Mikroplastik Nedir? Mikroplastik Zararları ve Kirliliği

Hepimiz her gün plastik kullanıyoruz. Plastik genellikle biyolojik olarak bozunur bir formda değildir. Zamanla, çevreye zararlı olabilecek mikroplastik adı verilen küçük parçalara ayrılır. Son çalışmalar mikroplastiklerin özellikle deniz ürünlerinde, gıdada yaygın olarak bulunduğunu göstermektedir. Peki mikroplastik nedir, zararları nelerdir? İşte bu konuda merak edilenler…

Mikroplastik nedir?

Mikroplastik, çevrede bulunan küçük plastik parçalarıdır. Çapı 5 mm’den küçük plastik parçacıkları olarak tanımlanır. Diş macunu ve eksfolyantlara eklenen mikro boyuttaki plastik boncuklar gibi küçük plastikler olarak üretilir veya daha büyük plastikler ortamda parçalandığında oluşur.

mikroplastik nedir
Mikroplastik nedir?

Mikroplastik okyanuslarda, nehirlerde ve toprakta yaygındır. Sıklıkla hayvanlar tarafından tüketilir.

1970’lerde yapılan bir dizi çalışma, okyanuslardaki mikroplastik düzeylerini araştırmaya başlamış ve ABD kıyılarındaki Atlantik Okyanusu’nda yüksek seviyeler bulmuştur.

Bu günlerde dünyanın artan plastik kullanımı nedeniyle, nehirlerde ve okyanuslarda çok daha fazla plastik var. Her yıl yaklaşık 8.8 milyon ton plastik atık, okyanusa girmektedir.

Bu plastiğin 276.000 tonu şu anda denizde yüzmekte, geri kalanı büyük olasılıkla batmış veya kıyıda yüzmektedir.

Okyanusa girdikten sonra, mikroplastikler akıntılar, dalga hareketi ve rüzgar koşullarıyla hareket eder ve bir deniz ekosisteminin tüm alanlarına yayılabilir.

Plastik parçacıklar küçüldüğünde ve küçük mikroplastiklere dönüştüğünde, vahşi yaşam tarafından kolayca tüketilebilirler ki, bugün su yollarındaki büyük bir problemdir.

Mikroplastik kirliliği nedir?

Mikroplastik birçok farklı ortamda giderek daha fazla bulunmaya başladı ve yiyecekler istisna değildir.

Yakın zamanda yapılan bir çalışmada 15 farklı deniz tuzu markası incelenmiş ve her kiloda 273 mikroplastik partikül (kilogram başına 600 parçacık) tuz bulunmuştur.

Gıdalardaki en yaygın mikroplastik kaynağı deniz ürünleridir. Mikroplastik özellikle deniz suyunda yaygın olduğu için, balıklar ve diğer deniz organizmaları tarafından tüketilmektedir.

Son zamanlarda yapılan çalışmalar, bazı balıkların gıda olarak plastik tükettiğini, bunun da balık karaciğerlerinde biriken toksik kimyasallara yol açabileceğini göstermiştir.

Başka bir çalışma, mikroplastiklerin derin deniz canlılarında bile mevcut olduğu ve en uzak türleri bile etkilediğini düşündürmektedir. Midye ve istiridye gibi diğer birçok türden canlı çok daha yüksek kirlenme riski altındadır.

Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, insan tüketimi için yakalanan midye ve istiridye ürünlerinin, her bir gramda 0.36-0.47 mikroplastik partikülü olduğu ve kabuklu deniz canlılarının yılda 11.000 mikroplastik partikülüne kadar yiyebileceği anlaşılmıştır.

Mikroplastik insan sağlığını nasıl etkiler?

Her ne kadar bazı çalışmalar gıdalarda mikroplastik bulunduğunu gösterse de, sağlık üzerinde ne gibi etkileri olabileceği hala net değildir. Şimdiye kadar, mikroplastiklerin insan sağlığını ve hastalığını nasıl etkilediğini inceleyen çok az çalışma var.

Plastiği esnek hale getirmek için kullanılan bir tür kimyasal olan ftalatların, göğüs kanseri hücrelerinin büyümesini arttırdığı belirlenmiştir.

Son zamanlarda yapılan bir çalışma, mikroplastiklerin laboratuvar farelerinde etkilerini incelemiştir. Farelere verildiğinde, mikroplastikler karaciğerde, böbreklerde ve bağırsaklarda birikmiş ve karaciğerde artan oksidatif stres molekülleri biriktirmiştir. Ayrıca beyne toksik olabilen bir molekülün seviyesini artırmıştır.

Mikroplastikler dahil mikropartiküllerin bağırsaklardan kan içerisine ve potansiyel olarak diğer organlara geçtiği gösterilmiştir.

Mikroplastikler insanlarda da bulunmuştur. Bir çalışmada, incelenen insan akciğerlerinin % 87’sinde plastik lifler bulundu. Araştırmacılar bunun, havada bulunan mikroplastiklere bağlı olabileceğini öne sürmüştür.

Bazı çalışmalar, havadaki mikroplastiklerin, akciğer hücrelerinin inflamatuar kimyasallar üretmesine neden olabileceğini göstermiştir.

Bisfenol A (BPA), gıdalarda bulunan en çok çalışılan plastiklerden biridir. Genellikle plastik ambalajlarda veya gıda saklama kaplarında bulunur ve yiyeceklere sızabilir.

Bazı kanıtlar, BPA’nın özellikle kadınlarda üreme hormonlarına müdahale edebileceğini göstermiştir.

Mikroplastik zararları nelerdir?

  • İnsan bağırsağı, akciğer, karaciğer ve beyin hücrelerinde toksisiteye neden olur.
  • Deniz yaban hayatı ve biyoçeşitliliğe zarar verir.
  • İçme sularının kirlenmesine neden olur.

Kaynakça: 1

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir