Prediyabet Nedir? Gizli Şekerin Nedeni, Belirtisi ve Tedavisi

Prediyabet yani herkesin bildiği adıyla gizli şeker, kan glikoz seviyelerinin sürekli yüksek olması demektir. Kan glikoz seviyeleri, tip 2 diyabete dönüşecek kadar da yüksek değildir. Tip 2 diyabete giden yolda bir önceki aşamadır yani şeker hastası olmaya aday anlamına gelir.

Prediyabet, yaygın bir durumdur. Türkiye’de 3 kişiden birinin gizli şekeri olduğu istatistiklere yansımıştır.

Gizli şekeri olan kişiler ara basamakta kalmıştır. Bir üst basamağa atladıklarında şeker hastası olacaklar. O adımı atmamak ve diğer basamağa geçmemek için yeterli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve kiloyu sağlıklı aralıkta tutmak gerekir. Bu tedbirler, şeker hastalığı gelişimini engeller.

Gizli şeker nedir?

Henüz tip 2 diyabet aşamasına ulaşmamış, sürekli olarak yüksek kan şekeri seviyelerine sahip olmanın bilimsel ismi prediyabettir halk arasındaki ismi ise gizli şeker

Gizli şekeri olan kişilerin vücudu, insülini gerektiği gibi kullanamaz. İnsülin, şekerin kan dolaşımından hücrelere enerji olarak aktarılmasından sorumlu olan hormondur.

İnsülinin doğru kullanılamaması hücrelerin yeterince şeker alamamasına neden olur. Bunun sonucunda kan dolaşımında çok fazla şeker kalır. 

Kan şekeri seviyelerinin yüksek olması, ciddi sağlık komplikasyonlarını da beraberinde getirir özellikle kan damarlarına, kalbe ve böbreklere zarar verebilir.

Gizli şekeri olan çoğu kişi durumunun farkında değildir. Bu kişiler prediyabet belirtilerini yaşamaya başladığında, durum genellikle tip 2 diyabete ilerlemiştir.

Peki “gizli şeker nasıl olur?” Şimdi gizli şekerin sebebine bakalım.

prediyabet nedenleri

Gizli şeker neden olur?

Pankreas, yemek yerken insülin adı verilen bir hormon salgılar, bunun sonucunda enerji için şeker hücrelere alınır. Şekerin hücrelere girmesini sağladığı için insülin kan şekeri seviyesini düşürmeye yardımcı olur.

Gizli şeker varsa, hücreler insüline tam olarak yanıt vermez. Buna insülin direnci denir. İnsülin direncinin nedeni ise bilinmemektedir.

“Gizli şeker belirti gösterir mi?” Kişinin fark edemeyeceği kadar belirgin değilse de, gizli şeker olabileceğini gösteren bazı semptomlar bulunmaktadır.

Gizli şekerin belirtileri nelerdir?

Gizli şeker genellikle herhangi bir belirti veya semptom göstermez. En olası belirtisi, vücudun belirli bölgelerindeki cildin koyulaşmasıdır. Cildin koyulaşmasından etkilenen bölgeler boyun, koltuk altları, dirsekler, dizler ve eklemlerdir.

Prediyabetin tip 2 diyabete ilerlediğini gösteren klasik belirtiler ise şöyledir:

  • Sürekli susamak
  • Sık sık idrara çıkmak
  • Aşırı aç hissetmek
  • Bitkin hissetmek
  • Bulanık görmek

prediyabet nedir

Gizli şeker için risk faktörleri nelerdir?

Pek çok faktör gizli şekerin gelişimine katkıda bulunur. Genetik ve gizli şeker arasındaki bağlantı ise bazı çalışmalarda görülmüştür.

Hareketsiz yaşamak ve karın bölgesinde fazla yağın oluşması gizli şekeri tetiklemektedir. Prediyabet için risk faktörleri şunlardır: 

Kilolu olmak

Fazla kilolu olmak, gizli şeker için birincil risk faktörüdür. Karın bölgesinde bulunan fazla yağ dokusu – özellikle iç bölgedeki ve karın çevresindeki – hücreleri insüline daha dirençli hale getirir.

Yaş

Gizli şeker her yaşta gelişebilir fakat sağlıkçılara göre 45 yaşından sonra risk katlanarak artmaktadır. Bu, hareketsizlik, zayıf beslenme ve yaşla birlikte kas kütlesinin azalmasına bağlı olabilir. 

Beslenme

Şekerli yiyecekler veya içecekler gibi sağlıksız karbonhidratları aşırı olarak tüketmek, zamanla insülin duyarlılığına zarar verebilir. İşlenmiş etlerin de gizli şeker gelişimi ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir. 

Uyku düzeni

Uyku apnesi olan kişilerin gizli şeker geliştirme riskinin yüksek olduğu bir çalışmada tespit edilmiştir.

Genetik

Ailesinde tip 2 diyabet olanların, gizli şeker ve tip 2 diyabet geliştirme riski önemli ölçüde artar. 

Stres

Uzun süreli stres yaşayan kişilerin riskinin daha yüksek olabileceği, bazı çalışmalarda tespit edilmiştir. Stres dönemlerinde vücut, kortizol hormonunu kan dolaşımına salar ve kan şekeri seviyesini yükseltir. 

Gebelik diyabeti

4 kilo üzerinde bebek doğuran kadınların riski daha yüksektir. Hamilelik sırasında gestasyonel diyabet gelişen annelerin çocuklarının da gizli şeker geliştirme riski daha yüksektir. 

Polikistik over sendromu (PCOS)

PCOS olan kadınlar insülin direncinden dolayı prediyabet veya tip 2 diyabet riski altındadır. 

Metabolik sendrom

Obezite, yüksek tansiyon, yüksek trigliserit seviyelerinin bir kombinasyonu olarak bilinen metabolik sendrom, insülin direncine neden olabilir. İnsülin direnci de gizli şekerin nedenidir.

Gizli Şeker Tanısı

Birkaç kan şekeri testi, prediyabet tanısını doğrular.

Hemoglobin A1C Testi

Bu test, son üç aydaki ortalama kan şekeri seviyesini gösterir. Test, hemoglobin denilen kırmızı kan hücrelerinde oksijen taşıyan proteine ​​​​bağlı kan şekeri yüzdesini ölçer. Kan şekeri seviyesi ne kadar yüksek olursa, şekere bağlı olarak o kadar fazla hemoglobin olur.

  • A1C % 5.7 seviyesinin altındaysa, normal kabul edilir.
  • %5.7 ile %6.4 arasında A1C seviyesi gizli şeker olarak kabul edilir.
  • İki ayrı testte %6,5 veya daha yüksek A1C seviyesi, tip 2 diyabeti gösterir.

Açlık kan şekeri testi

En az sekiz saat veya gece boyunca aç kaldıktan sonra kan örneği alınır.

  • Açlık kan şekeri seviyesi 100 miligram/desilitre (mg/dL) – litre başına 5.6 milimol (mmol/L) – normal kabul edilir.
  • 100 ila 125 mg/dL (5,6 ila 7,0 mmol/L ) arasında açlık kan şekeri seviyesi gizli şeker kabul edilir.
  • 126 mg/dL (7.0 mmol/L ) veya daha yüksek bir açlık kan şekeri seviyesi, tip 2 diyabeti gösterir.

Oral glikoz tolerans testi

Bu test genellikle sadece hamilelik sırasında diyabeti teşhis etmek için kullanılır. En az sekiz saat veya gece boyunca aç kaldıktan sonra kan örneği alınır. Ardından şekerli bir solüsyon içilir ve iki saat sonra kan şekeri seviyesi tekrar ölçülür.

  • 140 mg/dL’den (7.8 mmol/L ) düşük bir kan şekeri seviyesi normal kabul edilir.
  • 140 ila 199 mg/dL (7.8 ila 11.0 mmol/L ) arasındaki kan şekeri seviyesi, gizli şeker olarak kabul edilir.
  • 200 mg/dL (11.1 mmol/L ) veya daha yüksek bir kan şekeri seviyesi, tip 2 diyabeti gösterir.

Gizli Şeker Tedavisi

Sağlıklı yaşamak, kan şekeri seviyesini normale döndürmeye ya da hiç olmazsa tip 2 diyabetteki seviyelere yükselmesini önlemeye yardımcı olabilir.

Gizli şekerin ilaçla tedavisi yoktur. Prediyabetin tip 2 diyabete ilerlemesini önlemek için şunlara dikkat etmek gerekir:

Zayıflamak

Kilolu olmak, pekçok rahatsızlıkta olduğu gibi, gizli şekeri tetikleyen ve hatta nedeni olabilecek bir durumdur. Bu konuda değerlendirilen çalışmalar “vücut ağırlığının yaklaşık yüzde 7’sini kaybetmenin, özellikle de -karın yağını azaltmanın- tip 2 diyabet gelişme riskini yüzde 58 azaltabileceğini söylüyor. 

Orta düzey egzersiz yapmak

Gizli şekeri olan kişiler, haftada 150 dakikalık ılımlı egzersiz yapmalıdır. Egzersiz yapmak, zayıflamak ve vücudun insülini doğru kullanması açısından önemlidir.

Kas kütlesini arttırmak

Kas, kaloriyi yağdan daha yüksek oranda yakar, bu nedenle kas kütlesinin artması, kilo vermeye ve verilen kiloların korunmasına yardımcı olur. Bu da kan şekeri seviyelerinin dengelenmesini sağlar. 

Stresi azaltmak

Stres, prediyabet için bir risk faktörüdür, stresi yönetmek, durumu önlemeye ve tedavi etmeye yardımcı olur.

Sağlıklı beslenmek

Lif, yağsız protein ve kompleks karbonhidrat açısından zengin beslenmek, buna karşılık basit şekerden uzak durmak, kan şekeri seviyesini sabit tutmaya yardımcı olur. 

Öğünlere dikkat etmek

Gün boyunca düzenli olarak daha küçük öğünler yemek, kan şekeri seviyelerindeki ani iniş çıkışları önler. Her gün öğünleriniz aynı saatlerde olsun ve öğün aralarında atıştırmayın. 

Sigarayı bırakmak

Nikotin, kan şekeri seviyesini yükselten bir uyarıcıdır. Sigara içmek insülin direncine neden olabilir ve prediyabet ve diyabet için risk faktörüdür. 

Fazla şekerden kaçınmak

Şekerli yiyecekler ve içecekler kan glukozunda aşırı değişikliklere ve kilo alımına neden olur.

Kafeine dikkat etmek

Kafein, kan şekeri seviyesini artıran bir uyarıcıdır. Bazı araştırmalar da kahvenin insülin duyarlılığını artırdığını belirtiyor.

Yeterince uyumak

Uyku kalitesi düşük olan kişilerin daha yüksek bir prediyabet riski taşıdığı bilinmektedir. Uyku sorunu aslında pek çok durumu olumsuz etkiler. Bunlardan biri de kilo almak. Kilo almak zaten gizli şekerin en büyük tetikleyicisidir.

Gizli Şeker için Doğal Tedaviler

Bazı şifalı otlar ve takviyeler gizli şekerin bitkisel tedavisi olarak kullanılmaktadır. 

Magnezyum

Magnezyum vücut için önemli bir mineraldir ve eksikliği durumunda uyku sorunları ve hipertansiyon oluşabilir. Bunlar gizli şekerin risk faktörleridir.

Yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, kuruyemiş ve tohumlar magnezyum bakımından zengin yiyecekler. Bunları yiyebilir ve doktor onay verirse magnezyum takviyesi kullanılabilir.

Tarçın

Tarçın, kan şekeri seviyesini düşüren bir baharattır. Bundan dolayı şeker ve gizli şekerin önlenmesi ve tedavisinde tüketilmesi fayda sağlayacaktır. 

Koenzim Q10

CoQ10, hücreleri yaşlanmanın etkisinden korur. Diyabet gibi iltihaplı durumlarının tedavisine yardımcı bir antioksidandır. 

Ginseng

Ginseng, doğal olarak iştah kesen bir bitkidir. Metabolizmayı hızlandırma ve yağ yakma yeteneği de bulunmaktadır. Bir çalışmaya göre ginseng, glikoz ile birlikte alındıktan bir saat sonra kan glikoz seviyelerinde düşüşe neden olmuştur.

tip 2 diyabet risk faktörleri nelerdir

Gizli Şeker Komplikasyonları

Gizli şekerin en ciddi sonucu şeker hastalığına ilerlemedir. Şeker hastalığı ise aşağıdakilere yol açabilmektedir:

  • Yüksek kan basıncı
  • Yüksek kolesterol
  • Kalp hastalığı
  • Felç
  • Böbrek hastalığı
  • Sinir hasarı
  • Görme sorunları, muhtemelen görme kaybı
  • Amputasyon(bir uzvun kesilmesi)

Gizli şeker, tanınmayan yani sessiz kalp kriziyle bağlantılıdır ve şeker hastalığına ilerlemese bile böbreklere zarar verebilir.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir