MS hastalığı nedir? MS, Multipl skleroz kelimesinin kısaltmasıdır. En yaygın görülen nörolojik bozukluklardan biridir. Bu rahatsızlıkta bağışıklık sistemi, sinir liflerini kaplayan koruyucu kılıfa (miyelin) saldırır ve beyin ile vücudun geri kalanı arasında iletişim sorunlarına neden olur.
MS hastalığının belirtileri çok çeşitlidir. Sinir hasarının miktarına ve hangi sinirlerin etkilendiğine bağlıdır. Şiddetli MS olan kişiler, bağımsız olarak yürüme yeteneğini kaybedebilir. Herhangi bir semptom olmadan uzun süreli remisyon yaşayan hastalar da vardır.
MS hastalığının tedavisi yoktur. Kullanılan tedavi, atakların iyileşmesini hızlandırmayı, hastalığın seyrini değiştirmeyi ve belirtileri yönetmeyi amaçlar.
MS hastalığı nedir?
MS Hastalığı Nedir?
Multipl skleroz (MS), sinir liflerini saran koruyucu örtüleri kademeli olarak yok eden bir otoimmün bozukluktur. Bu kaplamalara miyelin kılıf denir.
Zamanla, bu hastalık sinirlere kalıcı olarak zarar vererek, beyin ve vücut arasındaki iletişimi etkiler.
MS olan çoğu insan, tekrarlayan ve iyileşen bir hastalık seyrine sahiptir. Günler veya haftalar içinde hastalık gelişir. Ardından kısmen veya tamamen iyileşen yeni belirtiler veya nüks dönemleri gelir.
Nükseden-iyileşen MS hastalarının en az %50’sinde, hastalığın başlangıcından itibaren 10 ila 20 yıl içinde, remisyon dönemleri olsun ya da olmasın, semptomlar istikrarlı bir şekilde ilerler. Bu, ikincil ilerleyici MS olarak bilinir.
MS olan bazı hastalarda, herhangi bir tekrarlama olmaksızın, kademeli bir başlangıç yaşanır. Belirtiler istikrarlı bir şekilde ilerler. Bu birincil ilerleyici MSolarak adlandırılırlar.
MS Hastalığı Belirtileri
Multipl skleroz belirtileri, etkilenen sinir liflerinin konumuna bağlı olarak kişiden kişiye ve hastalığın seyri boyunca farklılık gösterir. MS hastalığı belirtileri genellikle hareketi etkiler, örneğin;
Vücudun bir tarafında bir veya daha fazla uzuvda uyuşma veya güçsüzlük
Belirli boyun hareketlerinde, özellikle boynun öne eğilmesinde meydana gelen elektrik çarpması hissi (Lhermitte bulgusu)
Cinsel, bağırsak ve mesane fonksiyonu ile ilgili sorunlar
MS Hastalığı Neden Olur?
Multipl sklerozun nedeni bilinmemektedir. Vücudun bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırdığı birotoimmün hastalık olarak kabul edilir. Bağışıklık sistemi arızası, beyin ve omurilikteki (miyelin) sinir liflerini kaplayan ve koruyan yağlı maddeyi yok eder.
Miyelin, elektrik tellerinin üzerindeki yalıtım kaplamasına benzetilebilir. Koruyucu miyelin, hasar gördüğünde ve sinir lifi açığa çıktığında, o sinir lifi boyunca hareket eden mesajlar yavaşlar veya engellenir.
Yaş: MS hastalığı, herhangi bir yaşta ortaya çıksa da, 20 ila 40 yaşlarında olan kişiler daha çok etkilenir.
Cinsiyet: Kadınların, erkeklere göre MS hastalığına yakalanma olasılığı iki ila üç kat daha fazladır.
Genetik: Ailesinde MS hastalığı olan kişilerin, hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
Bazı enfeksiyonlar: Enfeksiyöz mononükleoza neden olan Epstein-Barr gibi çeşitli virüsler MS ile ilişkilendirilmiştir.
D vitamini: Güneş ışığı görmeyen ve dolayısıyla D vitamini seviyesi düşük olan kişiler, daha yüksek MS hastalığı riski altındadır.
Bazı otoimmün hastalıklar:Tiroid hastalığı, pernisiyöz anemi,sedef hastalığı,tip 1 diyabet veya inflamatuar bağırsak hastalığı gibi başka otoimmün bozukluklar, MS geliştirme riskini yükseltir.
MS Hastalığı Komplikasyonları
MS hastalığı olan kişilerde şu rahatsızlıklar gelişebilir:
Kas sertliği veya spazm
Bacaklarda felç
Mesane, bağırsak veya cinsel işlev sorunları
Unutkanlık veya ruh hali değişimleri gibi zihinsel değişiklikler
Depresyon
Epilepsi
MS Hastalığı Tedavisi
Multipl sklerozun tedavisi yoktur. Tedavi tipik olarak ataklardan kurtulmayı, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı vesemptomları yönetmeyi amaçlar. Bazı insanlarda o kadar hafif semptomlar olur ki, tedaviye bile gerek yoktur.
MS Hastaları Nasıl Beslenmeli?
MS hastaları için oluşturulmuş resmi bir beslenme rehberi bulunmamaktadır. Çünkü MS hastalığını iki kişi aynı şekilde yaşamaz.
Ancak bilim insanları, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun yanı sıra beslenmenin de hastalığın gelişiminde bir etkisi olabileceğini düşünüyor. Bu nedenle, MS hastalarında beslenme, genel yaşam kalitesini iyileştirmede kilit rol oynuyor. Beslenme, hastalığın ilerlemesini önlemeye, kontrol etmeye ve alevlenmeleri azaltmaya yardımcı oluyor.
MS hastaları, iltihabı yok edecek yüksek antioksidan, bağırsak hareketlerine yardımcı olacak yüksek lif, osteoporozla savaşmak için yeterli kalsiyum ve D vitamini almalıdır. Multipl skleroz hastalarının A, B12 ve D3 vitaminleri gibi bazı besin maddelerinde eksik olma ihtimalinin yüksek olduğuna dair kanıtlar vardır.
MS Hastaları Ne Yemeli?
MS hastalığında beslenme, hastalığın ilerlemesini kontrol etmeye yardımcı olmalı ve belirtilerin genel yaşam kalitesi üzerindeki etkisini en aza indirmelidir. Multipl skleroz hastalarının yemesi gereken yiyecekler şunlardır:
Meyve ve sebzeler: Tüm taze meyve ve sebzeler
Tahıllar: Yulaf, pirinç ve kinoa gibi tam tahıllar
Kuruyemiş ve tohumlar: Tüm kabuklu yemişler ve tohumlar
Balık:Omega 3 yağ asitleri veD vitamini bakımından zengin olduğu için tüm balıklar yenebilir. Özellikle taze balıklar, somon ve uskumru gibi yağlı balıklar
Etler ve yumurta: Yumurta, sığır eti, tavuk, kuzu eti gibi tüm taze etler
Süt ürünleri: Süt, peynir, yoğurt ve tereyağı gibi
Yağlar:Zeytin, keten tohumu, hindistan cevizi ve avokado yağları gibi sağlıklı yağlar
Probiyotik açısından zengin besinler: Yoğurt, kefir, lahana turşusu…
İçecekler: Su, bitki çayları
Otlar ve baharatlar: Tüm taze otlar ve baharatlar
MS Hastalarının Yememesi Gerekenler
MS belirtilerini kontrol altına almak için uzak durulması gereken bazı yiyecek grupları vardır.
İşlenmiş etler: Sosis, pastırma, konserve etler ve tuzlanmış, tütsülenmiş etler
Rafine karbonhidratlar: Beyaz ekmek, makarna, bisküvi gibi
Kızarmış yiyecekler:Patates kızartması, kızarmış tavuk gibi
Abur cubur yiyecekler: Fast food, patates cipsi, hazır yemekler ve dondurulmuş yiyecekler gibi
Trans yağlar: Margarin, katı yağlar ve kısmen hidrojene bitkisel yağlar gibi
Şekerle tatlandırılmış içecekler: Enerji ve sporcu içecekleri, soda gibi
Alkol: Mümkün olduğunda tüm alkollü içeceklerden uzak durmak gerekir.
MS Hastalığı için Beslenme İpuçları
MS hastaları, aşağıdaki beslenme ipuçlarına dikkat etmelidir;
Yeterince yemek yediğinizden emin olun. Çok az kalori almak, yorgunluğa neden olur.
Yemeklerinizi önceden hazırlayın. Kendinizi sık sık yorgun hissediyorsanız, bu size yardımcı olacaktır.
Mutfağınızı yeniden düzenleyin. Yiyecekleri, kapları ve diğer ekipmanları yakın ve temizlemesi kolay alanlara yerleştirin. Bu, enerji tasarrufu yapmaya yardımcı olacaktır.
Yemek yemekte ve yutmakta zorlanıyorsanız, smoothie gibi kalın içecekler hazırlayın.
Çok fazla çiğnemek sizi yoruyorsa fırında balık, muz, pişmiş sebzeler gibi daha yumuşak yiyecekler yiyin.
Aktif olun. Egzersiz MS hastası bir kişiyi yorgun hissettirse de, kiloyu yönetmeye ve sağlıklı kalmaya yardımcı olmak için özellikle önemlidir. MS hastaları arasında yaygın olan osteoporozu önlemede de faydalıdır.
MS ile yaşamak zordur. Hastalık nadiren ölümcüldür. Mesane enfeksiyonları, göğüs enfeksiyonları ve yutma güçlüğü gibi bazı ciddi komplikasyonlar ölüme yol açabilir.
Multipl skleroz, her zaman felçle sonuçlanmaz. MS olan kişilerin üçte ikisi yürüyebilir. Ancak birçoğunun baston, tekerlekli sandalye, koltuk değneği gibi aletlerden destek alması gerekecektir.
MS hastası olan bir kişinin ortalama yaşam beklentisi, normal bir kişiden 5 ila 10 yıl daha düşüktür. Hastalığın ilerlemesi her insan için farklıdır. Bu nedenle ne olacağını tahmin etmek zordur. Ancak çoğu insan ciddi bir sakatlık yaşamaz.
Son yıllarda bilim insanları, MS için ilaç ve tedavi geliştirmede hızlı ilerleme kaydettiler. Yeni ilaçlar daha güvenli ve daha etkilidir. Hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için umut vaad etmektedir.
