Kırmızı yonca ( Trifolium pratense ), bezelye ve fasulye ile aynı familyaya ait yabani çiçekli bir bitkidir.
Geleneksel tıpta menopoz semptomları, astım, boğmaca, artrit ve hatta kanser için bir çare olarak yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bununla birlikte, sağlık uzmanları bilimsel kanıt eksikliği nedeniyle iddia edilen faydaları konusunda temkinli davranılması gerektiğini belirtiyor. “Kırmızı yonca” diğer bir adıyla “kızıl yonca” ile ilgili bilinmesi gerekenler, yazıda detaylı şekilde anlatılmaktadır.
Kızıl Yonca Nedir?
Kızıl yonca, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika kökenli koyu pembe otsu bir bitkidir. Ayrıca, toprak kalitesini iyileştirmek için yem bitkisi olarak artık Güney Amerika’da da popüler şekilde yetiştirilmektedir.
Kırmızı yoncanın çiçek açan kısmı yenilebilir bir garnitür veya özüt olarak kullanılır ve uçucu yağları ekstrakte edilebilir.
Osteoporoz, kalp hastalığı, artrit, cilt bozuklukları, kanser, astım gibi solunum sorunları, adet ve menopoz semptomları gibi kadın sağlığı sorunlarını tedavi etmek için yaygın olarak geleneksel bir ilaç olarak kullanılmaktadır. Ancak, çok az araştırma bu kullanımlarını desteklemektedir.
Kızıl Yoncanın Faydaları Nelerdir?
Sınırlı bilimsel kanıtlara rağmen, kırmızı yonca çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılır.
Kemik sağlığına faydası
Osteoporoz, kemiklerinizin düşük kemik mineral yoğunluğu (BMD) sergilediği ve zayıfladığı bir rahatsızlıktır.
Bir kadın menopoza girdiğinde, üreme hormonlarındaki düşüş – yani östrojen – kemik döngüsünün artmasına ve KMY’de azalmaya neden olabilir.
Kırmızı yonca, vücutta östrojeni zayıf bir şekilde taklit edebilen bir bitki bileşiği olan bir tür fitoöstrojen olan izoflavon içerir. Bazı araştırmalar, izoflavon alımı ile osteoporoz riskinde azalma arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir.
60 premenopozal kadında yapılan bir 2015 çalışması, 12 hafta boyunca günde 37 mg izoflavon içeren 150 mL kırmızı yonca özütü almanın, plasebo grubuna kıyasla lomber omurga ve boyunda daha az KMY kaybına yol açtığını buldu.
Daha eski çalışmalar da kırmızı yonca özü aldıktan sonra KMY’de iyileşmeler göstermiştir.
Bununla birlikte, 147 postmenopozal kadında yapılan bir 2015 çalışması, 1 yıl boyunca günde 50 mg kırmızı yonca almanın, plasebo grubuna kıyasla KMY’de hiçbir iyileşme sağlamadığını bulmuştur.
Benzer şekilde, başka çalışmalar kırmızı yoncanın KMY tedavisine yardımcı olabileceğini bulamadı. Çok sayıda çelişkili çalışma nedeniyle daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Menopoz semptomlarını iyileştirme
Kırmızı yoncanın yüksek izoflavon içeriğinin, sıcak basmaları ve gece terlemeleri gibi menopoz semptomlarını azaltmaya yardımcı olduğuna inanılıyor.
İki gözden geçirme çalışması, günde 40-80 mg kırmızı yoncanın (Promensil) şiddetli semptomları olan kadınlarda (günde 5 veya daha fazla) sıcak basmalarını % 30-50 oranında azaltmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur.
Başka bir çalışmada, kırmızı yonca da dahil olmak üzere çok sayıda bitki içeren bir takviye aldıktan sonra 3 ay içinde sıcak basmalarında % 73’lük bir azalma gözlemlendi.
Yine de, çok sayıda bileşen nedeniyle, kırmızı yoncanın bu iyileştirmelerde bir rol oynayıp oynamadığı bilinmemektedir.
Kırmızı yonca, anksiyete, depresyon ve vajinal kuruluk gibi diğer menopoz semptomlarında da hafif iyileşmeler göstermiştir.
Yine de, çok sayıda çalışma, plaseboya kıyasla kırmızı yonca aldıktan sonra menopoz semptomlarında hiçbir iyileşme göstermedi.
Şu anda, kırmızı yonca takviyesinin menopoz semptomlarını iyileştireceğine dair net bir kanıt yok.
Cilt ve saç sağlığına faydası
Kırmızı yonca özü, geleneksel tıpta cilt ve saç sağlığını geliştirmek için kullanılmıştır.
109 postmenopozal kadında yapılan randomize bir çalışmada, katılımcılar 90 gün boyunca 80 mg kırmızı yonca özütü aldıktan sonra saç ve cilt dokusunda, görünümde ve genel kalitede önemli gelişmeler bildirdi.
30 erkekte yapılan bir başka çalışmada, saç derisine 4 ay boyunca % 5 kırmızı yonca özü uygulandığında plasebo grubuna kıyasla, saç büyüme döngüsünde (anagen) % 13 artış ve saç dökülme döngüsünde (telojen) % 29 azalma görülmüştür.
Kalp sağlığına faydası
Bazı ön araştırmalar, kırmızı yoncanın menopoz sonrası kadınlarda kalp sağlığını iyileştirebileceğini göstermiştir.
147 postmenopozal kadında yapılan bir 2015 çalışması, 1 yıl boyunca günde 50 mg kırmızı yonca (Rimostil) aldıktan sonra LDL (kötü) kolesterolde % 12’lik bir düşüş olduğunu gösterdi.
4-12 ay boyunca kırmızı yonca alan postmenopozal kadınlarda yapılan çalışmaların bir incelemesi, HDL (iyi) kolesterolde önemli bir artış ve toplam ve LDL (kötü) kolesterolde bir düşüş olduğunu göstermiştir.
Bununla birlikte, bir 2020 incelemesi kırmızı yoncanın LDL (kötü) kolesterolü düşürmediğini veya HDL (iyi) kolesterolü artırmadığını tespit etmiştir.
Bu çalışmalar daha yaşlı, menopozdaki kadınlarda yapılmıştır. Bu nedenle, bu etkilerin genel popülasyon için geçerli olup olmadığı bilinmemektedir.
Kırmızı yoncanın faydaları olduğunu belirten kişi veya çalışmalar, kilo kaybı, kanser, astım, boğmaca, artrit ve diğer rahatsızlıklara yardımcı olabileceğini iddia ediyor.
Bununla birlikte, kırmızı yoncanın bu hastalıkların herhangi birine yardımcı olduğunu gösteren kanıtlar sınırlıdır.
Kırmızı Yoncanın Zararları Nelerdir?
Kırmızı yonca, genellikle güvenli olarak kabul edilmektedir ve çoğu çalışma, iyi tolere edildiğini bulmuştur. Bununla birlikte, bazı popülasyonlar için yan etkilerinin, ilaç etkileşimlerinin ve risklerinin olduğunu da bilmek gerekir.
Yan etkileri
Nadir de olsa olası yan etkiler arasında vajinal lekelenme, uzun süreli adet kanaması, cilt tahrişi, mide bulantısı ve baş ağrısı bulunur. Ek olarak, kırmızı yoncanın nadir fakat tehlikeli yan etkilerine dair birkaç vaka raporu bulunmaktadır.
Bir 2007 raporu, 53 yaşındaki bir kadının sıcak basmalarını tedavi etmek için 250 mg kırmızı yonca ve sekiz başka ot içeren bir takviye aldıktan sonra subaraknoid kanama (bir tür felç) geçirdiğini belirtti. Bununla birlikte, kanama doğrudan kırmızı yonca ile ilişkilendirilemezdi.
52 yaşındaki bir kadın, 3 gün boyunca 430 mg kırmızı yonca aldıktan sonra şiddetli mide ağrısı ve kusma bildirdi. Doktorlar, kırmızı yoncanın metotreksat olarak bilinen bir sedef hastalığı ilacına müdahale ettiğini düşünüyor. Kırmızı yoncayı bıraktıktan sonra kadının kusma ve mide bulantısı şikayetleri tamamen iyileşti.
Risk altındaki popülasyonlar
Meme kanseri gibi hormona duyarlı rahatsızlıkları olanlar, yumurtalık kanseri veya endometriozis, östrojenik aktivitesi nedeniyle kırmızı yonca almadan önce sağlık uzmanlarıyla konuşmalıdır.
Yine de, 3 yıllık bir çalışma, aile öyküsü olan kadınlar için günlük 40 mg kırmızı yonca almanın güvenli olduğunu buldu. Plasebo grubu ile karşılaştırıldığında, meme kanseri, endometriyal kalınlık veya hormonal değişiklikler açısından artmış bir risk yoktu.
Ek olarak, hamile veya emziren kadınlar arasında kırmızı yonca ile ilgili hiçbir güvenlik verisi mevcut değildir. Bu nedenle bu kişiler için kullanımı riskli olabilir.
Son olarak, kırmızı yonca kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir ve kanama bozukluğu olanlar tarafından kullanılmamalıdır.
İlaç etkileşimleri
Birçok doğal bitki, ilaçların etkinliğini etkileyebilir. Özellikle kırmızı yonca, oral kontraseptifler, metotreksat, hormon replasman tedavisi ilaçları, tamoksifen, aspirin veya Plavix gibi kan sulandırıcılarla etkileşime girebilir.
Meme kanseri ilacı tamoksifen alan 88 kadında yapılan yakın tarihli bir çalışmada, kırmızı yoncanın herhangi bir ilaç etkileşimi veya ciddi yan etkilere yol açmadığı, anti-östrojen ilaçlarına müdahale etmediğini düşündürdü.
Buna rağmen, daha fazla klinik güvenlik verisi mevcut olana kadar kırmızı yonca ve tamoksifen alırken çok dikkatli olunmalıdır.
Kırmızı yonca ile çok çeşitli potansiyel ilaç etkileşimleri ve konuyla ilgili sınırlı veriler nedeniyle, herhangi bir yeni takviyeye başlamadan önce her zaman bir doktorla konuşun.
Kullanımlar ve dozaj
Kırmızı yonca genellikle kurutulmuş çiçekleri kullanılarak ek veya çay olarak bulunur. Ayrıca tentürler ve özler halinde de bulunur.
Kırmızı yonca takviyelerinin çoğu, klinik araştırmalara ve güvenlik verilerine göre 40-80 mg’lık dozlarda bulunur. Bu nedenle, pakette önerilen dozu kullanın.
Kırmızı yonca çayı yapmak için, 1 bardak (250 mL) kaynar suya 4 gram kuru çiçeği (veya kırmızı yonca çay poşetleri) ekleyin ve 5-10 dakika demleyin. Günlük kırmızı yonca çayı tüketiminizi, fazlasının olumsuz etkileri nedeniyle, 1-3 bardakla (240-720 mL) sınırlamak en iyisidir.
Sonuç olarak;
Kırmızı yonca, sıcak basmaları, osteoporoz, artrit, cilt ve saç bozuklukları gibi çok çeşitli sağlık sorunlarını tedavi etmek için geleneksel tıpta kullanılan bir bitkidir.
Bazı araştırmalar, günlük 40-80 mg kırmızı yonca almanın, şiddetli menopozal sıcak basmalarıı azaltmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur.
Bununla birlikte, bunun ötesinde, çok az kanıt, diğer sağlık koşullarını tedavi etmek için kırmızı yonca kullanılmasını desteklemektedir.
İyi bir güvenlik profiline sahip olmasına rağmen bazı yan etkileri arasında mide bulantısı, kusma, baş ağrısı ve vajinal lekelenme bulunmaktadır.
Ayrıca, küçük östrojenik özellikleri nedeniyle, hamile veya emziren kadınların yanı sıra hormona duyarlı rahatsızlıkları veya kanama bozuklukları olan kişiler de kullanımından kaçınmalıdır.
Sağlığınızı korumak için kırmızı yonca kullanmadan önce daima bir doktorla görüşün.
