Meyan kökü ‘tatlı kök’ olarak da bilinir (şekeri 50 kat daha tatlı yapan bir bileşik içerdiğinden). Bu kök çok sayıda sağlık yararına sahiptir. Kanser tedavisine yardımcı olabilir, beyin sağlığını geliştirebilir ve diyabet tedavisine yardımcı olabilir. Meyan kökü ayrıca anti-inflamatuar ve balgam söktürücü özelliklere sahiptir.
Yazıda “meyan kökü ne işe yarar, neye iyi gelir”, “meyan kökü zayıflatır mı”, “meyan kökünün faydaları nelerdir”, “meyan kökünün zararları nelerdir” gibi sorular cevaplanacaktır.
Meyan Kökünün Yararları Nelerdir?
Meyan kökü öncelikle gastrointestinal sistemi iyileştirme yeteneği ile bilinir. Kanser riskini ve iltihaplanmayı azalttığı bilinen bir bileşik olan glisirizin (meyan kökü içindeki aktif bileşiğini içerir) içerir.
Meyan kökü içindeki diğer önemli biyoaktif bileşikler, beyin fonksiyonunu artırmaya ve diyabet tedavisine yardımcı olur. Kökte bulunan lif, kilo kaybına yardımcı olabilir. İşte meyan kökünün faydaları ve zararları…
Gastrointestinal sağlığı geliştirebilir
Meyan kökü asit reflü gibi durumların tedavisine yardımcı olabilir. Bu özellikle DGL veya deglisiritize meyan kökü için geçerlidir.
DGL’nin mukus üretimini arttırdığı bilinmektedir ve bu, mide astarını aşırı asitten korur. DGL ayrıca bulantı ve ülserlerin rahatlamasına da yardımcı olur.
Kök aynı zamanda GÖRH (gastroözofageal reflü hastalığı) ile ilişkili mide ekşimesi, asit reflü ve kusma gibi diğer semptomları da tedavi edebilir.
Meyan kökü, anti-inflamatuar bir ajan olduğu için mide lezyonlarının tedavisine de yardımcı olabilir. Kök aynı zamanda mide astarının iyileşmesini hızlandırır.
Kanser tedavisine yardımcı olabilir
Bir Amerikan çalışması, meyan kökü ve türevlerinin DNA hasarına karşı koruma sağlayabileceğini belirtmektedir. Kökteki polifenoller ayrıca kanser hücresi ölümünü indükler.
Bazı araştırmalar meyan kökü kanser hastalarının yaşam kalitesini kemoterapiden daha iyi korumaya yardımcı olabileceğini belirtmektedir.
Bitkideki glisirizin prostat kanserinde kanser hücresi ölümüne neden olur. Çalışmalar prostat kanserine karşı terapötik potansiyeli olduğunu ortaya koymaktadır.
Beyin sağlığını geliştirebilir
Meyan kökündeki glisirizik asidin farelerde nöroinflamasyonu ve bilişsel bozukluğu tedavi etmeye yardımcı olduğu bulunmuştur.
Meyan kökü içindeki liquiritigenin adı verilen başka bir bileşiğin, anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak, Alzheimer’la ilişkili nöroinflamasyonun tedavisine yardımcı olabilir.
Diyabet tedavisine yardımcı olabilir
Meyan kökünün içindeki moleküllerin sıçan çalışmalarında anti-diyabetik özelliklere sahip olduğu bulunmuştur.
Daha ilginç bir şekilde, meyan özü verilen diyabetik sıçanlar kan şekeri seviyelerinde bir düşüş yaşadı. Meyan kökü içindeki birkaç madde, yani glabridin ve amorfrutin, bu faydadan sorumlu kabul edildi.
Meyan kökü zayıflamaya yardımcı olabilir
Bir çalışma, günde 3.5 gram meyan alımının vücut yağını % 4 azaltabileceğini gösterdi. Meyan kökü ayrıca, kişinin kendini tok hissetmesine ve iştahın azalmasına yardımcı olabilecek lif içerir.
Ön araştırmalar ayrıca meyan kökünün vücut yağ kütlesini azaltabileceğini belirtir. Kök ayrıca vücut yağının kalınlığı üzerinde arzulanan etkilere sahiptir.
Çalışmalar ayrıca meyan kökü flavonoid yağı ile takviye edilmesinin aşırı kilolu bireylerde toplam vücut yağını ve viseral yağını azaltabileceğini göstermiştir. Meyan kökü çayı da vücut yağını azaltmaya yardımcı olabilir, ancak bu henüz kanıtlanmamıştır.
Karaciğer sağlığını geliştirebilir
Meyan kökünün anti-inflamatuar özelliklerinin karaciğeri alkol kaynaklı yaralanmalardan koruduğu bulunmuştur. Kökün bu durumda antioksidan savunmayı geliştirdiği bilinmektedir.
Çalışmalar ayrıca meyan kökünün alkolsüz yağlı karaciğer hastalığında rahatlama sağlayabildiğini belirtmiştir. Sarılık gibi diğer karaciğer rahatsızlıkları üzerinde de bazı terapötik etkileri olduğu bulunmuştur.
İltihapla savaşabilir
Meyan kökü özellikle sindirim sisteminin iltihaplanmasının tedavisinde etkilidir. Kökteki glisirizin, reaktif oksijen türlerinin oluşumunu azaltarak doku iltihabını engeller.
Kök, fare çalışmalarına göre kronik inflamasyona ve artrit gibi ilgili durumlara karşı koruma sağlar. Ayrıca meyanın vücudun doğal kortikosteroidleri (iltihabı azaltan bileşikler) gibi davrandığına inanılmaktadır.
Adrenal yorgunluğu ve diğer hormonal sorunları giderebilir
Meyan kökü, hormonları dengelemeye yardımcı olabilir. Kök geleneksel olarak kadın hormonlarını dengelemek için kullanılır, böylece adet öncesi sendrom ve menopoz semptomlarını hafifletir. Meyan kökü flavonoidlerin, insan hücreleri üzerinde yararlı bir östrojenik etkisi olabilir.
Meyan kökü ayrıca polikistik over sendromu veya PCOS tedavisi için özel olarak reçete edilen bitkisel takviyelerde kullanılır.
Bağışıklığı güçlendirir
Meyan kökü, antiviral ve antimikrobiyal özelliklere sahiptir ve bunlar bağışıklığı güçlendirmeye yardımcı olur. Meyan kökü glisirizin, ördek yavrusu üzerinde yapılan çalışmalara göre, bağışıklığı uyarabilir ve birkaç viral enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olabilir. Ayrıca diğer bakteriyel ve fungal enfeksiyonları önleyebilir.
Meyan kökü ayrıca öksürük ve solunum yollarının diğer rahatsızlıklarının giderilmesinde rol oynar. Balgam söktürücü özelliklere sahiptir. Kök ayrıca soğuk algınlığını tedavi edebilir ve boğaz ağrısını yatıştırır.
Kök, boğazı ince bir mukus filmi ile kaplar ve içindeki hassas dokuları korur.
Erkek doğurganlığını artırabilir
Çalışmalar meyan kökünün erektil disfonksiyonun tedavisine yardımcı olabileceğini göstermiştir. Kök, hücresel düzeyde genel sağlığı iyileştirir. Ayrıca erkek hormonal seviyeleri üzerinde de yararlı etkileri vardır.
Bir İtalyan çalışması meyan kökünün erkeklerde serum testosteron düzeylerini düşürebileceğini belirtmektedir. Bu amaç için meyan kökü kullanmadan önce doktorunuzla konuşun.
PMS ve menopoz belirtilerini hafifletir
Meyan kökü menstrüel krampları rahatlatır. Spazmları ve ağrıyı hafifletebilir. Bazı araştırmalar, sıcak basmalarını gidermeye yardımcı olabileceğini belirtmektedir.
Bitki, kadınlarda östrojen benzeri bir etkiye sahiptir ve bu PMS ve menopoz semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur.
Bir çalışmada, meyan kökünün sıcak basma süresini azaltmada, hormon replasman tedavisinden çok daha iyi olduğu bulunmuştur.
Ağız sağlığını iyileştirir
Araştırmalar, meyan kökünün diş boşluklarını azaltabildiğini, çürük ve oral kandidiyaz gibi diğer oral hastalıkların tedavisine yardımcı olabileceğini göstermiştir. Ayrıca dişleri koruyan diş etlerini, kemikleri ve dokuları tahrip eden ciddi bir oral hastalık olan periodontitisin önlenmesine de yardımcı olur.
Meyan kökünün nefesi doğal olarak tazelediği de bilinmektedir. Ayrıca diş çürümelerini de önleyebilir.
Fareler üzerinde yapılan çalışmalar, Glycyrrhiza glabra adı verilen bir meyan kökü türünün uykuyu tetikleyebileceğini ve hatta uyku süresini artırabileceğini belirtmektedir.
Meyan kökü içindeki diğer iki bileşik, yani glabrol ve liquiritigenin de bu konuda rol oynayabilir. Kökteki etanol ekstraktlarının farelerde REM olmayan uyku uzunluğunu arttırdığı bulunmuştur.
Meyan Kökünün Cilde Faydaları
Meyan kökü, kızarıklık ve iltihaplanma gibi çeşitli cilt koşullarını iyileştirmeye yardımcı olan antiseptik, anti-inflamatuar ve yatıştırıcı özelliklere sahiptir. Meyan kökü cildi beyazlatabilir.
Anekdot kanıtlarına göre, düzenli meyan kökü kullanımı lekelerin ve koyu lekelerin solmasına yardımcı olabilir.
Meyan kökünü kaynatma, cildi güneş yanıklarından ve bronzlaşmadan korumak için güneş koruyucu losyon olarak kullanılabilir. Güneş hasarını tedavi etmek için, ezilmiş salatalığı meyan çayı içinde karıştırarak hazırlanan bir maske uygulayabilirsiniz.
Meyan Kökünün Saça Faydaları
Bu konuda araştırma sınırlıdır. Kökteki flavonoidlerin, fitoöstrojenlerin ve diğer uçucu yağların saç sağlığını geliştirmeye yardımcı olabileceği iddia edilmektedir.
Meyan kökünün yatıştırıcı (tahriş giderici) özellikleri, kepek gibi kafa derisi durumlarını yatıştırmaya yardımcı olabilir.
Bilimsel olarak kanıtlanmamış olsa da, meyan kökü çayı, erken saç dökülmesine karşı savaşmak için bazı insanlar tarafından tüketilir.
Meyan Kökü Kullanımı
Jel veya krem olarak
Ciltte etkilenen bölgelere uygulanabilir. Meyan kökü tozunu, suyla karıştırabilir ve bir macun hazırlayabilirsiniz. Meyan kökü jeli de satın alabilirsiniz.
Toz olarak
Akne gibi cilt sorunlarının tedavisinde yardımcı olabilir.
Bir tentür olarak
3 ila 4 damla meyve suyunun içine damlatarak tüketebilirsiniz.
Çay olarak
Kökü kaynar suya koyun ve yaklaşık 10 dakika kaynamaya bırakın. Yatmadan önce bir fincan içebilirsiniz. Ayrıca kurutulmuş ve ezilmiş meyan yaprakları ile çay yapabilirsiniz.
Meyan kökü ekstraktı veya ekstresi
Bunları günlük olarak alabilirsiniz. Ürün etiketinde belirtilen doza uygun alın.
Sıvı ekstrakt olarak
Meyan kökünün en yaygın kullanılan şeklidir.
Potansiyel bir ilaç olarak
Addison hastalığının (hormonal eksikliğin neden olduğu bir tür diyabet) ve lupusun (vücudun dokularına saldıran bağışıklık sisteminin neden olduğu inflamatuar bir hastalık) tedavisinde yardımcı olabilir. Bu yönde araştırmalar sınırlı olduğundan, bu amaç için meyan kökü kullanmadan önce doktorunuzla konuşun.
Meyan Kökü Yan Etkileri Nelerdir?
Uzun süre meyan kökü tüketimi, bazı kişilerde olumsuz etkilere neden olabilir. Bunlar kalp rahatsızlıkları, hipokalemi, böbrek problemleri, erkeklerde cinsel problemler ve çocuklarda hipertansiyon gibi sorunlardır.
Kalp sorunlarına neden olabilir
Kök kan basıncı seviyelerini artırabilir. Bu kalp rahatsızlıklarını ağırlaştırabilir. Konjestif kalp yetmezliği öyküsü olanlar meyan kökü kullanmaktan kaçınmalıdır.
Hipokalemiye neden olabilir
Aşırı meyan alımı vücutta aşırı düşük potasyum düzeylerine neden olabilir, bu da hipokalemiye yol açar. Bu nedenle, düşük potasyum seviyeleriniz varsa, meyan kökü kullanmaktan kaçının.
Böbrek hastalığına neden olabilir
Bazı vakalarda hipertansiyonu olan bireylerde meyan kaynaklı böbrek yetmezliği görülmüştür.
Erkek cinsel sorunlarını ağırlaştırabilir
Bazı çalışmalar meyan kökünün erkeklerde testosteron düzeylerini düşürebildiğini göstermektedir.
Hormonal dengesizliklere neden olabilir
Meyan kökü, vücutta östrojen gibi davranabileceğinden, östrojen tarafından kötüleşebilecek bir durum varsa kaçınılmalıdır. Meyan kökü, yumurtalıklardaki seks hormonlarına müdahale edebilen ve üretimini bozabilecek isoliquiritigenin adı verilen bir bileşik içerir.
Meyan kökü hamilelik sırasında güvensizdir ve erken doğuma yol açabilir. Meyan kökü içindeki glisirrizin preterm doğum ile ilişkili bulunmuştur. Bu nedenle, hamile kadınların meyan kökü kullanmamaları önerilmektedir.
Emzirme döneminde meyan kökünün etkileri hakkında yeterli bilgi yoktur. Bu nedenle, emzirme döneminde kullanılmaması gerekir.
Ameliyat sırasındaki sorunlar
Kök kan basıncına müdahale edebileceğinden, ameliyat sırasında sorunlara neden olabilir. Planlı bir ameliyattan en az iki hafta önce meyan kökü alımını durdurun.
Meyan Kökü Besin Değeri Nedir?
Kök karbonhidratlardan (nişasta ve glikoz, fruktoz ve sükroz gibi şekerler), minerallerden ve biyoaktif bitki bileşiklerinden oluşur. Ayrıca hem çözünür hem de çözünmeyen lifler içerir.
Meyan kökü içindeki en önemli biyoaktif maddeler şunlardır:
Glisirizik asit olarak da adlandırılan glisirizin, meyan kökü (% 3) ve ekstrelerde (% 10-25) en bol bulunan bileşiktir.
Bir başka önemli antioksidan ve bir fitoöstrojen olan Liquiritigenin.
Diğer önemli bileşikler arasında glabridin ve liquiritin bulunur.
Meyan Kökü Önerilen Dozu Nedir?
Meyan kökü için ideal doz, bireyin sağlık durumuna bağlıdır. Bununla birlikte, asla yiyecek veya takviye formunda aşırı miktarda meyan kökü tüketilmemelidir.
Meyan kökü ekstresi için, alımınızı dört hafta ile sınırlayın. Deglycyrrhizinated meyan kökü daha uzun süre alınabilir. Doğrudan araştırma bu konuda eksik olduğundan, daha fazla bilgi için doktorunuza danışın.
İlaç etkileşimleri
Bir kan inceltici olan Warfarin (Coumadin) meyan kökü ile etkileşime girebilir ve gastrointestinal kanamaya neden olabilir. Kanama riski olan hastalar meyan kökü ve takviyelerinin tüketiminden kaçınmalıdır. Kalp ritmi ile ilgili sorunlar için ilaç tedavisi gören kişilerin meyan kökü kullanmamaları önerilir.
Meyan kökü, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli ilaçlarla etkileşime girmiştir:
– Tansiyon ilaçları
– Kan incelticiler
– Statinler dahil kolesterol düşürücü ilaçlar
– Diüretikler
– Östrojen bazlı kontraseptifler
– Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
Bu ilaçlardan herhangi birini alan kişiler, sağlık uzmanları aksini belirtmedikçe meyan kökü ürünlerinden kaçınmalıdır.
Sonuç olarak;
Meyan kökü önemli sağlık yararları olan bir bitkidir. Bu tıbbi kök yaygın olarak sindirim ve sinir sistemleri ve cilt ile ilgili rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılır.
Bununla birlikte, bu kökün çok fazla tüketilmesi ciddi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle, öncelikle doktora danışmalıdır.
