Vücuttaki kapalı bir kas boşluğu içinde aşırı basınç biriktiğinde kompartman sendromu olarak bilinen bir durum meydana gelir. Bu durum genellikle bir yaralanma sonrası kanama veya şişme nedeniyle oluşur.
Son derece ağrılı bir durumdur. Kaslarda oluşan basınç tehlikeli seviyelerin ötesine geçerek kan akışında azalmaya neden olabilir, bu da beslenmenin ve oksijenin sinir ve kas hücrelerine ulaşmasını engeller.
Kompartman sendromu nedir?
Önkol, alt bacak ve diğer vücut bölgelerindeki kaslar, lifli doku bantları ile çevrilidir. Bu, farklı bölmeler yaratır. Fibröz doku oldukça esnektir ve bu nedenle bölgedeki şişmeyi (örneğin bir yaralanma nedeniyle) karşılamak için esnemez. Tedavi edilmezse buradaki kaslar ve sinirler işlev göremez ve sonunda ölür. Bazen kompartman sendromu, egzersiz gibi efor nedeniyle kronik hale gelebilir.
Kompartman sendromu iki tipte olabilir:
Akut kompartman sendromu: Bu, genellikle ciddi bir yaralanmanın neden olduğu tıbbi bir acil durumdur. Tedavi edilmezse kalıcı kas hasarına yol açabilir.
Kronik kompartman sendromu: Çoğu zaman, tıbbi bir acil durum değildir. Genellikle atletik efordan kaynaklanır.
Kompartman sendromu neden olur?
Bir yaralanmadan sonra kompartmanda ödem veya kan birikebilir. Bağ doku serttir ve kolayca genişleyemez, bu da kompartman basıncının artmasına neden olur. Bu, kompartman içindeki dokulara yeterli kan akışını önler. Bu gibi durumlar ağır doku hasarına yol açabilir. Kollar, karın ve bacaklar kompartman sendromu geliştirmeye en yatkın bölgelerdir.
Akut kompartman sendromu en yaygın türüdür ve genellikle kırık bir bacak veya koldan kaynaklanır. Bu durum saatler veya günler içinde hızla gelişir. Kemik kırılması olmadan da ortaya çıkabilir ve genellikle aşağıdaki sorunlardan dolayı oluşur:
Yanıklar
Ezilme yaralanmaları
Bir kan damarında kan pıhtısı
Aşırı sıkı bandaj
Bir uzvun uzun süreli sıkışması (özellikle bilinç kaybı döneminde)
Kol veya bacaktaki kan damarlarının cerrahisi
Son derece kuvvetli egzersiz
Anabolik steroid almak
Kronik kompartman sendromunun gelişmesi günler veya haftalar alır. Genellikle düzenli ve kuvvetli yapılan egzersizden kaynaklanır. Bu durumda genellikle uyluk, kalça ve alt bacak tutulur.
Abdominal kompartman sendromu genellikle ciddi bir yaralanma, ameliyat veya kritik bir hastalıktan sonra ortaya çıkar. Bu formla ilişkili diğer bazı koşullar aşağıdaki gibidir:
Karın cerrahisi (karaciğer nakli gibi)
Travma
Sepsis
Şiddetli karın kanaması
Pelvik kırıklar
Güçlü eksantrik karın egzersizleri
Kompartman sendromu belirtileri nelerdir?
Akut kompartman sendromunun belirtileri şöyledir:
Kol veya bacakta yeni ve kalıcı bir ağrı
Ağrı, ciddi bir yaralanmadan birkaç saat sonra olmaya başlar.
Bir egzersize başladıktan sonraki yarım saat içinde ortaya çıkan belirtiler
Dinlenmekle azalıyormuş gibi yaşanan ağrılar
Abdominal kompartman sendromunun semptomları genellikle hasta tarafından fark edilmez (çünkü bu durum meydana geldiğinde hasta çoğunlukla kritik derecede hastadır). Doktorlar veya aile bireyleri aşağıdaki belirtileri fark edebilir:
Tedavinin odak noktası, vücut kompartımanındaki tehlikeli basıncı azaltmaktır. Etkilenen vücut kısmını daraltan alçılar veya ateller çıkarılır.
Akut kompartman sendromu olan kişilerde kompartman basıncını azaltmak için acil ameliyat gerekebilir. Basıncı serbest bırakmak için deriden ve altındaki bağ doku tabakasından uzun bir kesi yapılır. Bu form için diğer destekleyici tedaviler şunlardır:
Bölmeye kan akışını iyileştirmek için, etkilenen vücut kısmını kalp seviyesinin altında tutun.
Hastaya burun veya ağız yoluyla oksijen verilebilir.
Sıvılar intravenöz olarak verilir.
Ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir.
Kronik kompartman sendromu, öncelikle buna neden olan aktiviteden kaçınılarak tedavi edilir. Germe ve fizik tedavi egzersizlerini takip edebilir. Kronik formda ameliyat acil olmasa da, baskıyı azaltmak için tercih edilebilir.
Abdominal kompartman sendromu durumunda, tedavi vazopressörler, diyaliz, mekanik ventilasyon vb. gibi yaşam destek önlemlerini içerir. Bazı durumlarda, basıncı azaltmak için karnın açılması gerekebilir.
