Fesleğen Nasıl Kullanılır? Faydaları, Zararları ve Çeşitleri

Fesleğen deyince benim aklıma evimizin balkonunda yetişen, elimi sürdüğümde etrafa mis gibi koku yayan, saksı çiçeği gelir. Ya sizin?

Kokusundan ziyade sadece görüntüsü için bile yetiştirenler var. Ama fesleğen bu söylediklerimden çok daha farklı değere sahip. Bitkinin pek çok tıbbi kullanımı var.

Fesleğen, Asya ve Afrika kökenli bir bitki, yeşil yapraklı ve yıllık olarak yetiştiriliyor. Nane ailesinden gelen fesleğen bitkisinin birçok farklı çeşidi var.

Baharat olarak da kullanılan bu aromatik bitkinin o kadar değerli faydaları var ki; bundan dolayı kapsülleri de yapılmış. Fesleğen çayı ise fesleğeni kullanmanın daha farklı ve lezzetli yolu.

“Fesleğen nedir”, “fesleğen nerelerde kullanılır”, “fesleğen ne işe yarar”, “fesleğenin özellikleri nelerdir”, “fesleğen çayı nasıl demlenir” en çok aratılan ve merak edilen konular arasında. O zaman başlayalım fesleğen ile ilgili bilinmesi gerekenleri anlatmaya…

Fesleğen nedir?

Fesleğen (Ocimum basilicum), nane ailesinden aromatik bir bitki; nane, kekik ve biberiye gibi otlarla aynı bitki ailesinden. Genellikle sıcak yaz aylarında yetişir.

Sivri uçlu, oval yaprakları var, farklı türlerin yaprak boyutları da farklılık gösterir. Küçük ve büyük yapraklı çeşitleri var.

Ülkemizde reyhan olarak bilinse de aslında reyhan ve fesleğen aynı bitkinin farklı türleri. Güneydoğu Asya ve Hindistan gibi bölgelerde halk arasında başka bitkilerle karıştırılıp, ilaç olarak kullanılıyor.

Fesleğen çeşitleri nelerdir?

Yemek pişirmede kullanılan fesleğenin bilimsel adı Ocimum basilicum’dur (kısaltılmış O. basilicum ). O. basilicum dahil birçok fesleğen çeşidi var: 

  • Tatlı fesleğen

En çok İtalyan yemeklerinde kullanımıyla meşhurdur. Meyan kökü ve karanfil karışımı tadı vardır. 

  • Yunan fesleğeni

Güçlü bir aroması var ama tadı diğerlerine göre daha hafif. 

  • Tayland fesleğeni

Meyan kökü lezzetine sahip, Tayland ve Güneydoğu Asya yemeklerinde kullanılır. 

  • Tarçın kokulu fesleğen

Meksika’ya özgüdür. Tarçın benzeri bir tada ve kokuya sahip. Genelde baklagiller veya baharatlı, tavada kızartılmış sebzeler ile servis edilir. 

  • Marul yapraklı fesleğen

Meyan kökü tadında büyük, buruşuk, yumuşak yapraklara sahip. Salatalarda domates ve zeytinyağı ile birlikte kullanılır. 

Takviye ve bitki çaylarında yaygın olarak kullanılan çeşidi tulsi olarak bilinen kutsal fesleğendir.

fesleğen nedir

Fesleğenin besin değeri

1 yemek kaşığı (yaklaşık 2 gram) tatlı fesleğenin besin içeriği şöyledir:

 

  Kıyılmış taze yapraklı Kuru yapraklı
Kalori                               0.6                                                     5                                                   
A vitamini RDI’nin % 3’ü RDI’nin % 4’ü
K vitamini RDI’nin % 13’ü RDI’nın % 43’ü
Kalsiyum RDI’nın % 0,5’i RDI’nin % 4’ü
Demir RDI’nın % 0,5’i RDI’nin % 5’i
Manganez RDI’nin % 1,5’i RDI’nin % 3’ü

 

Fesleğen otu ayrıca antioksidan, özelliklerine sahip, iltihap önleyici faydalı bitki bileşikleri içerir.

Fesleğenin Yararları Nelerdir?

Bu bitki, mide bulantısı ve böcek ısırması gibi rahatsızlıklar için kullanılır. Çin tıbbında, Hint Ayurveda tıbbında ve diğer tıp sistemlerinde geniş bir kullanım alanına sahip.

Günümüzde bilim insanları, fesleğenin tıbbi faydalarını incelemişler ve çalışmalarda yaprakları yerine, bitki bileşiği sağlayan özleri veya esans yağlarını kullanmışlardır. Tıbbi olarak pek çok kullanım alanı olan fesleğenin en önemli fayda ve özellikleri şöyledir;

  • Antioksidan içeriği ile hastalıkları önler

Fesleğen bitkisinde bulunan antioksidan ve yağlar, DNA’nın yapısı ve hücreleri korur, serbest radikal hasarını önler. Bağışıklık fonksiyonundan sorumlu beyaz kan hücrelerini koruyan flavonoid antioksidanlar içerir.

Bu özellikleri ile vücuttan toksinlerin atılmasını, kanserli hücrelerin önlenmesini sağlar ve yaşlanmanın etkilerini yavaşlatır.

  • İltihap önleyici özelliği var

Fesleğen, öjenol, sitronelol ve linalool gibi güçlü uçucu yağlar içerir. Bu yağlar, kalp hastalığı, romatoid artrit ve inflamatuar bağırsak koşulları gibi çoğu hastalığa neden olan iltihabı azaltır.

  • Kanseri önler

Fesleğen, cilt, karaciğer, ağız ve akciğer kanserleri gibi bazı kanser türlerini doğal olarak önleyen fitokimyasallar içerir.

Fesleğendeki bitki bileşikleri, antioksidan özelliğe sahiptir, kanserli hücrelerin ölümünü sağlar ve yayılmasını durdurur.

Fesleğen özütü, doku ve hücreleri radyasyon veya kemoterapi gibi kanser tedavilerinin olumsuz etkilerinden korur.

  • Bakterilerin üremesini önler

Fesleğen yağının faydalarından biri zararlı bakterilerin üremesini engellemektir. Çalışmalarda, fesleğen özü, antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen dirençli bakteri suşlarını engellemiştir. Konuyla ilgili çalışmalar ise halen devam etmektedir.

  • Virüs ve enfeksiyonları önler

Fesleğen yağı çeşitli bakteri, maya, küf ve virüslerin büyümesini önler. Candida mantarı ve cilt tahrişinden korur.

  • Stresi azaltır

Adaptojenler, vücudun direncini yükselten bitkileri ifade eder. Fesleğen, stresin zararlı etkilerini yatıştırarak, vücudun bozulan dengesini yeniden sağlar.

  • Depresyonu rahatlatır

Günümüzün en yaygın hastalıkları arasında bulunan anksiyete ve depresyon gibi ruhsal bozuklukların semptomları, fesleğen ile azaltılabilir.

Fesleğen, beyindeki adrenal korteks bölgesini olumlu yönde etkileyerek, kişiyi mutlu ve enerjik hissetmeyi sağlayan hormonları uyarır. Bu özelliği ile bir antidepresan olarak kabul edilir.

  • Kalp sağlığına faydalıdır

Hem antioksidan hem de iltihap önleyici özelliğinden dolayı fesleğen, kan damarlarını kontrol eden kasların kasılmasını ve gevşemesini sağlayarak, sağlıklı kan basıncını destekler.

Tehlikeli trombosit agregasyonunu önleme yeteneğine sahiptir. Kardiyovasküler hastalıklara neden olabilen iltihabı da azaltır.

  • Karaciğere faydalıdır

Fesleğen özünde bulunan antioksidanlar karaciğerde oluşabilecek yağ birikimini azaltır.

  • Sindirime iyi gelir

Fesleğen bitkisi vücuttaki asidi dengeler ve vücudun pH seviyesini geri kazanmasını sağlar. 

Bu, sağlıklı bakterilerin gelişmesine yardımcı olur ve bağışıklığı iyileştirirken, hastalığa neden olabilecek zararlı bakterileri de azaltır.

Şişkinliği ve ödemi, iştah kaybını, mide kramplarını, asitin geri akışını azaltarak, mide parazitlerini öldürür.

  • Doğal afrodizyaktır

Bu aromatik bitki, iltihaplanmayı azaltırken, kan akışını ve enerji seviyelerini artırarak libidoyu artırır.

  • Diyabeti önler

Fesleğenin içindeki bileşikler, dolaşımdaki kan şekeri düzeylerini ve iltihabı azaltır, bundan dolayı diyabet ve metabolik sendromun gelişimini engeller.

Fesleğen yağının faydaları arasında, diyabetik hastaların trigliserit ve kolesterol seviyelerini düşürmesi de vardır.

Fesleğenin cilde faydaları

Fesleğen, cildi derinlemesine temizleyen güçlü ve iyileştirici esansiyel yağlar içerir. Eğer yağlı bir cildiniz varsa fesleğen yağı sizin için bir kurtarıcı olacaktır. Gözenekleri tıkayan kiri ve yağı giderir. 

Bir avuç fesleğen yaprağını, sandal ağacı tozu ve gül suyu ile karıştırıp, kalın bir macun yapın. Bu maskeyi yüzünüze ve boynunuza uygulayın, 15 ila 20 dakika bekledikten sonra soğuk suyla yıkayın. 

Fesleğen çayı

Fesleğen çayı, fesleğen bitkisinin kuru yaprakları demlenerek yapılır. Fesleğen bitkisinin farklı türleri ile bu çay demlenebilir ama genel olarak fesleğen çayı yapmak için tatlı fesleğen kullanılır.

Fesleğen çayı tarifi

Malzemeler

  • Yarım su bardağı fesleğen yaprağı
  • 2 su bardağı su
  • Bir ya da iki adet siyah çay poşeti
  • İsteğe bağlı olarak bal

Nasıl yapılır?

2 su bardağı suya yarım su bardağı fesleğen yaprağı ekleyin ve kaynatın. Kaynamaya başladıktan sonra, ocağın altını kısın ve 3-4 dakika daha kaynasın.

Suya bir ya da iki siyah çay poşeti ekleyin; suyu tekrar kaynatın. Ocaktan alın ve fesleğen yapraklarını süzün. İsterseniz tatlandırmak için bal ekleyebilirsiniz.

Fesleğen nasıl saklanır?

Taze fesleğenin güçlü bir tadı olsa da, kuru fesleğen daha ucuzdur ve kullanımı kolaydır ve daha kolay bulunur. Taze kullanmak isterseniz evde saksıda kendi fesleğeninizi yetiştirerek kullanabilirsiniz.

Çok fazla yetiştirdiyseniz, yapraklarını kurutabilir ve ağzını sıkıca kapattığınız bir kavanozda saklayabilirsiniz. 

Fesleğen nasıl kullanılır?

Fesleğen baharat olarak; domates yemekleri, salatalar, kabak, patlıcan, et yemekleri, dolma, çorbalar, soslar ve daha pek çok yemeğe lezzet katar.

Pesto sosu, en popüler kullanımlarından biridir. Sarımsak, mercanköşk, hardal, kekik, kırmızı biber, maydanoz, biber, biberiye ve adaçayı gibi diğer ot ve baharatları tamamlar.

Yemeklerde taze fesleğen kullanacaksanız kökünü değil, yapraklarını kullanın ve rengini kaybetmemesi için ocağın altını kapatmadan hemen önce ekleyin. Bu tabloda hangi yemeklerde ne kadar kullanmanız gerektiği belirtilmiştir:

  Kuru Taze
Sebzeler, tahıllar veya baklagiller       1.5 çay kaşığı             2 yemek kaşığı               
Et, tavuk veya balık 2 çay kaşığı 2.5 yemek kaşığı
Pişmiş ürünler 1.5 çay kaşığı 2 yemek kaşığı

fesleğen faydaları

Fesleğenin zararları nelerdir?

Fesleğen, az miktarda tüketildiğinde güvenlidir ancak tüketimi konusunda dikkat edilmesi gereken birkaç nokta var. 

Fesleğen yaprağı, kan pıhtılaşmasına yardımcı olan K vitamini bakımından yüksektir.

Yaprağı fazla tüketildiğinde, kan inceltici ilaçlarla etkileşime girebilir. Pesto gibi çok fazla fesleğen kullanılarak yapılan yiyecekleri yemek, sorunlara neden olabilir.

Fesleğen ekstreleri, kanı inceltebilir; kanama bozukluğu yapabilir veya yaklaşan bir ameliyatınız varsa sorunlara yol açabilir.

Ek olarak, kan basıncını düşürücü ilaçlar veya diyabet ilaçları alan kişiler, kan basıncını ve kan şekerini düşürebileceği için fesleğen ekstresi kullanmamalıdır.

Hamileyseniz veya hamile kalmaya çalışıyorsanız kutsal fesleğen yemekten kaçının. Hayvan çalışmaları, bu fesleğen çeşidinden elde edilen takviyelerin spermi olumsuz yönde etkileyebileceğini ve hamilelikte kasılmaları tetikleyebileceğini göstermektedir. Emzirme dönemindeki riskler ise bilinmemektedir.

Fesleğen alerjisi nadir olsa da, pestoya tepki gösteren kişilerde olduğu gibi birkaç vaka gözlenmiştir.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir