Tıpta “ambliyopi” olarak adlandırılan halk arasında göz tembelliği olarak bilinen görme bozukluğu, çocukluk döneminde gelişir. Görme duyusu normal gelişemez, bunun sonucunda bir veya iki gözde birden görmede problem oluşur.
Gözün zayıf görmesi, o bölgedeki sinir hücrelerinin bozulması anlamına gelir. Sinirler düzgün şekilde olgunlaşamaz. Bu nedenle beyin gözün gönderdiği görme sinyallerini algılamaz.
Erken yaşta fark edilip tedavisi yapılmazsa, kişi ileride görme kaybına götürebilecek bir süreç yaşar.
Ambliyopi genellikle doğumdan yedi yaşına kadar gelişir. Her 50 çocuktan 1’inde görülür.
Göz tembelliği neden olur?
Göz tembelliğinin en yaygın nedeni şaşılıktır. Yani her iki gözün aynı hizada olmaması.
Bu gibi durumlarda iki göz birbirinden tamamen farklı görüntüler alıp beyne gönderir. Farklı görüntüleri önlemek için beyin, zayıf gözden gelen sinyalleri bloke eder.
Dolayısıyla sadece bir gözün görmesine müsade eder. Bir gözde tembellik ya da anormallik oluşmasının nedeni, beyne sinyal göndermeye yardımcı olan gözlerin arkasındaki sinirlerin bozulmasıdır.
Sinir bozulmasının farklı nedenleri var. Bu nedenler şöyle sıralanabilir:
Genetik faktörler
Kaza veya travma nedeniyle bir gözde hasar oluşması
Derinlik algısının zayıf olması yani kişinin veya bir şeyin ne kadar uzakta olduğunu algılayamama
Çift görüntü oluşturmayı ortadan kaldırmak için başı eğerek bakma
Gezici göz hareketleri
Zayıf gözün kapanması
Göz tembelliği için risk faktörleri nelerdir?
Yedi yaşın altındaki çocuklar, şu sebeplerden dolayı göz tembelliği geliştirme riski altındadır:
Erken doğum
Ailede herhangi birinde göz tembelliği olması
Düşük ağırlıkla doğmak
Gelişimsel sorunlar
Göz tembelliğinin komplikasyonları nelerdir?
Göz tembelliği, erken aşamada tedavi edilmelidir. Durum uzun süre devam ederse, kalıcı görme kaybına hatta zayıf olan gözün körlüğüne neden olacak kadar ilerler.
Göz tembelliği çocuğun sosyal gelişimini de olumsuz etkiler. Görme bozukluğu çocukta vücut ve denge gelişiminin yanı sıra algılama, iletişim becerileri ve sosyal gelişimi de olumsuz yönde etkileyebilecek çok ciddi bir durumdur.
Göz tembelliği nasıl teşhis edilir?
Göz tembelliği en iyi evde teşhis edilir. Çocuğunuzda yukarıda sayılan belirtilerden herhangi biri varsa, aşağıdaki yöntemlerle gözlerini test edin:
Bir gözünü kapatın ve çocuğun rahatsızlık hissedip hissetmediğini sorun.
Çocuğun okulda görme güçlüğü olup olmadığını öğrenin.
Ödev sonrası gözlerde yorgunluk belirtisi oluşup oluşmamasına dikkat edin.
Televizyon izlerken başını eğerek izleyip izlemediğini kontrol edin.
Göz tembelliği nasıl tedavi edilir?
Göz tembelliği tedavisine mümkün olduğunca erken başlamalıdır. Göz tembelliğine neden olan durumlar belirlenip tedavide buna göre bir yol izlenmelidir. Tedavi uzun bir süreçtir ve sabır gerektirir.
Göz tembelliği tedavisinde genel olarak şu yöntemler kullanılır:
Reçeteli gözlük: Uygun gözlük ile göz tembelliğine neden olan miyop, hipermetrop ve astigmat gibi görme problemleri iyileştirmeye çalışılır. Gözlük her zaman takılmalıdır. Bazı durumlarda kontakt lens kullanılır.
Ameliyat:Göz tembelliğine neden olan kataraktın alınması için ameliyat bir seçenektir.
Göz kapağı ameliyatı:Göz tembelliğine neden olan göz kapağı düşüklüğünde uygulanan yöntemdir. Ameliyatla görüşün netleşmesi için göz kapağı kaldırılır.
Göz bandı: Bu yöntem, muhtemelen bir veya iki saat daha güçlü veya baskın göze bir göz bandı takma uygulamasıdır. Bu şekilde görme her iki gözde de dengede kalır ve beynin zayıf olan gözü kullanması sağlanır.
Göz tembelliği iyileşir mi?
Göz tembelliğinin çocukluk çağında iyileşmesi daha kolaydır. Bunun için erken teşhis önem taşımaktadır. Aile ya da çocuk doktoru şüpheli bir durumda çocuk göz doktoruna yönlendirilmelidir. Çocukluk döneminde tedavi yöntemi olarak reçeteli gözlük, göz bandı, ameliyat ve göz egzersizleri gibi bazı tedaviler uygulanır.
