Fruktoz İntoleransı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Gıda alerjileri ve intoleransları, son dönemde daha çok duyduğumuz kavramlar. Fıstık alerjisi, gluten intoleransı, laktoz intoleransı gibi… 

Yakın dönemde hayatımıza girmeye başlayan bir duyarlılıkla karşılaştık. Tatlı, meyve, dondurma ve bazı içecekleri sindiremeyen insanlarda meydana gelen fruktoz intoleransı

Fruktoz intoleransı, bağırsak yüzeyindeki hücreler, fruktozu verimli bir şekilde parçalayamadığında ortaya çıkar.

Fruktoz, çoğunlukla meyve ve bazı sebzelerden oluşan basit bir şeker, bir monosakkarittir. Ayrıca bal, agave nektarı ve şeker eklenmiş birçok işlenmiş gıdada bulunur.

Yüksek fruktozlu mısır şurubu kaynaklı fruktoz tüketimi sadece 1970-1990 yılları arasında yüzde 1000 oranında arttı. Bu tüketimdeki artışın fruktoz intoleransındaki artışa neden olması mümkündür.

Fruktoz tükettikten sonra sindirim sorunları yaşıyorsanız, fruktoz intoleransından etkilenmiş olabilirsiniz.

Fruktanlar, tek bağlı glikoz birimi ile kısa zincir fruktozdan oluşan fermente edilebilir karbonhidratlardır. Fruktan intoleransı fruktoz intoleransı ile birlikte bulunabilir veya semptomların altta yatan nedeni olabilir.

Fruktoz Nedir?

Fruktoz, glikozdan daha tatlı ve daha çözünür olan kristal şekerdir. Birçok gıda kaynağında kendi başına bulunur veya bazı bileşenlerde diğer basit şekerlerle eşleştirilir. Örneğin, glikoz artı fruktoz, sofra şekeri olarak da bilinen sakkaroza eşittir.

Glikoz gibi, fruktoz şekeri de bir tür basit şeker veya monosakkarittir, bu da bir indirgeyici şeker görevi görebileceği anlamına gelir.

Ve diğer basit şekerlere benzer şekilde, fruktoz yapısı, hidroksil ve karbonil grupları içeren doğrusal bir karbon zincirinden oluşur.

Fruktoz ve glikoz arasındaki benzerliklere rağmen, ikisi vücutta çok farklı şekilde metabolize edilir.

Yüksek miktarlarda tüketildiğinde, bazı araştırmalar insülin direncine, karaciğer hastalığına ve yüksek kolesterole  katkıda bulunabileceğini belirtmektedir.

Düzenli tüketim, sağlığın diğer bazı yönlerini de olumsuz etkileyebilir. Örneğin ürik asit üretimini artırarak, kan basıncını artırabilir ve gut semptomlarını tetikleyebilir.

Ayrıca aşırı yemeye ve kilo alımına katkıda bulunabilecek leptin direncine de neden olabilir.

Fruktoz intoleransı da, vücut şekeri verimli bir şekilde parçalayamadığında ortaya çıkan başka bir sorundur. 

Fruktoz İntoleransı Nedir?

Fruktoz, meyvelerde, sebzelerde ve balda doğal olarak bulunan bir şekerdir. Mısırdan enzimatik olarak yüksek fruktozlu mısır şurubu (HFCS) olarak sentezlenir.

HFCS, işlenmiş gıdalarda, içeceklerde, alkolsüz içeceklerde, meyve sularında, aromalı sütte, yoğurtta vb . yaygın olarak kullanılan bir tatlandırıcıdır.

Fruktoz intoleransı, vücut fruktozu verimli bir şekilde ememediğinde ortaya çıkar ve bu da fruktoz malabsorpsiyonuna yol açar.

Emilmeyen fruktoz, sindirim lümenine su akışına neden olur. Bu su, bağırsak içeriğini, fermente olduğu ve gaz ürettiği kolona iter.

Bu aynı zamanda karın ağrısı, şişkinlik ve aşırı gaz gibi semptomlara da yol açar.

Kalıtsal Fruktoz İntoleransı

Daha ciddi bir durum ise kalıtsal fruktoz intoleransıdır (HFI). Bu, 20.000 ila 30.000 kişide 1 kişiyi etkileyen nadir bir genetik hastalıktır ve vücut enzimin fruktozu yıkması için gerekli hale getirmediği için oluşur.

Kalıtım aynı zamanda kişinin fruktoza toleranssız hale gelmesinde hayati bir rol oynar. Kalıtsal fruktoz intoleransı (HFI) nadir görülen bir metabolik hastalıktır.

Aldolaz B adlı bir enzimin olmamasından kaynaklanır. Bu yokluk aslında bu proteini (enzim) yapan ALDOB genindeki bir mutasyonun sonucudur.

Aldolaz B, fruktoz ve sükrozun glikoza dönüşümü için kritiktir ve bu da ATP verir. Aldolaz B’den yoksun kişiler, fruktoz veya sükroz alımında ciddi yan etkilerle karşı karşıyadır.

Hastalarda karaciğerde toksik ara ürün birikimi ile birlikte şiddetli hipoglisemi (kan şekeri seviyelerinde düşüş) olabilir.

Kalıtsal fruktoz intoleransı bir nesilden diğerine geçer. Yine de, bir nesildeki tüm bireyler şiddetli semptomlar göstermeyebilir. 

Fruktoz içermeyen sıkı bir diyet uygulanmazsa, karaciğer yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Durum çoğu zaman bebeğe, bebek maması vermeye başlandığında tespit edilir.

Fruktoz İntoleransı Neden Olur?

Fruktoz intoleransı oldukça yaygındır ve 3 kişiden 1 kişiyi etkilemektedir. Enterositlerde bulunan fruktoz taşıyıcılar (bağırsaklardaki hücreler), fruktozun gitmesi gereken yere yönlendirilmesinden sorumludur.

Taşıyıcı eksikliğiniz varsa, fruktoz, kalın bağırsakta birikebilir ve bağırsak sorunlarına neden olabilir.

Fruktoz intoleransı aşağıdakileri içeren birçok nedene bağlı olabilir:

– Bağırsakta iyi ve kötü bakterilerin dengesizliği

– Rafine edilmiş ve işlenmiş yiyeceklerin yüksek oranda alınması

– İrritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi var olan bağırsak sorunları

– İltihap

– Stres

Fruktoz İntoleransı Belirtileri Nelerdir?

Fruktoz intoleransı belirtileri şunlardır:

– Mide bulantısı

– Şişkinlik

– Gaz

– Karın ağrısı

– İshal

– Kusma

– Kronik yorgunluk

– Demir gibi bazı besin maddelerinin emilim yetersizliği

Buna ek olarak, fruktoz intoleransının duygudurum bozuklukları ve depresyon ile ilişkilendirdiğine dair kanıtlar vardır.

Bir çalışma, fruktoz intoleransının, depresif bozuklukların gelişiminde büyük rol oynayan daha düşük seviyelerde triptofan ile ilişkili olduğunu gösterdi.

Risk Faktörleri Nelerdir?

İrritabl bağırsak sendromu, Crohn hastalığı, kolit veya çölyak hastalığı gibi bazı bağırsak rahatsızlıkları, fruktoz intoleransı riskini yükseltir.

Fakat birinin diğerine neden olup olmadığı belirsizdir.  

İrritabl bağırsak sendromu olan 209 hastayı kapsayan bir çalışmada, yaklaşık üçte birinde fruktoz intoleransı vardı. Fruktozu kısıtlayanlar semptomlarda düzelme gördü.

Buna ek olarak, glutensiz bir diyet yapıyor ancak yine de semptomlar yaşıyorsanız, fruktoz ile ilgili sorun yaşıyorsunuz olabilirsiniz.

Fruktoz İntoleransı Nasıl Teşhis Edilir?

Hidrojen nefes testi, fruktoz sindirmeyle ilgili sorunları teşhis etmek için kullanılan yaygın bir testtir. 

Karbonhidratları bir gece önce sınırlamanız ve test sabahı hiçbir şey yememeniz gerekiyor.

Size içmek için yüksek fruktoz çözeltisi verilir ve birkaç saat boyunca her 20 ila 30 dakikada nefesiniz analiz edilir. Bütün test yaklaşık üç saat sürer.

Fruktoz absorbe olmadığında bağırsakta daha yüksek miktarda hidrojen üretir. Bu test, hidrojenin nefesinizde ne kadar olduğunu ölçer.

Fruktozu elimine ederek yapılacak bir eliminasyon diyeti, fruktoz intoleransı olup olmadığını anlamanın başka bir yoludur.

Eliminasyon diyeti, bir diyetisyen veya beslenme uzmanı yardımıyla uygulanması gereken profesyonel bir diyettir.

Farklı insanlar fruktoz için farklı toleranslara sahiptir. Bazıları diğerlerinden daha şiddetli olabilir. Bir yiyecek günlüğü tutmak, yediğiniz gıdaları ve belirtilerini izlemeye yardımcı olacaktır.

Fruktoz İntoleransı Diyeti

Fruktoz intoleransı hastaları, şekeri hayatından çıkarmalıdır. İşte yüksek düzeyde fruktoz içeren yiyeceklerin tablosu;

SEBZE VE SEBZE ÜRÜNLERİ MEYVELER VE MEYVE SULARI TAHILLAR
Salça Kurutulmuş kuş üzümü Buğday ekmeği
Konserve domates Yaban mersini Makarna
Domates ketçabı Sarı muz Kuskus
Arpacık soğanı Portakal suyu (konsantre) HFCS eklenmiş tahıllar
Soğanlar Demirhindi nektarı Kuru meyve eklenmiş tahıllar
Enginar Armut
Kuşkonmaz Mango SÜT VE KÜMES HAYVANI ÜRÜNLERİ
Brokoli Kiraz Çikolatalı süt (ticari)
Şeker mısırı Elma(kabuksuz) Taze yumurta akı
Pırasa Papaya
Mantar Limon suyu (çiğ)
Bamya
Bezelye
Kırmızı biber
Kuşkonmaz

Fruktoz intoleransını kontrol altında tutmak için besin etiketlerini okurken göz önüne almanız gereken birçok içerik var. Şunlara dikkat edin:

Yüksek fruktozlu mısır şurubu

Sabır otu nektarı

Kristalin fruktoz

Fruktoz

Bal

Sorbitol

Fruktooligosakkaritler (FOS)

Mısır şurubu katıları

Şeker alkolleri

Fruktoz sindirim sorunlarını yönetmeye çalışırken bir FODMAP diyeti de yardımcı olabilir. FODMAP, fermente edilebilir oligo-, di-, monosakkaritler ve poliolleri ifade eder.

FODMAP’ler fruktoz, fruktanlar, galaktanlar, laktoz ve poliolleri içerir. Bazı durumlarda, fruktoz emilim bozukluğu olanlar buğday, enginar, kuşkonmaz ve soğanda bulunan fruktanları tolere edemezler.

Düşük FODMAP diyeti, çoğu insan için sindirimi daha kolay olan gıdaları içerir ve bu, yaygın semptomları hafifletebilir.

kalorisi az olan meyveler

İşte fruktoz intoleransı yaşayanlar için düşük fruktozlu yiyecekler;

Meyveler

– Avokado

– Kızılcık

– Misket limonu

– Ananas

– Kavun

– Çilek

– Muz

– Mandalina

Sebzeler

– Kereviz

– Frenk soğanı

– Pancar

– Kale lahanası

– Turp

– Ravent

– Ispanak

– Kış kabağı

– Yeşil biber

– Şalgam

Tahıllar

– Glutensiz ekmek

– Kinoa

– Çavdar

– Pirinç

– Karabuğday unu

– Yulaf ezmesi

– HFCS’siz makarna

– Mısır cipsi ve ekmeği

– Mısır unu

Süt Ürünleri

– Süt

– Peynir

– Badem sütü

– Yoğurt (HFCS’siz)

– Soya sütü

– Pirinç sütü

Fruktoz İntoleransı Tedavisi

Fruktoz intoleransı ile ilgili bağırsak sorunları kişiden kişiye değişir ve tedavisi de değişir.

İster hafif veya şiddetli bir durum olsun, fruktoz eliminasyon diyeti veya düşük FODMAP diyeti yararlı olabilir.

Dört altı hafta boyunca bu diyetlerden birini takiben ve sonra farklı fruktoz gıdaları yavaş yavaş yeniden başlatmak ve hoşgörüyü değerlendirmek iyi bir başlangıç ​​yoludur.

Bir plan geliştirmeye yardımcı olabilecek bir diyetisyenle birlikte çalışın.

Fruktoz intoleransına bağlı sorunlar mı yaşıyorsunuz? Bununla ilgili tecrübelerinizi bizimle paylaşabilirsiniz…

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir