Gıdalardaki pestisitler gün geçtikçe daha fazla endişe duymamıza neden oluyor.
Pestisitler, yabani otlar, kemirgenler, böcekler gibi küçük canlıların, mahsullere zarar vermesini azaltmak için kullanılır. Bu, meyve, sebze gibi mahsullerin verimini artırır.
Fakat pestisit kalıntılarının meyve ve sebzelerin yüzeyine yapıştığı biliniyor. Bu kalıntıların insan sağlığını etkileyip etkilemediği de merak ediliyor.
Yazıda pestisitler ve sağlığa etkileri konusunda merak edilenler anlatılacaktır.
Yazının İçeriği
- Pestisitler Nelerdir?
- Pestisit Türleri
- Pestisit Zehirlenmesi
- Hangi yiyecekler en çok böcek ilacı kalıntısı içerir?
- Yüksek Pestisit Maruziyetinin Sağlık Etkileri Nelerdir?
- Organik Gıdalarda Daha Az mı Pestisit Var?
- Pestisit Kullanılan Gıdalardan Uzak Durmak Gerekir mi?
- Pestisit gibi böcek ilaçları gıdalardan nasıl temizlenir?
Pestisitler Nelerdir?
En geniş anlamıyla pestisitler, ekinleri, yiyecek depolarını veya evleri istila edebilecek veya onlara zarar verebilecek herhangi bir organizmayı kontrol etmek için kullanılan kimyasallardır.
Pek çok türde potansiyel zararlı olduğu için, birkaç çeşit böcek ilacı vardır. Aşağıda bazı örnekler verilmiştir:
Böcek öldürücüler
Büyüyen ve hasat edilen mahsullerin böcekler ve yumurtaları tarafından tahrip edilmesini ve kirlenmesini azaltır.
Herbisitler
Yabani ot öldürücüler olarak da bilinir, bunlar mahsulün verimini artırır.
Rodentisitler
Mahsullerin haşarat ve kemirgen kaynaklı hastalıklar tarafından tahrip edilmesini ve kontaminasyonunu kontrol etmek için önemlidir.
Mantar öldürücüler
Hasat edilen mahsulleri ve tohumları mantar çürümesine karşı korumak için özellikle önemlidir.
İdeal pestisit, insanlara, çevredeki diğer bitkilere, hayvanlara ve çevreye herhangi bir olumsuz etkiye neden olmadan hedef haşeresini yok edecektir.
En yaygın kullanılan pestisitler bu ideal standarda yakındır. Ancak mükemmel değildirler ve kullanımlarının sağlık ve çevresel etkileri vardır.
Pestisit Türleri
Pestisitler sentetik olabilir yani endüstriyel laboratuvarlarda veya organik olarak üretilirler.
Organik pestisitler veya biyopestisitler doğal olarak oluşan kimyasallardır ancak organik tarımda kullanılmak üzere laboratuvarlarda yeniden üretilebilirler.
Sentetik Pestisitler
Sentetik pestisitler, stabil olacak, iyi bir raf ömrüne sahip olacak ve dağıtımı kolay olacak şekilde tasarlanmıştır.
Ayrıca zararlıları hedeflemede etkili olacak ve hedef olmayan hayvanlar ve çevre için düşük toksisiteye sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.
Sentetik pestisit sınıfları aşağıdakileri içerir:
Organofosfatlar
Sinir sistemini hedef alan böcek öldürücüler. Birkaçı toksik kaza eseri maruziyetler nedeniyle yasaklandı veya kısıtlandı.
Karbamatlar
Sinir sistemini organofosfatlara benzer şekilde etkileyen böcek öldürücüler, ancak etkileri daha hızlı yıprandığı için daha az toksiktirler.
Piretroidler
Ayrıca sinir sistemini de etkiler. Krizantemlerde bulunan doğal bir böcek ilacının laboratuvarda üretilmiş bir versiyonudur.
Organoklorinler
Diklorodifeniltrikloroetan (DDT) dahil olmak üzere, bunlar çevre üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle büyük ölçüde yasaklanmış veya sınırlandırılmıştır.
Neonikotinoidler
Yapraklarda ve ağaçlarda kullanılan böcek öldürücüler.
Glifosat
Roundup adı verilen bir ürün olarak bilinen bu herbisit, genetiği değiştirilmiş mahsullerin yetiştirilmesinde önemli hale geldi.
Organik veya Biyopestisitler
Organik tarım, bitkilerde gelişen biyopestisitlerden veya doğal olarak oluşan pestisit kimyasallarından yararlanır.
Burada özetlenecek çok fazla tür var. İşte önemli organik pestisitlere birkaç örnek:
Rotenone
Diğer organik pestisitlerle kombinasyon halinde kullanılan bir böcek ilacı. Doğal olarak birçok tropikal bitki tarafından böcek caydırıcı olarak üretilir ve balıklar için çok zehirlidir.
Bakır sülfat
Mantarları ve bazı yabani otları yok eder. Biyopestisit olarak sınıflandırılmasına rağmen, endüstriyel olarak üretilir, insanlar ve çevre için yüksek seviyelerde toksik olabilir.
Bahçe bitkileri yağları
Çeşitli bitkilerden böcek önleyici etkiye sahip yağ özlerini ifade eder. Bunlar, içerikleri ve potansiyel yan etkileri bakımından farklılık gösterir. Bazıları arılar gibi faydalı böceklere zarar verebilir.
Bt toksini
Bakteriler tarafından üretilen ve çeşitli böceklere karşı etkili olan Bt toksini, bazı genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) ürünlerine dahil edilmiştir.
Bu liste kapsamlı değildir, ancak iki önemli kavramı göstermektedir.
Birincisi, “organik”, “böcek ilacı içermeyen” anlamına gelmez. Daha ziyade, doğada oluşan ve sentetik böcek ilaçları yerine kullanılan özel tür pestisitleri ifade eder.
İkincisi, “doğal”, “toksik olmayan” anlamına gelmez. Organik pestisitler ayrıca sağlığa ve çevreye zararlı olabilir.
Pestisit Zehirlenmesi
Pestisitler insanlar için toksik olabilir ancak pestisitin işlevi ne kadar zararlı olduklarını belirler.
Etki ayrıca pestisitin miktarına ve konsantrasyonuna da bağlı olabilir. Ayrıca, kişinin cildine bulaşmasına, yutmasına veya teneffüs etmesine bağlı olarak farklı etkilere sahip olabilir.
Pestisit maruziyetinin olası uzun vadeli sağlık riskleri ile ilgili fazla araştırma yoktur. Bununla birlikte, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), büyük miktarlarda pestisit ile temas etmenin üremeyi etkileyebileceğini ve potansiyel olarak kanser nedeni olabileceğini öne sürüyor.
WHO’ya göre, insektisitler tipik olarak insanlar için herbisitlerden daha toksiktir.
Büyük miktarlarda bir pestisite maruz kalmak zehirlenmeye neden olabilir. Zehirlenme belirtileri hemen veya birkaç saat sonra ortaya çıkabilir.
Hafif zehirlenmenin bazı semptomları şöyledir:
– Baş ağrısı
– Baş dönmesi
– Mide bulantısı
– İshal
– Uykusuzluk hastalığı
– Boğazda, gözlerde, deride veya burunda tahriş
Orta derecede zehirlenme belirtileri şöyledir:
– Bulanık görme
– Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
– Kusma
– Boğazın daralması
– Hızlı nabız
Şiddetli zehirlenmenin bazı belirtileri şöyledir:
– Kimyasal yanıklar
– Bilinçsizlik
– Nefes alamama
– Solunum yollarında aşırı balgam
Hangi yiyecekler en çok böcek ilacı kalıntısı içerir?
En yüksek pestisit seviyesine sahip meyve ve sebzeler şöyledir:
– Ispanak
– Çilek
– Nektarin
– Lahana
– Üzüm
– Elma
– Kiraz
– Şeftali
– Domates
– Armut
– Patates
– Kereviz
Bu ürünler, diğer meyve ve sebzelere göre daha yüksek miktarda böcek ilacı içerir. En düşük pestisit içeren meyve ve sebzeler ise şunlardır:
– Şeker mısır
– Avokado
– Dondurulmuş bezelye
– Ananas
– Papaya
– Soğan
– Kuşkonmaz
– Patlıcan
– Lahana
– Kivi
– Kavun
– Karnabahar
– Mantarlar
– Tatlı ve sulu kavun
– Brokoli
Yüksek Pestisit Maruziyetinin Sağlık Etkileri Nelerdir?
Pestisitler, akut etkiler olarak adlandırılan kısa vadeli olumsuz sağlık etkilerinin yanı sıra maruziyetten aylar veya yıllar sonra ortaya çıkabilen kronik yan etkilere neden olabilir.
Akut sağlık etkilerinin örnekleri arasında gözlerde kızarıklıklar, kabarcıklar, körlük, mide bulantısı, baş dönmesi, ishal ve ölüm yer alır.
Bilinen kronik etkilerin örnekleri kanserler, doğum kusurları, üreme zararları, nörolojik ve gelişimsel toksisite, immünotoksisite ve endokrin sistemin bozulmasıdır.
Bazı insanlar pestisit etkilerine karşı diğerlerinden daha savunmasızdır. Örneğin, bebeklerin ve küçük çocukların pestisitlerin toksik etkilerine yetişkinlerden daha duyarlı oldukları bilinmektedir.
Çiftlik çalışanları ve pestisit uygulayıcıları da daha savunmasızdır çünkü daha fazla maruz kalmaktadırlar.
Organik Gıdalarda Daha Az mı Pestisit Var?
Organik ürünlerde daha düşük seviyelerde sentetik böcek ilacı vardır. Bu, vücutta daha düşük sentetik pestisit seviyelerine dönüşür.
4.400’den fazla yetişkinde yapılan bir araştırma, organik ürünlerin en azından orta düzeyde kullanıldığını bildirenlerin idrarlarında daha düşük sentetik böcek ilacı seviyelerine sahip olduğunu gösterdi.
Bununla birlikte, organik ürünler daha yüksek düzeyde biyopestisit içerir. Organik pestisitlerin çevresel etkileri de vardır ve bu bazı durumlarda sentetik alternatiflerden daha kötüdür.
Pestisit Kullanılan Gıdalardan Uzak Durmak Gerekir mi?
Meyve ve sebze yemenin sağlık açısından pek çok yararı olduğuna dair büyük bilimsel kanıtlar var.
Bu, ürünün organik veya geleneksel olarak yetiştirilmiş olup olmadığına ve genetiği değiştirilmiş olup olmadığına bakılmaksızın geçerlidir.
Bazı insanlar çevresel veya mesleki sağlık endişeleri nedeniyle pestisitlerden kaçınmayı seçebilir. Ancak organik olmanın böcek ilacı içermeyen anlamına gelmediğini unutmayın.
Pestisit gibi böcek ilaçları gıdalardan nasıl temizlenir?
Kirlenmiş meyve ve sebzeleri bir kaba alın ve içine yeterince su koyun. Kaptaki suyun içine sirke koyun ve kabı 15 dakika beklemeye bırakın.
Bundan sonra, kaptan çıkarın ve meyveleri suyla durulayın. Sirke, böcek öldürücüleri ve pestisit kalıntılarının yüzde 98’ini meyveden çıkarmaya yardımcı olur.
Bu, pestisitlerin meyve ve sebzelerden çıkarılmasının kolay ve etkili bir yoludur.
Pestisitler, önüne geçilmeye çalışılan fakat giderek büyüyen bir sorundur. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?