Makula dejenerasyonu, diğer adıyla maküler dejenerasyon, dünya nüfusunun yaklaşık % 8.7’sini etkileyen tıbbi bir durumdur. Sanayileşmiş ülkelerde yaşlı yetişkinler arasında körlüğün önde gelen nedenidir.
Maküler Dejenerasyon Ne Demek?
Makula dejenerasyonu(AMD), retinayı etkileyen tıbbi bir durumdur – göz küresinin arkasında, ışığa duyarlı hücrelerden oluşan bir tabaka. Kişinin merkezi görüşünü etkiler.
Daha önce net olan görüntüler, bu durumun bir sonucu olarak bulanıklaşır. Bazıları ayrıca, giderek daha fazla büyümeye meyilli koyu lekeler de görebilir. Her ne kadar bu rahatsızlık belirli aktiviteleri gerçekleştirmeyi zorlaştırsa, toplam görme kaybı oldukça düşüktür.
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu genellikle daha yaşlı yetişkinleri etkiler ve 60 yaş ve üstü olanlarda kısmi körlüğün en yaygın nedenlerinden biridir.
Temel olarak iki türü vardır:
Makula Dejenerasyonu Çeşitleri
Bu rahatsızlık iki tipte sınıflandırılır – kuru makula dejenerasyonu ve ıslak makula dejenerasyonu.
Kuru Makula Dejenerasyonu
Bu tür genellikle yavaş yavaş gelişir ve bunun için bir tedavi yoktur. Ancak, kişinin kendisi, bununla başa çıkmaya çalışabilir. Kuru maküler dejenerasyon, vakaların % 85-90’ını oluşturur.
Islak Makula Dejenerasyonu
Aynı zamanda neovasküler AMD olarak da bilinir ve genellikle makula altında yeni kan hücreleri oluştuğunda meydana gelir. Bu gelişme, makula altında kan ve sıvının sızmasına neden olabilir.
Islak AMD, kuru AMD’den daha ciddi sonuçlara sebebiyet verir, çünkü ciddi görme kaybına da neden olabilir. Belirtiler ortaya çıkmaya başladığında, komplikasyonları önlemek için acil tedavi gerekir.
Makula Dejenerasyonu Aşamaları
Temelde yaşa bağlı makula dejenerasyonunun üç aşaması vardır:
Erken AMD
Çoğu birey AMD’nin erken evrelerinde herhangi bir belirti göstermez. Bu nedenle, özellikle durumu geliştirme riskiniz varsa düzenli göz muayenesi önemlidir. Retina altında biriken sarı, orta büyüklükteki drusenin varlığı, erken AMD’yi doğrular.
Orta seviye AMD
Bu aşamada bazı görme kayıpları yaşanabilir ancak yine de belirgin herhangi bir belirti olmayabilir. Bazı kişiler göz merkezinde bulanık bir nokta görebilir. Bir veya daha fazla büyük drusenin varlığı ile teşhis edilir.
Geç AMD
Durum bu aşamaya geldiğinde görme kaybı belirginleşir. Bu aşama çoğunlukla kişinin görüşünün merkezini etkiler. Merkezi kör noktalara neden olan geniş hasarlı doku alanları bu aşamayı tanımlar.
– Bulanık merkezi görme, yani düz karşıya bakarken kişinin görüşünün merkezinde genellikle bulanıklık belirdiği anlamına gelir.
– Zamanla bulanık görünen alan büyüyebilir veya bazı noktalar boş görünebilir.
– Düz çizgiler eğri veya deforme oluyor. Bazıları renklerin koyulaştığını veya daha az parlak ve canlı olduğunu görür.
– Okuma, yazı yazma veya araba kullanma gibi günlük aktivitelerde sorun yaşama.
– Bazı ileri düzey makula dejenerasyonu vakalarında zamanla görme tamamen kaybolabilir ve kalıcı körlük meydana gelebilir.
Makula dejenerasyon türüne göre belirtiler ise şöyledir;
Kuru AMD
– Okurken parlak ışık gereksinimi
– Bulanık görüş
– Parlak ışığa maruz kaldıktan sonra yavaş görsel kurtarma
– Renklerin cansız görünmesi
– Farklı yüzleri tanımada artan zorluk
– Puslu veya az tanımlanmış görüş
Islak AMD
Yukarıda sayılanlarla birlikte aşağıdaki belirtiler görülür:
– Metamorfopsi – Düz çizgilerin dalgalı veya çarpık görünmesine neden olan bir durum.
– Merkezi skotoma veya görüşün merkezinde kör bir nokta. Bu nokta tedavi edilmezse daha da büyür.
Islak AMD’nin semptomları genellikle kuru AMD’den daha hızlı ilerler ve daha şiddetlidir.
Bu rahatsızlığın kesin nedeni henüz bulunamamıştır. Ancak aşağıdaki faktörler, durumu geliştirme riskini artırır.
Makula Dejenerasyonu Sebepleri ve Risk Faktörleri
– Gelişme yaşı-Bu rahatsızlığın gelişme riski 60 yaşından sonra artar.
– Irk-Kafkasyalıların diğerlerine göre AMD geliştirme riski daha yüksektir.
– Aile öyküsü / Genetik-Hastalığın ailede herhangi birinde olması, geliştirme riskini daha da arttırır.
– Sigara içmek
– Şişmanlık
– Diyabet, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi tıbbi durumlar
– Çok fazla yağ tüketmek
– Güneş ışığına maruz kalmak
Bu rahatsızlığı erken aşamalarda teşhis etmek oldukça zordur. Bu nedenle, özellikle AMD geliştirme riski altındaysanız, gözlerinizi düzenli olarak kontrol ettirmeniz gerekir.
Makula Dejenerasyonu Testi ve Tanı
Göz doktoru, retinanın ve makülün bulunduğu gözlerin arka bölgesini test ederek başlayacaktır. Bunun gibi bir dizi test yapılacaktır:
Amsler Grid
Dikey ve yatay çizgileri olan özel bir ızgaraya bakmanız istenecektir. Çizgiler bozuk veya soluk görünüyorsa, tanı pozitiftir.
Floresein Anjiyografisi
Doktor, floresein adlı boyar maddeyi koldan enjekte eder. Daha sonra gözü büyüteçle kontrol eder ve gözün fotoğraflarını çeker.
Bunlar, makula arkasındaki kan damarlarının sızdırıp sızdırmadığını bulmaya yardımcı olacaktır. Sızıntı, ıslak AMD’yi onaylar.
Optik Koherens Tomografi
Retinayı taramak ve görüntüsünü almak için özel ışınlar kullanılır. Görüntü, makula hakkında daha fazla ayrıntı sağlar ve içindeki değişiklikleri kontrol etmeye yardımcı olur.
Durumunuz teşhis edildikten sonra doktor, AMD tipine göre tedavi önerecektir.
Vasküler endotel büyüme faktörü, ıslak AMD’den muzdarip olanların gözünde yeni kan damarlarının gelişmesine katkıda bulunan kimyasaldır. Ranibizumab (Lucentis) ve bevacizumab (Avastin) gibi anti-VEGF ilaçları bu kimyasal maddeyi bloke eder.
Fotodinamik Tedavi
Bu terapi, gözlerdeki anormal kan damarlarının tespit edilmesine yardımcı olmak için Verteporfin adlı ışığa duyarlı bir ilacı etkilenen kişinin koluna enjekte etmeyi içerir.
Daha sonra, bir lazer göze bir dakika boyunca parlatılır, bu Verteporfin’i aktive eder ve makuladaki anormal kan damarlarını tahrip eder.
Lazer Cerrahisi
Retinadaki anormal kan damarlarını tedavi etmek için lazer ışınlarını kullanır.
Makula Dejenerasyonu Bitkisel Tedavisi
Makula dejenerasyonu için bitkisel tedavi beslenme düzenine dikkat etmekten geçer.
Ne yemeli?
– Brokoli, kabak, ıspanak, lahana gibi antioksidan bakımından zengin besinler.
– Yumurta, ıspanak, maydanoz, Brüksel lahanası, marul, kabak velutein ve zeaksantin bakımından zengin olan ve maküler sağlığın iyileştirilmesine yardımcı olan diğer yiyecekler.
– Çilek ve narenciye gibi C vitamini bakımından zengin meyveler.
Kaçınılması gerekenler
Makula dejenerasyonu üzerinde olumsuz etkiye sahip olabilecek yiyecekler şunlardır:
– Şeker
– Yağlı etler
– Kızartma ve abur cubur
– Yapay tatlandırıcılar
– Beyaz pirinç, makarna ve şekerli tahıllar gibi rafine edilmiş yiyecekler
– Doymuş yağlar
Gözleri Korumak için Kullanılabilecek Takviyeler
Göz hastalıkları ile ilgili yapılan bir çalışma, çinko ve omega-3’ler ile alınan C ve E vitamini de dahil olmak üzere tamamlayıcı bir antioksidan kombinasyonunun makula dejenerasyonunun ilerlemesini yavaşlatabileceğini ortaya koydu. Makula dejenerasyonunu önlemek için en iyi doğal ürünler şunlardır:
Yabanmersini (günde iki kez 160 miligram)
Bu antosiyanosit özü, kan akışını iyileştirmeye yardımcı olur ve göz işlevini desteklemeye yardımcı olan flavonoidler içerir.
Omega 3 balık yağı (günlük 1.000 miligram)
Göz içi basıncını hafifletmeye yardımcı olmak için balık yağı veya morina karaciğeri yağı formunda en az 600 miligram EPA ve 400 miligram DHA alın.
Astaksantin (günde 2 miligram)
Astaksantin, retina hasarını önlemeye yardımcı olabilecek güçlü bir serbest radikal temizleyicidir.
Zeaxanthin (günde 3 miligram)
Oksidatif hasarı azalttığı için yaşlanmayı geciktirici etkileri olan başka bir antioksidandır.
Buhur uçucu yağının görme yeteneğini iyileştirdiği, helichrysum yağının görüşü iyileştirdiği ve sinir dokusunu desteklediği ve selvi esansiyel yağının dolaşımı iyileştirdiği kanıtlanmıştır.
Bu uçucu yağlardan herhangi birini yanaklara ve yanal göz çevresine (gözlerin yanına) günde iki kez üç damla uygulayın ancak yağları doğrudan gözlere sürmemeye dikkat edin.
Lutein (günlük 15 miligram)
Taze sebzelerde ve meyvelerde bulunur, oksidatif hasarı önlemeye yardımcı olabilir.
Gözleri ışığa maruz kalma ve oksidatif hasardan koruyun
Orta miktarlarda güneş ışığının faydaları olsa da (örneğin, bağışıklık koruyucu D vitamini sağlamak gibi), çok fazlası gözlere zarar verebilir.
Doğrudan güneş ışığı altında dışarıda çok zaman geçiriyorsanız, güneş gözlüğü ve şapka takmak, gözleri aşırı maruziyetten UV ışınlarına karşı korumaya yardımcı olur.
Doğrudan güneşe bakmamaya çalışın, özellikle güneşin en yoğun olduğu saatlerde, yaklaşık 10: 00-14: 00 saatleri arasında, bilgisayar başında her gün saatlerce çalışıyorsanız veya sık sık elektronik cihazlar kullanıyorsanız, gözlerinizi her gün dinlendirin.
Göz yorgunluğunu azaltmak için 20 dakika ve yatma zamanına yakın mavi ışıklı cihazlardan kaçının.
Makula Dejenerasyonu Önleme İpuçları
– Gözlerinizi düzenli olarak kontrol ettirin.
– Sigarayı bırakın.
– Güneşe fazla maruz kalmaktan kaçının.
– Doğrudan parlak ışıklara bakmayın.
– Dışarıda, özellikle gün boyunca güneş gözlüğü takın veya şapka giyin.
– Kilonuzu koruyun.
– Kan basıncı ve kolesterol seviyenizi kontrol edin.
– Vücuttaki oksijen dolaşımını iyileştirmek için düzenli olarak egzersiz yapın.
– Dengeli beslenin.
Sonuç olarak;
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu veya AMD, gözlerdeki retina ve makuladaki hasar nedeniyle oluşur. Makula, ışığın odaklanmasına yardımcı olan ve görüntüleri netliğe getiren, gözün arkasında bulunan küçük alandır.
AMD, en sık 60 yaş üstü yetişkinleri etkiler. Maküler dejenerasyon semptomları ve belirtileri arasında genellikle tam karşıya bakıldığında bulanık görme, görüntülerde bozulma, renk değişiklikleri ve lekeler bulunur.
Makula dejenerasyonu için doğal tedaviler arasında yüksek antioksidan içeren yiyeceklerle beslenmek, besin eksikliklerini azaltmak, iltihabı azaltmak ve kan basıncını düzenlemek için egzersiz yapmak, gözleri hafif hasardan korumak ve sigarayı bırakmak yer alır.
