Glikoz Nedir, Ne İşe Yarar? Glikozun Faydaları Nelerdir?

Glikoz, tüm organizmalar için enerji kaynağıdır. Vücudumuzun, hem aerobik hem de anaerobik hücresel solunumu verimli bir şekilde gerçekleştirmesini sağlar. C6H12O6 kimyasal formülüne sahiptir. 6 karbonlu bir yapıdır.

Önemli işlevlerinden biri, kan şekeri seviyesini korumaktır. Vücuda gün boyunca ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlar. Yediğimiz her yemek, vücudun günlük olarak bu enerji kaynağını nasıl ürettiğini ve kullandığını belirler.

Glikoz vücuda üç şekilde girer: 

• Galaktoz ve fruktoz (monosakkaritler)
• Laktoz ve sakkaroz (disakkaritler)
• Nişasta (polisakkaritler) 

Fazla olduğunda, glikojen formunda depolanır. Açlık sırasında salınır. Kandaki bu basit şeker, glukoneogenez süreci ile yağ ve proteinin parçalanmasından elde edilebilir.

Glikoz vücutta nasıl işlenir?

Dokulardaki ve vücut sıvılarındaki konsantrasyonları, çoğu belirli hormonların etkisini içeren çeşitli şekillerde stabilize edilir.

Vücutta işlenmesi günde birkaç seferde gerçekleşir. Gıda vücuda girdiğinde midedeki asitler onu parçalar. Gıdada bulunan şeker ve nişastaları kan şekeri olarak da bilinen glikoza dönüştürür.

Daha sonra bağırsaklar tarafından emilerek, kan dolaşımına taşınır. Kan dolaşımına girer girmez, insülin seviyeleri, glikozun hücrelere aktarılmasına yardımcı olmak için yükselir. Vücudun hemen enerji için kullanmasına veya daha sonra kullanmak üzere glikojen formunda saklamasına izin verir.

Pankreas, vücuttaki glikozu işlemek ve düzenlemek için yeterli insülin üretmediğinde diyabet gelişir. Diyabetin bir başka nedeni de, karaciğer vücuttaki insülini tanımadığında ve aşırı miktarda depolanmış glikojen üretmeye devam ettiğinde ortaya çıkan insülin direncidir.

İnsülinin yokluğunda, depolanan yağdan, yağ asitleri salınır. Bu da ketoasidoz olarak bilinen bir duruma neden olur. Yağ yıkımının yan ürünleri olan ketonlar, aşırı miktarlarda toksik olabilir.

Glikozun faydaları nelerdir?

Beyne faydalıdır

• Bir araştırmaya göre, memelilerin beyni için ana enerji kaynağıdır.
• Sağlıklı bir insanın beyninin yüksek seviyede enerjiye ihtiyacı vardır. 
• Bu nedenle kandan sürekli olarak glikoz almaya ihtiyaç duyar. 
• Nöronal ve nöronal olmayan hücresel bakımın yanı sıra nörotransmiterlerin üretimi için temel görevi gören ATP üreterek fizyolojik beyin işlevini besler.

Kas gücünü korur

• İskelet kasları, toplam vücut ağırlığının yüzde 30-40’ını oluşturur. Glikozu glikojen formunda depolar. 
• Bir araştırmaya göre, vücuttaki glikojenin çoğu, fiziksel aktiviteler sırasında enerji sağlamak için hızla parçalanan iskelet kaslarında depolanır. 
• Uzun süreli egzersiz sırasında iskelet kaslarında bu enerji kaynağının tükenmesi ani yorgunluk veya halsizliğe neden olur.

Anında enerji verir

• Kan tarafından kolayca emilen basit bir şekerdir. Oysa diğer karbonhidratların emilmeden önce glikoza parçalanması gerekir. 
• Bu nedenle doğal olarak glikoz bakımından zengin olan bal, meyve suları, tatlı mısır gibi besinlerin tüketilmesi anında enerji sağlar.

Vücut ısısını korur

• Bir çalışmada, insülinin vücut ısısını düzenleyen genleri aktive ettiği bulundu. 
• Bu basit şekerin işlenmesi sırasında meydana gelen değişiklikler vücut ısısının artmasını sağlar.

Genel sağlığı korur

• Glikojen, kişinin genel sağlığını birçok yönden korumak için önemlidir. 
• Deri, kemik, kas ve doku gelişiminde önemli görev üstlenir.
• Ayrıca vücuttaki sinir hücrelerinin işlev ve bakımında, kalp atışı ve solunum gibi fizyolojik süreçlerde önemli bir elementtir.

Diyabet hastaları, herhangi bir komplikasyonu önlemek için glikoz seviyelerini kontrol altında tutmalıdır. Yiyecek ve düzenli egzersiz yoluyla dengeli seviyesi korunmalıdır.

Kaynakça: 1