Kimyon Nedir, Neye İyi Gelir, Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Zararları

Kimyon; “Cuminum cyminum” bitkinin tohumlarından elde edilir. Özellikle Akdeniz ve Güneybatı Asya bölgelerinde birçok yemekte kullanılır.

Körinin içinde bulunan bir baharattır ve yemek tariflerine farklı bir lezzet katar.

Dahası, kimyon uzun süredir alternatif tıpta kullanılmaktadır. Modern çalışmalar, kimyonun sindirimi kolaylaştırma ve gıda kaynaklı enfeksiyonları azaltma da dahil olmak üzere, birçok sağlık yararının olduğunu doğruladı.

Araştırmalar aynı zamanda kan şekeri kontrolü, kolesterol ve kilo kaybı gibi bazı avantajlar sağladığını da ortaya koymuştur.

Yazıda “kimyon ne işe yarar”, “kimyonun faydaları nelerdir”, “kimyonun zararları nelerdir”, “kimyon nelere iyi gelir”, “kimyon mideye iyi gelir mi”, “kimyon zayıflatır mı?” soruları cevaplanacaktır.

 Kimyon Çeşitleri

Kimyon tohumları genellikle bütün veya öğütülmüş olarak elde edilir. Tohumlar kurutulur, kavrulur ve daha sonra çeşitli yemeklerde kullanılan bir toz haline getirilir.

Kimyon tohumlarından kimyon esansiyel yağı çıkarılır. Tohumlar ayrıca çay olarak demlenebilir.

Üç çeşit kimyon vardır;

– Öğütülmüş kimyon (Cuminum cyminum L. )

– Siyah kimyon ( Nigella sativa )

– Acı kimyon ( Centratherum athelminticum L. Kuntze )

Nigella sativa tüm dünyada tıbbi olarak kullanılmaktadır. Tohumları geleneksel tıpta solunum rahatsızlıkları, kronik baş ağrıları, sırt ağrısı, felç, enfeksiyon, diyabet, inflamasyon, yüksek tansiyon ve sindirim sorunları için kullanılmıştır.

Nigella sativa kimyon tohumlarının aktif bileşeni, potansiyel farmakolojik uygulamalara sahip olan timokinonndur.

Acı kimyon Asteraceae ailesinin bir parçasıdır. Bu tohumlar diğer çeşitlerden daha keskin bir tada sahiptir ve geleneksel tıpta ülserler, cilt hastalıkları ve ateş için kullanılmıştır. Ayurveda tıbbında öksürük, ishal ve mide sorunlarını tedavi etmek ve balgamı gidermek için kullanılır.

Kimyonun şişkinlik, iltihap ve spazmlara da yardımcı olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda bir antioksidan olarak da çalışır.

Kimyonun Besin Değeri

Bir yemek kaşığı kimyon 23 kalori içerir; çoğu lif olan 3 gram karbonhidrat, 1 gram yağ ve 1 gram protein sağlar.

Kimyon iyi bir demir kaynağıdır, 1 yemek kaşığı günlük demir ihtiyacının %22’sine denk gelen 4 mg demir sağlar. Ek olarak, iyi bir manganez, kalsiyum ve magnezyum kaynağıdır.

Kimyonun Yararları Nelerdir?

Sindirimi kolaylaştırır

Kimyonun en yaygın kullanılma yöntemi hazımsızlıktır. Aslında, modern araştırmalar, kimyonun normal sindirimi hızlandıracağını doğrulamıştır.

Örneğin; sindirimi hızlandıran ağızda, midede ve ince bağırsakta üretilen sindirim proteinlerinin salınımını artırır. Bağırsaktaki yağları ve belirli besinleri sindirmeye yardımcı olur.

Bir çalışmada, irritabl bağırsak sendromu (İBS) olan 57 hasta, iki hafta boyunca konsantre kimyon aldıktan sonra belirtilerin düzeldiğini bildirmiştir.

Zengin bir demir kaynağıdır

Kimyon tohumu, doğal olarak demir açısından zengindir. Bir çay kaşığı öğütülmüş kimyon, 1.4 mg demir içerir ve bu yetişkinler için günlük alınması gereken demir miktarının % 17.5’ini karşılar.

Demir eksikliği en yaygın besin eksikliklerinden biridir ve dünya nüfusunun % 20’sini etkilemektedir.

Özellikle, çocukların büyümesini desteklemek için demire ihtiyaçları vardır ve kadınların menstruasyon sırasında kaybettiği kanın yerine geçecek şekilde demir almaları gerekir.

Kimyon baharat olarak az miktarda kullanıldığında bile iyi bir demir kaynağıdır.

Faydalı bitki bileşikleri içerir

Kimyon, terpenler, fenoller, flavonoidler ve alkaloidler gibi potansiyel sağlık yararlarıyla bağlantılı birçok bitki bileşiği içerir.

Bunların birçoğu, serbest radikallerin vücuda verdiği hasarı azaltacak kimyasallar olan antioksidanlar olarak işlev görür.

Serbest radikaller temelde yalnız elektronlardır. Elektronlar çiftler halinde olurlar ve ayrıldıklarında dengesiz hale gelirler.

Bu yalnız veya “serbest” elektronlar diğer elektron partnerlerini vücuttaki diğer kimyasallardan uzak tutarlar.

Bu işleme “oksidasyon” denir. Arterlerdeki yağ asitlerinin oksidasyonu, tıkanmış arter ve kalp hastalığına yol açar. Oksidasyon diyabette iltihaba neden olur ve DNA’nın oksidasyonu kansere katkıda bulunur.

Kimyonda olduğu gibi antioksidanlar, elektronu yalnız bir serbest radikal elektrona verirler ve daha kararlı hale getirirler. Kimyonun sağladığı antioksidanlar, muhtemelen bazı sağlık yararlarını açıklar.

Diyabeti tedavi etmeye yardımcı olur

Kimyonun bileşenlerinden bazıları diyabeti tedavi etmeye yardımcı olur. Bir klinik çalışma, konsantre bir kimyon takviyesinin, aşırı kilolu bireylerde diyabetin erken belirtilerini iyileştirdiğini gösterdi.

Kimyon aynı zamanda diyabetin uzun vadeli etkilerinin bazılarına karşı gelen bileşenleri de içerir. Diyabetin, vücuttaki hücrelere zarar verme yollarından birisi, ileri glikasyon son ürünleri (AGE’ler) aracılığıyla gerçekleşir.

Diyabetlilerde, kan şekeri seviyeleri uzun süre yüksek olduğunda kan akışında kendiliğinden üretilirler. AGE’ler şekerler proteinlere bağlandığında ve normal işlevlerini bozduğu zaman oluşur.

AGE’ler muhtemelen diyabetteki gözler, böbrekler, sinirler ve küçük damar hasarından sorumludur. Kimyon, test tüpü çalışmalarına göre AGE’leri azaltan birkaç bileşen içerir.

Bu çalışmalar konsantre kimyon takviyelerinin etkilerini test etmişler, düzenli olarak kimyonu bir baharat olarak kullanan diyabetlilerde, kan şekerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olabileceğini tespit etmişlerdir.

Bu etkilerden neyin sorumlu olduğu veya fayda sağlamak için kimyonu ne kadar kullanmak gerektiği henüz net değildir.

Kan kolesterolünü geliştirir

Kimyonun, klinik araştırmalarda kan kolesterolünü de geliştirdiği tespit edilmiştir. Bir çalışmada, sekiz hafta boyunca günde iki kez alınan 75 mg kimyon, sağlıksız kan trigliseridlerini azalttı.

Bir başka çalışmada, oksitlenmiş LDL yani kötü kolesterol düzeyleri, bir buçuk ayda kimyon ekstresi alan hastalarda yaklaşık % 10 oranında azaltıldı.

88 kadın üzerinde yapılan bir araştırmada kimyonun HDL yani iyi kolesterol düzeylerini etkileyip etkilemediği araştırıldı. Üç ay boyunca günde iki kez yoğurtla 3 gram kimyon alanlar, kimyon olmadan yoğurt yiyenlere göre HDL düzeylerini yükseltti.

Yemeklerde baharat olarak kullanılan kimyonun, bu çalışmalarda kullanılan takviyeleri ile aynı kan kolesterolü yararı olup olmadığı bilinmemektedir.

Zayıflamaya ve yağ azaltmaya yardımcı olur

Konsantre edilmiş kimyon takviyeleri birkaç klinik çalışmada kilo vermeye yardımcı olmuştur.

88 aşırı kilolu kadının katıldığı bir araştırma, 3 gram kimyon içeren yoğurdun, kimyon olmadan yenilen yoğurda göre kilo verme oranını arttırdığını ortaya koydu.

Bir başka araştırmada, her gün 75 mg kimyon takviyesi alan katılımcıların plasebo alanlara kıyasla 1.4 kg daha fazla kaybettikleri görülüyor.

Üçüncü bir klinik araştırmada 78 yetişkin erkek ve kadında konsantre bir kimyon takviyesinin etkilerine bakıldı. Ek almayı kabul edenler, sekiz haftada 1 kg daha fazla kaybettiler.

Gıda kaynaklı hastalıkları önleyebilir

Kimyon dahil birçok baharat maddesinin, gıda kaynaklı enfeksiyon riskini azaltabilecek antimikrobiyal özelliklere sahip olduğu bilinmektedir.

Kimyonun çeşitli bileşenleri, gıda kaynaklı bakterilerin ve bazı çeşit bulaşıcı mantarların büyümesini azaltmaktadır. Sindirildiğinde kimyon, megalomisin adı verilen, antibiyotik özelliklere sahip bir bileşen bırakır.

Ek olarak, bir test tüpü çalışması kimyonun bazı bakterilerin ilaç direncini düşürdüğünü gösterdi.

Uyuşturucu bağımlılığını azaltmaya yardımcı olabilir

Narkotik bağımlılık uluslararası alanda giderek artan endişe verici bağımlılık türlerinden biridir. Opioid(vücutta morfin gibi etki gösteren kimyasal maddelerdir) uyuşturucu, beyindeki normal özlem duygusu ve yoksunluk durumu bağımlılığı yaratır. Bu, devam eden veya artan kullanıma neden olur.

Farelerde yapılan araştırmalar, kimyon bileşenlerinin bağımlılık davranışını ve yoksunluk belirtilerini azalttığını göstermiştir.

Bununla birlikte, bu etkinin insanlarda faydalı olup olmayacağını belirlemek için çok daha fazla araştırma gereklidir.

İltihaplanmayı azaltır

Test tüpü çalışmaları kimyon ekstraktlarının iltihabı engellediğini göstermiştir.

Kimyonun anti-inflamatuar etkilere sahip olabilecek birkaç bileşeni var ancak araştırmacılar hangisinin en önemli olduğunu bilmiyorlar.

Kimyondaki birkaç bitki bileşiğinin, önemli bir iltihap işareti olan NF-kappaB seviyelerini düşürdüğü gösterilmiştir.

Antikanser özelliklere sahiptir

Bazı deneylere göre, kimyon kanser hücrelerinin çoğalmasını önleme yeteneğine sahiptir. Bir çalışmada kimyon ile beslenen sıçanlar kolon kanserinden korunmuştur. 

İshali tedavi etmeye yardımcı olur

Geleneksel tıp uygulayıcıları yüzyıllardır ishal tedavisi için kimyon önermişlerdir. İshal sorunu olan sıçanlara bir kimyon tohumu özü verildi. Araştırmacılar, bunun ishalin semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olduğu sonucuna vardı.

Bakteri ve parazitlerle savaşır

Kimyon tohumlarından ekstrakte edilen yağ, etkili bir larvisid ve antiseptik ajan olarak kullanılmıştır. Yağ, diğer antiseptiklere dirençli bakteri suşlarını bile öldürür. 

Araştırmacılara göre kimyon, bağışıklık sistemine saldırmaya çalışan zararlı bakterileri öldürmeye yardımcı olabilir. 

Hafızayı güçlendirir

Kimyon, merkezi sinir sistemini daha etkili olmaya teşvik eder. Bu da hafızayı güçlendirmeye yardımcı olur. Kimyon, vücudun merkezi sinir sistemi işlevine katkısı nedeniyle Parkinson hastalığının tedavisine bile yardımcı olabilir.

Bronşit ve astımı iyileştirir

Çok zengin aromatik yağların varlığı kimyonu bronşit ve astım gibi büyük solunum problemlerinden muzdarip insanlar için iyi bir seçenek haline getirmektedir.

Kimyon tüketimi balgam ve mukusun ortadan kaldırılmasına yardımcı olur ve böylece solunum problemlerini tedavi eder.

Soğuk algınlığını iyileştirmeye yardımcı olur

Viral enfeksiyonlar soğuk algınlığına yol açar ve böyle bir durum bağışıklık sistemini zorlayarak, savunmasız hale getirir ve zayıflatır. Kimyonda bulunan yağlar, soğuk algınlığının en önemli nedeni olan viral ateşle mücadeleye yardımcı olur.

Kimyonun Cilde Faydaları

Kimyon cilt için çok yararlı olan yeterli miktarda E vitamini içerir. Günlük kimyon tüketimi cildin genç kalmasına ve ışıldamasına yardımcı olur.

Kimyon Nerelerde ve Nasıl Kullanılır?

Kimyonun faydalarını yemeklerde baharat olarak kullanarak ve demleyip çay olarak içtiğinizde elde edebilirsiniz. Bu miktarlar kan şekeri kontrolünde önemli faydalar sağlayacaktır.

Kilo kaybı ve kan kolesterolünün düzelmesi gibi diğer daha deneysel faydalar, muhtemelen ek formda daha yüksek bir doz gerektirebilir.

Yemeklerde tüketilebileceğinden daha fazla kimyon içeren herhangi bir takviye alırken dikkatli olmak gerekir.

Tıpkı herhangi bir bileşen gibi, vücudumuz normalde besinlerden alamayacağınız dozları işleyecek donanıma sahip olmayabilir. Takviye denemeye karar verirseniz, doktorunuza danışın.

Kimyonun Yan Etkileri Nelerdir?

Kimyon faydalı olduğu kadar, aşırı tüketildiğinde bazı zararları görülebilecek bir baharattır.

Mide ekşimesi

Kimyon tohumu gaz giderici özellikleri ile bilinir ancak ironik olarak en yaygın sindirim sorunlarından biri olan mide ekşimesine de neden olabilir! 

Geğirme

Kimyon tohumunun karminatif etkisi aşırı geğirmeye neden olabilir. 

Karaciğer hasarı

Kimyon tohumunda bulunan yağ oldukça uçucudur ve tohumlar uzun süre büyük miktarda tüketilirse, karaciğer ve böbrek hasarına neden olabilir. 

Düşük etkisi

Kimyon tohumunun hamile kadınlar üzerinde düşük etkisi olabilir. Bu, büyük miktarda kimyon tohumu tüketmenin düşük yapmaya veya erken doğum yapılmasına neden olabileceği anlamına gelir.

Uyuşturucu etkisi

Kimyon tohumu narkotik özelliklere sahiptir. Tohumlar bağımlılık yaratabileceğinden dikkatli tüketilmelidir. Kimyon tohumunun diğer yan etkileri zihinsel bulanıklaşma, uyuşukluk ve bulantıdır.

Ağır adet döngüsü

Kimyon tohumu menstrüasyon sırasında ağır kanamaya neden olabilir. Normalden daha fazla tüketilirse kadınların bu dönemi daha zor geçirmesine neden olabilir.

Düşük kan şekeri seviyesi

Kimyon tohumunu büyük miktarlarda tüketmek, vücuttaki kan şekeri seviyesini düşürebilir. Bu yakın zamanda planlanan bir ameliyat için sorun olabilir.

Ameliyat sırasında kan şekeri seviyesini korumak önemlidir. Bu nedenle doktorunuz ameliyattan en az 2 hafta önce kimyon tohumu yemeyi bırakmanızı önerebilir.

Alerjiye neden olur

Kimyon tohumu tüketimi, deri döküntülerine ve alerjiye neden olabilir. Bu nedenle cilt alerjisi olan insanlar, gerekirse, düşük miktarlarda tüketmelidir.

Bu yan etkileri okuduğunuzda kimyon yemek konusunda endişelenebilirsiniz. Bunlar sadece normalden çok daha fazla tüketildiğinde ortaya çıkabilecek sorunlardır. Günlük yemeklere kullanılan miktarlarda bu problemleri yaşamazsınız.

Sonuç olarak;

Kimyon, kanıta dayalı birçok sağlık yararına sahiptir. Bazıları eski çağlardan beri bilinirken diğerleri daha yeni öğrenilmektedir.

Kimyonu baharat olarak kullanmak antioksidan alımını artırır, sindirimi kolaylaştırır, demir sağlar, kan şekeri kontrolünü iyileştirir ve gıda kaynaklı hastalıkları azaltır.

Ek formda daha yüksek dozlar almak, daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen kilo kaybına ve kan kolesterolünde düzelmeye neden olmuştur.