilt tiplerinde propolis (% 20), çay ağacı yağı (% 3) ve aloe vera (% 10) içeren bir ürün kullandı.

Propolisteki kafeik asit, benzoik asit ve sinnamik asit kalıntıları güçlü antibakteriyel ve anti-inflamatuar özellikler göstermiştir. Bu ürün, sivilce ve eritemli izleri sentetik muadilinden daha iyi bir şekilde azaltmıştır.

Periodontal hastalığın tedavisine yardımcı olur ve ağız sağlığına faydalıdır

Antibakteriyel ve anti-inflamatuar özellikleri nedeniyle propolis, diş çürüklerini, boşlukları, diş eti iltihabını ve periodontal hastalığı önlemeye yardımcı olabilir.

Bazı oral bakteriler (örneğin: Streptococcus mutans ) diş yüzeyinde kolonileşir ve diş plakları oluşturur. Bunu sükroz, suda çözünmeyen glukan, vb.’den polisakkaritleri sentezleyerek yapar.

Propolisin içindeki polifenoller, diş plağını oluşturmada rol oynayan bakteriyel enzimleri bloke eder.

% 50 propolis özütü, sıçanlarda pulpa kangrenine karşı antiseptik etkiler gösterdi. Çeşitli diş mikroplarını öldürmek ve yapışmalarını ve birikmelerini önlemek için klorheksidin gibi ağız gargaralarındaki sentetik bileşiklerle etkileşime girer.

Saç dökülmesini önler

Alopesi veya saç dökülmesi, kişinin günde 100’den fazla saç kaybettiği bir durumdur. Birçok kadın ve erkek bu dermatolojik bozukluktan etkilenir.

Yapılan deneyler, propolis ve roka ile yapılan saç macununun hayvanlarda saç büyümesini desteklediğini gösterdi. Bu özelliğin arkasındaki sebep yüksek polifenolik içerik olabilir.

Propolis flavonoidleri kan dolaşımını ve saç köklerinin beslenmesini iyileştirir.

Bazen iltihaplanma ve mikrobiyal enfeksiyonlar saç dökülmesine neden olabilir. Propolis fitokimyasalları, saç dökülmesini önleyen ideal anti-inflamatuar ve antifungal ajanlardır.

Kanserin ilerlemesini önleyebilir

Fare çalışmaları, propolis polifenollerinin antikanser rolü olduğunu göstermiştir. Propolis, göğüs, karaciğer, pankreas, beyin, baş ve boyun, deri, böbrek, mesane, prostat, kolon ve kan kanserlerine karşı etkinlik göstermiştir. Bu etki, antioksidan özelliğine atfedilir.

propolisi arılar yapar

Bakteri, mantar ve virüsleri ortadan kaldırır

Arı tutkalının herpes ve HIV-1 gibi viral hastalıklarla savaştığı bilinmektedir. Üst solunum yolu enfeksiyonu yapan bakterilere, özellikle viral olanlarla örtüşen bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidir.

Bu özellik esas olarak flavonoidler pinokembrin, galangin ve pinobanksin ile ilişkilendirilebilir.

Bu aktif bileşikler, mikrobiyal hücre bölünmesini durdurabilir, hücre duvarını ve zarını çökertebilir, protein sentezini engelleyebilir ve sonuçta patojeni öldürebilir.

Propolisin virüsün yayılmasına moleküler düzeyde müdahale ettiği öne sürülmektedir.

Candida belirtilerini tedavi eder

Candida veya kandidiyaz, maya benzeri bir mantar olan Candida Albicans’ın neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu, ağızda, bağırsak yolunda ve vajinada bulunan en yaygın maya enfeksiyonu türüdür, cildi ve diğer mukoza zarlarını etkileyebilir.

Bağışıklık sistemi en iyi şekilde çalışıyorsa, bu tür maya enfeksiyonu nadiren ciddi sonuçlara neden olur. Ancak bağışıklık sistemi düzgün çalışmıyorsa, kandida enfeksiyonu, kalp veya beyin çevresindeki kan ve zarlar dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine geçebilir.

Phytotherapy Research dergisinde yayınlanan bir araştırma, propolis ekstraktının protezle ilişkili inflamasyon ve kandidiyazisi olan 12 hastada oral kandidiyazı inhibe ettiğini buldu.

Journal of Medicinal Food’da 2011 yılında yayınlanan diğer araştırmalar, propolisin Candida Albicans dahil 40 farklı maya suşu üzerindeki etkisinin gösterdiği üzere en yüksek antifungal aktiviteye sahip arı ürünü olduğunu ortaya koymuştur. Test edilen diğer arı ürünleri arasında bal, arı poleni ve arı sütü bulunmaktadır.

Uçuğun üremesini durdurur

Herpes simpleks virüsü (HSV) enfeksiyonları oldukça yaygındır. HSV-1, yaygın olarak uçuk ve ateş kabarcıkları olarak bilinen ağız ve dudaklardaki herpes enfeksiyonlarının ana nedenidir.

Herpes virüsü, kişinin bağışıklık sistemi içinde ömür boyu uykuda yaşayabilir ve periyodik olarak iyileşmeden önce patlayarak açık uçuklara veya ülserlere dönüşen kabarcıklara neden olabilir.

HSV-1 ayrıca genital herpese neden olabilir, ancak HSV-2 genital herpesin ana nedenidir .

Test tüpü çalışmaları propolisin hem HSV-1 hem de HSV-2’nin üremesini durdurabildiğini göstermiştir. Genital herpes hastaları üzerinde yapılan bir araştırma, propolis içeren bir merhemi, enfeksiyonun semptomlarını azaltan genital herpes için yaygın bir geleneksel tedavi olan Zovirax merhem ile karşılaştırdı.

Propolis merhem kullanan deneklerin lezyonları topikal Zovirax merhem kullananlara göre daha hızlı iyileşti.

propolisin zarar var mı

Soğuk algınlığı ve boğaz ağrısını önler ve tedavi eder

Bilimsel çalışmalar, propolis özütlerinin doğal olarak soğuk algınlığını önleyebileceğini ve ayrıca süresini kısaltabileceğini göstermiştir. 

Parazitlerle savaşır

Giardiasis, ince bağırsakta meydana gelebilen ve Giardia lamblia adı verilen mikroskobik bir parazitin neden olduğu parazitik bir enfeksiyondur. Giardiasis’i enfekte insanlarla temas ederek veya kontamine yiyecekler yiyerek veya su içerek kapabilirsiniz.

Klinik bir araştırma, propolis ekstresinin hem yetişkinler hem de çocuklar olmak üzere 138 giardiasis hastası üzerindeki etkilerine baktı.

Araştırmacılar, propolis özünün çocuklarda yüzde 52 iyileşme oranı ve yetişkinlerde yüzde 60 eliminasyon oranıyla sonuçlandığını buldu. 

Siğilleri yok eder

Uluslararası dermatoloji dergisinde yayınlanan rapora göre propolis, ekinezya ile birlikte siğillerin yok edilmesinde güçlü etkilere sahiptir.

Alerjiyi önler

Özellikle mayıs aylarında baş gösteren mevsimsel alerjiler bazı insanların en büyük sorunudur. Propolis, alerjik rinit semptomlarını rahatlatmaya yarayan histamin engelleyici özelliğe sahiptir.

Kemik sağlığını geliştirir

Propolis, kemik hastalıklarına neden olan bileşikler içerir. Bunlar kemik yoğunluğu ve gücünün geliştirilmesinde etkilidir.

Kan basıncını düşürür

Nitrik oksit, kan damarlarının rahatlamasını sağlayarak, kan akışını çoğaltır. Nerede nitrik oksit varsa, kan akışı çoğalır. Bir enzim olan tirosin hidroksilaz, nitrik oksidin üretimini sınırlar.

Propolis tirosin hidroksilazın aktivitesini azaltarak nitrik oksidin üretimine yardımcı olur ve böylece kan basıncının düşmesini sağlar.

İnflamasyona karşı korur

İnflamasyon; artrit, Alzheimer ve kalp hastalıklarının sebebidir. Propolisteki anti-inflamatuar özellikler, bu ve bunun gibi inflamasyona dayalı hastalıkların önlenmesine yardımcı olur. Aynı özellikler diş iltihaplanmasında da etkilidir.

propolis egzama

Gıda zehirlenmelerini tedavi eder

Antimikrobiyal özellikleri gıda zehirlenmesi vakalarını tedavi etmeye yardımcı olur. Hatta gıda ve su temizliği şüpheli olan alanlarda koruyuculuk sağlar.

Isı stresini önleyerek atletik performansı geliştirir

Bu maddenin antioksidan özellikleri, sporcuları uzun süreli yorgunluk, dehidrasyon(susuzluk) ve ısı stresine(uygun olmayan ortamlarda vücudun ısısını sabit tutma çabası) karşı koruyarak performans artışına yardımcı olur.

Kan şekeri ve kolesterolü düşürür

2005 yılında yapılan bir çalışma ve yayınlanan sonuçlarına göre, propolisin kan şekeri seviyelerini azaltarak diyabet tedavisine yardımcı olduğu ve kolesterolü düşürdüğü belirtilmiştir.

Bağışıklığı güçlendirir

Enfeksiyonlara karşı vücudun direncini yükselterek, bağışıklık sistemini uyarır.

Astım tedavisine yardımcıdır

Astım tedavisi olan hastalar üzerinde yapılan çalışmalarda, propolis astım nöbetlerinin sıklığını ve şiddetini azaltmıştır. Aynı zamanda akciğer fonksiyonlarının geliştirilmesine de yardımcı olmuştur.

Doğal antibiyotiktir

Antibiyotik direnci nedeniyle, sıklıkla aşırı antibiyotik kullanımı, tıpta giderek büyüyen bir sorundur. 

Araştırmalar, propolisin güçlü antibiyotik özellikleri olduğunu tespit etmiştir. Birçok bakteriye karşı koruyuculuk sağlamaktadır.

Kulak enfeksiyonları

Orta kulak enfeksiyonları her yıl milyonlarca çocuk ve yetişkini etkileyen bir rahatsızlıktır. Bazen işitme kaybına yol açabilecek kadar tehlikelidir.

Çalışmalar, propolisin içeriğindeki kafeik asit ve fenetil ester bileşiklerinin iç kulakta oluşabilecek iltihaplara iyi geldiğini göstermektedir. Sonuçların kesinleşmesi için çalışmaların biraz daha derinlemesine yapılmasına ihtiyaç vardır.

propolis ve faydaları

Propolis Kullanımı

Propolis; zamk, pastil, ağız çalkalama suları, deri krem ve merhemleri, boğaz ve burun spreylerinin üretiminde kullanılır. Ayrıca tablet, toz kapsül formlarında da satılır ve bazı takviyeleri de yapılmıştır.

Propolisin Yan Etkileri Nelerdir?

Bal ve arı sokmaları, krizantem ailesinden bitkilere karşı alerjisi olanlar propolis kullanmaktan kaçınmalıdır. Bazı durumlarda kaşıntı, solunum zorluğu, baş ve karın ağrısı, hapşırma, mide bulantısı, ishal yapabilir. İki yaşından küçük çocuklara, hamilelik ve emzirme dönemindeki kadınlara tavsiye edilmez.

Propolis Zararları Nelerdir?

Bilinen bir zararı olmayan propolisi kullanırken yukarıda sayılan yan etkilerine dikkat etmek gerekir. Piyasada satılan ürünlerin orjinalliğinden emin olarak satın alın.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir