GAPS Diyeti Nedir, Nasıl Yapılır? Gaps Diyeti Örnek Menü

GAPS diyeti, tahıl, pastörize süt, nişastalı sebzeler ve rafine edilmiş karbonhidratların tüketimini kesmeyi gerektiren katı bir eliminasyon diyetidir.

Otizm ve disleksi gibi beyni etkileyen koşullara sahip insanlar için doğal bir terapi olarak düşünülmektedir. Ancak bu, tartışmalı bir terapidir ve doktorlar, bilim insanları ve beslenme uzmanları tarafından kısıtlayıcı beslenme şekli nedeniyle oldukça eleştirilmektedir.

Yazıda “gaps diyeti nedir nasıl uygulanır”, “gaps giriş diyeti nasıl yapılır”, “gaps diyeti menüsü nasıl olmalıdır” soruları cevaplanacaktır.

GAPS Diyeti Nedir?

GAPS; Bağırsak ve Psikoloji Sendromu‘nun kısaltmasıdır. Bu isim, GAPS diyetini tasarlayan Dr. Natasha Campbell-McBride tarafından ortaya atılan bir terimdir.

GAPS Diyetinin dayandığı teori; beyni etkileyen birçok durumun geçirgen bir bağırsaktan kaynaklanıyor olmasıdır. Geçirgen bağırsak sendromu, bağırsak duvarı geçirgenliğini artıran bir durumu ifade eder.

GAPS teorisine göre, geçirgen bir bağırsak, yiyeceklerin ve çevredeki kimyasal ve bakterilerin kana geçmesine yol açan bir durumdur, normal bağırsakta böyle bir durum olmaz. Bu yabancı maddelerin kana girdikten sonra beyin işlevlerini ve gelişimini etkileyerek “beyin bulanıklığı” ve otizm gibi koşullara neden olabileceğini iddia ediliyor.

GAPS diyeti, bağırsakların iyileşmesi, toksinlerin kan dolaşımına girmesi ve vücudun toksisitesini önlemek üzere tasarlanmıştır. Yine de geçirgen bir bağırsağın, hastalıkların gelişiminde rolü olup olmadığı veya varsa nasıl olduğu belirgin değildir.

Campbell-McBride, kitabında GAPS diyetinin ilk otizm çocuğunu iyileştirdiğini belirtiyor. Şu anda, GAPS diyeti birçok psikiyatrik ve nörolojik koşullar için doğal bir tedavi olarak yaygınlaşıyor. Bu durumlar:

– Otizm

– ADD ve DEHB

– Dispraksi

– Disleksi

– Depresyon

– Şizofreni

– Tourette sendromu

– Bipolar bozukluk

– Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)

– Yeme bozuklukları

– Gut

– Çocukluk çağı yatak ıslatma

Diyet çoğunlukla çocuklar için, özellikle otizm gibi doktorlar tarafından yeterince anlaşılmayan bir sağlık durumuna sahip kişiler için kullanılır. Diyetin kurallarını oluşturan kişiler, aynı zamanda gıda intoleransı veya besin alerjisi olan çocuklara yardımcı olduğunu da iddia ediyor.

GAPS diyeti; yıllar boyu sürecek bir süreci içerebilir ve Dr. Campbell-McBride’ın geçirgen bir bağırsağa katkıda bulunduğu düşünülen tüm gıdaları tüketmemeniz gerekir. Bu, tahıllar, pastörize süt, nişastalı sebzeler ve rafine edilmiş karbonhidratları içerir.

GAPS diyeti, üç ana aşamadan oluşur: GAPS giriş diyeti, tam GAPS diyeti ve diyetin sona erdirilmesi için yeniden giriş aşaması.

GAPS Giriş Aşaması: Eliminasyon

Giriş aşaması diyetin en yoğun kısmıdır çünkü çoğu gıdaları ortadan kaldırır. Buna “bağırsak iyileştirme evresi” denir ve belirtilere bağlı olarak üç haftadan bir yıla kadar sürebilir. Bu aşama altı evreye ayrılmıştır:

1.Evre

Evde yapılan kemik suyu, probiyotik gıdalar ve zencefil suları tüketilir ve yemekler arasında ballı nane veya papatya çayı içilir. Süt tüketiminde sıkıntısı olmayanlar, pastörize edilmemiş süt, ev yapımı yoğurt veya kefir yiyebilir.

2.Evre

Beslenmenize çiğ organik yumurta sarısı, sebze ve et veya balıkla hazırlanmış yiyecekler ekleyin.

3.Evre

Önceki evrelerdeki yiyeceklere ek olarak avokado, fermente sebzeler, GAPS diyetine uygun krepler ve sağlıklı yağlarla hazırlanmış omlet ekleyin.

4.Evre

Izgara ve kavrulmuş et, soğuk preslenmiş zeytinyağı, sebze suyu ve GAPS tarifli ekmek ilave edin.

5.Evre

Pişmiş elma püresi, marul ve salatalık, meyve suyu ve az miktarda çiğ meyve ile başlayan çiğ sebze ekleyin ancak turunçgiller yok.

6.Evre

Sonunda, narenciye de dahil olmak üzere daha fazla çiğ meyve tüketin.

Giriş aşamasında, diyet, yavaş yavaş, az miktarda başlayan ve fazlalaşan gıda çeşitliliği gerektirir. Diyet, vücudunuza tanıttığınız gıdaları tolere edebildiğinizde bir aşamadan diğerine geçmeniz önerilir.

Giriş diyeti tamamlandıktan sonra, tam GAPS diyetine geçebilirsiniz.

Bakım Aşaması: Tam GAPS Diyeti

Tam GAPS diyeti 1.5-2 yıl sürebilir. Diyetin bu bölümünde, kişilerin diyetlerinin çoğunu aşağıdaki gıdalara dayandırmaları önerilir:

– Taze et, tercihen hormonsuz ve otlarla beslenen hayvanlardan elde edilmiş

– Hayvansal yağlar, örneğin; kuzu yağı, ördek yağı, ham tereyağı…

– Balık

– Kabuklu deniz ürünleri

– Organik yumurta

– Kefir, ev yapımı yoğurt ve lahana turşusu gibi fermente gıdalar

– Sebzeler

Ayrıca, tam GAPS diyetiyle birlikte uygulamanız gereken birtakım öneriler vardır:

– Et ve meyveyi birlikte yemeyin.

– Mümkün olduğunca organik gıdaları kullanın.

– Yemeklerde hayvan yağları, hindistan cevizi yağı veya soğuk preslenmiş zeytinyağı kullanın.

– Her öğünde kemik suyu tüketin.

– Tolere edebiliyorsanız, büyük miktarlarda fermente gıdalar tüketin.

– Paketlenmiş ve konserve yiyeceklerden kaçının.

Diyetin bu aşamasında iken diğer gıdalardan, özellikle de rafine edilmiş karbonhidratlardan, koruyucu maddelerden ve yapay renklendiricilerden uzak durmalısınız.

Yeniden Giriş Aşaması: GAPS’tan çıkmak

GAPS diyeti yapıyorsanız, diğer gıdaları yeniden tanıtmaya başlamadan önce en az 1.5-2 yıl boyunca tam diyette olacaksınız.

Diyet, en az altı ay boyunca normal sindirim ve bağırsak hareketleri yaşamışsanız, yeniden giriş aşamasına başlamanızı önerir.

Bu diyetin diğer aşamalarında olduğu gibi, son aşamada da birkaç ay boyunca yavaş yavaş gıdalar yeniden yenmeye başlanmalı ki; bu da uzun bir süreç olabilir.

Diyet, her bir gıdaya küçük miktarlarla başlamayı önerir. 2-3 gün içinde herhangi bir sindirim sorununu yaşamazsanız, kademeli olarak miktarını artırabilirsiniz.

Bu aşamaya, patates, fermente gıdalar ve glutensiz tahıllarla başlamanız gerekiyor. Diyet bittikten sonra sonra bile, sistemin ilkelerini koruyan yüksek derecede işlenmiş ve rafine edilmiş yüksek şekerli gıdalardan kaçınmaya devam etmeniz önerilir.

GAPS Diyetinde Neler Yenir?

GAPS diyetinde aşağıdaki yiyecekler yenebilir:

– Et suyu

– Hormonsuz ve otla beslenen hayvanlardan elde edilen etler

– Balık

– Kabuklu deniz ürünleri

– Hayvansal yağlar

– Yumurta

– Taze meyveler ve nişastalı olmayan sebzeler

– Fermente yiyecek ve içecekler

– Sert, doğal peynirler

– Kefir

– Hindistan cevizi, hindistan cevizi sütü ve hindistan cevizi yağı

– Fındık

GAPS Diyeti Yenmemesi Gerekenler

– Şeker ve yapay tatlandırıcılar

– Şuruplar

– Alkol

– İşlenmiş ve paketlenmiş gıdalar

– Pirinç, mısır, buğday ve yulaf gibi tahıllar

– Patates ve tatlı patates gibi nişastalı sebzeler

– Süt

– Fasulye, beyaz ve taze fasulye hariç

– Kahve

– Soya

GAPS Diyeti Örnek Diyet Listesi

Güne aşağıdakilerden biriyle başlayın:

– Bir bardak limon suyu ve kefir

– Bir bardak taze sıkılmış meyve ve sebze suyu

Kahvaltı

– Tereyağı ve balla hazırlanmış GAPS krepleri

– Bir fincan limon ve zencefil çayı

Öğlen yemeği

– Sebzeli et veya balık

– Bir bardak ev yapımı et suyu

– Lahana turşusu, yoğurt veya kefir gibi bir porsiyon probiyotik

Akşam yemeği

– Et suyu ile yapılan ev yapımı sebze çorbası

– Lahana turşusu, yoğurt veya kefir gibi bir porsiyon probiyotik

GAPS Takviyeler

GAPS diyeti, çeşitli ek maddeleri kullanmayı da önerir. Bunlara probiyotikler, esansiyel yağ asitleri, sindirim enzimleri ve morina karaciğeri yağı dahildir.

Probiyotikler

Probiyotik takviyeleri bağırsaklardaki faydalı bakterilerin dengesini düzeltmek için diyete eklenir. Lactobacilli, Bifidobakteriler ve Bacillus subtilis çeşitleri dahil olmak üzere bir dizi bakteri içeren probiyotikleri seçmeniz önerilir.

Her gramda en az 8 milyar bakteri hücresi içeren bir ürün arayıp, probiyotiği diyetinize yavaş eklemelisiniz.

Esansiyel Yağ Asidi ve Morina Karaciğer Yağı

GAPS diyetinde bulunan kişilerin, günlük olarak balık yağı ya da morina karaciğer yağı almaları önerilir.

Sindirim enzimleri

Diyetin tasarlayan doktor, GAPS koşullarına sahip kişilerin mide asidi üretiminin düşük olduğunu iddia ediyor. Bunu telafi etmek için, diyeti yapanların, her yemekten önce eklenen pepsin ile birlikte betain HC1 ilavesi almasını öneriyor.

Bu takviye, midenizde üretilen ana asitlerden biri olan hidroklorik asitten üretilen bir formdur. Pepsin aynı zamanda midede üretilen, proteinleri parçalayıp sindiren bir enzimdir.

GAPS Diyeti İşe Yarıyor mu?

GAPS diyetinin iki önemli bileşeni, eliminasyon diyeti ve diyet takviyeleridir.

Eliminasyon Diyeti

Henüz, hiçbir çalışma, GAPS diyetinin otizmle ilişkili semptom ve davranışlar üzerindeki etkilerini incelememiştir. Bundan dolayı, diyetin otizmli insanlara nasıl yardımcı olabileceğini ve bunun etkili bir tedavi olup olmadığını bilmek imkansızdır.

GAPS diyetinin, tedavi etmeyi talep ettiği diğer koşulların herhangi birine etkisini inceleyen başka bir araştırma da bulunmamaktadır. 

Besin takviyeleri

GAPS diyeti bağırsakta faydalı bakterilerin dengesini iyileştirmek için probiyotik kullanmayı tavsiye etmektedir. Aynı zamanda gerekli yağ ve sindirim enzimlerinin takviyelerini de öneriyor.

Bununla birlikte, şimdiye kadarki çalışmalar, esansiyel yağ asidi takviyelerinin otizmli insanlar üzerinde bir etkisinin olduğunu gözlemlememiştir. Benzer şekilde, otizm üzerine sindirim enzimlerinin etkileri üzerine yapılan çalışmalar karışık sonuçlar vermiştir.

Genel olarak, diyet takviyelerinin alınmasının otistik davranışları veya beslenme durumunu geliştirip geliştirmediği açık değildir. Etkileri bilmeden önce daha kaliteli çalışmalara ihtiyaç vardır.

GAPS diyetinin faydası var mı?

GAPS diyetinin iddia ettiği koşulları tedavi etmeye yardımcı olabileceğini gösteren hiçbir kanıt yoktur.

Bununla birlikte, bu diyeti uygulamak, kişinin bağırsak sağlığını iyileştirebilir. İnsanları daha az işlenmiş gıda ve daha fazla meyve, sebze ve doğal yağ yemeye teşvik eder. Bu basit beslenme değişiklikleri bağırsak sağlığını ve genel sağlığı iyileştirebilir.

Bununla birlikte, GAPS diyet yönergeleri, tüm beslenme ihtiyaçlarını açıkça hesaba katmaz. Bu diyeti uygularken, insanlar besin eksikliklerinin gelişmesini önlemek için yeterli vitamin ve mineral almalıdır.

Bağırsak sağlığının iyileştirilmesi

GAPS diyeti bağırsak sağlığını üç ana yoldan iyileştirebilir:

Yapay tatlandırıcıların ortadan kaldırılması: Bazı hayvan araştırmalarına göre, yapay tatlandırıcılar bağırsak bakterilerinde dengesizlikler yaratabilir ve metabolik sendrom riskini artırabilir.

Meyve ve sebzelere odaklanmak: 122 kişiyi kapsayan 2016 yılında yapılan bir araştırma, meyve ve sebze yemenin, bağırsakta potansiyel olarak zararlı bir bakteri türünün büyümesini önleyebileceğini gösterdi.

Probiyotikler tüketmek: Probiyotikler birçok faydalı bakteri içerir. Bir çalışma, probiyotik yoğurt yemenin metabolik sendromlu kişilerde kan şekeri seviyelerini düşürmeye yardımcı olabileceğini belirtmektedir.

Bazı psikolojik ve davranışsal koşulların yönetilmesi

Bir gözden geçirme çalışmasına göre, son klinik araştırmalar bağırsak florasının beyin fonksiyonunu önemli ölçüde etkileyebileceğini ileri sürdü.

Araştırmacılar, bağırsak dengesizliklerinin şizofreni ve diğer karmaşık davranış koşullarına katkıda bulunabileceğini öne sürüyorlar.

2019 sistematik incelemesinden elde edilen bulgular, probiyotiklerin depresif semptomları tedavi etmek için güçlü bir terapötik potansiyele sahip olduğunu göstermektedir.

GAPS Diyetinin Zararı Var mı?

GAPS diyeti, besleyici gıdaları uzun süre yememeyi gerektiren çok kısıtlayıcı bir beslenme şeklidir.

Bu nedenle, bu diyeti uygulamanın en belirgin riski yetersiz beslenmedir. Özellikle de hızlı büyüyen ve besin ihtiyacı fazla olan çocuklar için çok kısıtlayıcıdır.

Ek olarak, otistik bozukluğu olanlar kısıtlayıcı bir beslenmeye sahiptir ve yeni gıdaları veya beslenmelerindeki değişiklikleri kolayca kabul etmeyebilir. Bu da, aşırı kısıtlamaya neden olabilir.

Bazı eleştirmenler, büyük miktarda kemik suyu tüketilmesinin, yüksek dozlarda toksik olan kurşun alımını artırabileceğini belirtmiştir. Bununla birlikte, GAPS diyetinde kurşun toksisitesi riski belgelenmemiştir, bu nedenle gerçek risk bilinmemektedir.

Geçirgen Bağırsak Otizme Neden Olur mu?

GAPS diyetini deneyenlerin çoğu, otistik çocukları olup, aileleri çocuğun durumunu iyileştirmek istemektedir.

Diyeti tasarlayanlar tarafından yapılan temel iddialardan biri, otizmin geçirgen bir bağırsaktan kaynaklanması ve GAPS diyetiyle iyileştirilmesidir.

Otizm, otistik kişinin dünyayı nasıl deneyimlediğini etkileyen beyin işlevlerinde değişikliğe neden olan bir durumdur. Etkileri çok çeşitlilik gösterebilir ancak genel olarak otistik insanlar iletişim ve sosyal etkileşim konusunda zorlanırlar. Genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülen karmaşık bir durumdur.

İlginçtir, çalışmalar, otistik hastaların % 70’inde de kabızlık, ishal, karın ağrısı, asit reflüsü ve kusma gibi semptomlarla sonuçlanabilecek kötü sindirim sistemine sahip olduğunu belirtmektedir.

Otizmli olan kişilerde tedavi edilmeyen sindirim semptomları, artan sinirlilik, agresif davranış ve uyku bozuklukları gibi daha ağır davranışlara da neden olabilir.

Az sayıdaki araştırma, otizmli olan bazı çocukların bağırsak geçirgenliğinde artış olduğunu tespit etmiştir.

Şu anda, otizmin gelişiminden önce geçirgen bağırsak varlığını gösteren hiçbir çalışma bulunmamaktadır. Dolayısıyla, geçirgen bağırsak, bazı çocuklarda otizme bağlı olsa bile, bunun nedeni veya belirtisi olup olmadığı bilinmemektedir.

Genel olarak, geçirgen bağırsağın otizmin sebebi olduğu iddiası tartışmalıdır. Bazı bilim insanları bu açıklamanın karmaşık bir durumun nedenlerini aşırı basitleştirdiğini düşünüyor. Dahası, geçirgen bağırsak açıklaması bilimsel kanıtlarla desteklenmiyor.

GAPS Diyetini Denemeli misiniz?

Bazı insanlar, bu raporlar anekdot olsa da, GAPS diyetinden fayda sağladığını düşünüyor. Bununla birlikte, bu eliminasyon diyeti uzun süreler için son derece kısıtlayıcıdır, bu da uygulamayı zorlaştırmaktadır. Hassas kişiler için özellikle tehlikeli olabilir.

Birçok sağlık uzmanı GAPS diyetini eleştirmektedir çünkü iddialarını destekleyen bilimsel bir araştırma yok. Bu diyeti denemeyi düşünüyorsanız, bir tıp uzmanından yardım ve destek alın.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir