Keneler, Arachnida sınıfına ait olan ve memeliler, kuşlar, amfibiler ve sürüngenlerin kanlarıyla beslenen parazitlerdir. Çeşitli boyutlarda bulunurlar. Sekiz bacağı vardır ve renkleri kahverengiden kırmızımsı-kahverengi ve siyaha kadar değişebilir. Keneler vücudun sıcak ve nemli bölgelerinde gelişir. Bu hayvanların ısırıkları genellikle zararsızdır ancak bazı keneler, ısırdıklarında insanlara geçen ve bir dizi semptoma neden olan hastalıkları taşır. Kenelerden bulaşan hastalıklar Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri’nde daha çok yaygındır. Ülkemizde özellikle havaların ısınmasıyla bazı bölgelerde kene ısırıkları sonucu birtakım hastalıklar yaşanmaktadır. Bunlardan bir kısmı da ölümle sonuçlanmaktadır. Şimdi dünya genelinde kenelerle bulaşan hastalıklara göz atalım.
Kenelerden bulaşan hastalıklar nelerdir?
Kenelerden bulaşan hastalıklar
1. Kyasanur Orman Hastalığı (KFD)
Kyasanur orman hastalığı, H. spinigera ve H. turturis kenelerinin neden olduğu, erkekleri ve maymunları etkileyen, yeniden ortaya çıkan zoonotik kene kaynaklı bir arboviral hastalıktır. Hastalık 1957 yılında Karnataka’nın Shimoga bölgesindeki Kyasanur orman alanında keşfedilmiştir.
2. Lyme hastalığı
En yaygın kene kaynaklı hastalık Lyme hastalığıdır. Lyme hastalığı, kara bacaklı geyik kenelerinin ısırması yoluyla insanlara bulaşır. Bu hastalık beyin, sinir sistemi, kalp, kaslar ve eklemler üzerinde zararlı bir etkiye sahiptir.
3. Kayalık dağlar benekli humması
Asıl adı rocky mountain spotted fever olan bu hastalık, keneler tarafından yayılan bakteriyel bir enfeksiyondur. Kalp ve böbrekler gibi iç organlarda kronik hasara neden olabilir. Kayalık dağlar benekli hummasının belirtileri şiddetli baş ağrısı ve yüksek ateştir. Hastalığa en yaygın olarak Amerika Birleşik Devletleri’nin Güneydoğu kesiminde rastlanır.
Enfekte bir ağaç kenesinin ısırması yoluyla yayılan viral bir enfeksiyondur. Colorado kene ateşi belirtileri ateş, baş ağrısı ve titremeyi içerir. Hastalık en çok Colorado eyaletinde görülmekte olup, en yüksek vaka sayısı Şubat ile Ekim arasında ve vakaların %90’ı Nisan ile Temmuz arasında rapor edilmiştir.
5. Tularemi
Esas olarak memelileri etkileyen nadir bir bulaşıcı hastalıktır. Enfekte bir kene yoluyla ve enfekte bir hayvana doğrudan maruz kalma yoluyla insanlara yayılabilir. Tularemi belirtileri, bakterilerin vücuda nereden girdiğine bağlı olarak değişir.
6. Erlichiosis
İshal, ağrı ve ateş gibi grip benzeri semptomlara neden olan bakteriyel bu hastalığa yalnız yıldız keneleri neden olur. Yalnız yıldız keneleri Güneydoğu ve Güney Orta Amerika Birleşik Devletleri’nde yaygındır.
7. Babesiosis
Babesiosis, genellikle kene ısırması yoluyla bulaşan paraziter bir enfeksiyondur. Belirtiler arasında titreme, kas ağrıları, yorgunluk, yüksek ateş, karın ağrısı vb. bulunur. En çok New York, İngiltere, Wisconsin, Minnesota ve New Jersey’de görülür.
8. Tekrarlayan ateş
Tekrarlayan ateş, belirli bir kene türü tarafından yayılan bir enfeksiyondur. Semptomlar baş ağrısı, titreme, kusma, öksürük, boyun veya göz ağrısı ve ishali içerir. Tekrarlayan ateş vakalarının çoğu Amerika Birleşik Devletleri’nin batı kesiminde ortaya çıkar.
9. İnsan granülositik anaplazmozu
İnsan granülositik anaplazmozu, Ixodes ricinus tür kompleksinin keneleri tarafından insanlara bulaşan kene kaynaklı bir riketsiyal enfeksiyondur. Semptomlar kusma, bulantı, şiddetli baş ağrısı ve ateşi içerir.
Kene felci, kenelerin ısırması sonucu vücudun her yerinde karıncalanma ve uyuşma hissine neden olur. Tedavi edilmezse hastalık akciğerleri etkileyebilir.
11. Kene kaynaklı ensefalit
Ormanlık habitatlarda bulunan enfekte kenelerin ısırması ile bulaşır. Kene kaynaklı ensefalit, merkezi sinir sistemini etkiler ve baş ağrısı, yorgunluk, ateş ve mide bulantısı gibi semptomlara neden olur.
12. Powassan ensefaliti
Powassan ensefaliti, kene ısırığının neden olduğu viral bir bulaşıcı hastalıktır. Beyinde, beyin ve omurilik çevresindeki zarlarda iltihaplanmaya neden olan nadir bir hastalıktır.
13. Boutonneuse ateşi
Rickettsia conorii’den kaynaklanır ve köpek kenesi Rhipicephalus sanguineus tarafından bulaşır. Boutonneuse ateşi nadir görülen bir hastalıktır ve çoğunlukla Akdeniz ülkelerinde rastlanır.
14. Baggio-Yoshinari sendromu
Baggio-Yoshinari sendromu, Amblyomma cajennense kene tarafından bulaşan bir hastalıktır. Bu hastalığın klinik özellikleri Lyme hastalığına benzer.
15. Kırım-Kongo kanamalı ateşi
Kene ısırıkları veya viremik hayvan dokuları ile temas yoluyla insanlara bulaşan viral hemorajik bir ateştir. Kırım-Kongo kanamalı ateşi Afrika, Orta Doğu, Asya ve Balkanlar’da yaygındır.
16. Ehrlichiosis ewingii enfeksiyonu
Ehrlichiosis ewingii enfeksiyonu, Amblyomma americanum adı verilen yalnız yıldız kene tarafından insanlara yayılır. Bu kene ayrıca insan monositik ehrlichiosis’e neden olan bakteri olan Ehrlichia chaffeensis’i ilettiği bilinmektedir.
17. Kene ile ilişkili döküntü hastalığı
Yalnız yıldız kene ısırmasından kaynaklanır ve döküntü genellikle kene ısırmasından 7 gün sonra görülür. 8 cm veya daha fazla çapa genişler. Eşlik eden semptomlar ateş, baş ağrısı, yorgunluk ve kas ağrısıdır.
