Yemek, yaşamın temel ihtiyaçlarından biridir. Yenilen besinler vücudun gelişmesine yardımcı olur, gün boyu enerjik hissetmeye ve hastalıklara karşı direnç geliştirmeye yardımcı olur.
Önemli bir şekilde, sağlıklı yiyecekler yemek, sağlıklı bir yaşam sağlarken, sağlıksız yiyecekler (özellikle abur cubur) ve aşırı yemek, sağlığın bozulmasına ve geri dönüşü olmayan sağlık durumuna yol açar.
İster evde olun ister dışarıda, günümüzde çok fazla lezzetli yemek seçeneği ve hızlı atıştırmalık bulunmaktadır. Bu kadar çok seçenek olması, fazla yemeyi daha kolay hale getirmektedir.
Porsiyon boyutlarının farkında olmadan ve dikkatsizce yerseniz, yeme işlemi kolayca kontrolden çıkabilir ve bunun da çeşitli olumsuz sağlık sonuçları olur.
Bu alışkanlığı kontrol altına almanın yollarından biri, öncelikle fazla yemenin vücuda nasıl etkileri olduğunu bilmektir. İşte fazla yemek yemenin vücuda zararlı etkileri…
Fazla Yemenin Zararları Nelerdir?
Kilo alımına ve yağlanmaya neden olur
Bir kişinin tüketmesi gereken günlük kalori miktarı, kaç kalori yaktığına ve kaç kalori aldığına göre belirlenir. Harcandığından daha fazla kalori alındığında, kalori fazlası oluşur. Vücut bu fazlalığı, yağ olarak depolar.
Fazla yemek, ihtiyaçtan fazla kalori alındığından dolayı aşırı vücut yağı ve obezitenin gelişimini tetikler.
Makro besinler arasında proteinin aşırı tüketimi, metabolize olma şekli nedeniyle vücut yağını artırmaz. Karbonhidrat ve yağlardan gelen aşırı kaloriler vücut yağının depolanmasına daha yatkındır.
Vücudun açlık düzenini bozar
Açlık düzenlemesini etkileyen iki ana hormon vardır – iştahı uyaran ghrelin hormonu ve iştahı baskılayan leptin hormonu.
Belli bir süre yemek yenmediğinde, ghrelin hormonunun seviyeleri yükselmeye başlar. Yemek yedikten sonra, leptin hormonu devreye girer ve vücuda tok olduğunu söyler. Ancak fazla yemek, bu dengeyi bozabilir.
Yağ, tuz veya şeker bakımından zengin yiyecekler yemek, beyindeki zevk merkezini aktive eden dopamin gibi vücudun iyi hissetmesini sağlayan hormonları salar.
Zamanla, vücut bu zevk duyusunu, yağ ve kalorisi yüksek olan bazı gıdalarla ilişkilendirir. Bu süreç, açlık düzenlemesini bozar ve açlığı tatmin etmekten ziyade zevk için yemeye yönlendirir.
Bu hormonların bozulması, sürekli aşırı yeme döngüsünü tetikler. Bu etkiye karşı koyabilmek için, yiyecekleri küçük parçalar halinde ve yavaş yemek gerekir.
Hastalık riskini artırır
Kronik olarak fazla yemek, obeziteye neden olur. Obezite çeşitli hastalıkların riskini artmasına neden olur.
Obezite, metabolik sendrom için temel risk faktörlerinden biridir. Metabolik sendrom; kalp hastalığı, diyabet ve inme gibi diğer sağlık sorunlarının riskini artırır.
Kanda yağ seviyelerinin yüksek olması, yüksek tansiyon, insülin direnci ve iltihaplanma, metabolik sendromun göstergeleridir.
İnsülin direnci başlı başına fazla yemeye neden olan bir durumdur. Kandaki fazla şeker, insülin hormonunun kan şekeri hücrelerinde saklama yeteneğini azalttığında gelişir. Kontrolsüz bırakılırsa, insülin direnci tip 2 diyabete yol açabilir.
Yüksek kalorili, işlenmiş gıdalardan uzak durarak, bol miktarda lif bakımından zengin sebze, meyve yiyerek ve karbonhidrat tüketimini azaltarak, bu koşulların riski azalır.
Beyin fonksiyonlarını bozar
Zamanla, fazla yemek, beyin işlevine zarar verebilir. Birçok çalışma, yaşlı erişkinlerde sürekli aşırı yeme ve obeziteyi zihinsel düşüşe bağlamaktadır.
Yaşlı yetişkinlerle yapılan bir çalışmada, aşırı kilolu olmanın hafızayı normal kilolu bireylere kıyasla olumsuz etkilediği bulunmuştur.
Beynin yaklaşık % 60’nın yağ içerdiği göz önüne alındığında, avokado, fındık ezmesi, yağlı balık ve zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar yemek, zihinsel düşüşü önlemeye yardımcı olur.
Mide bulantısı yapar
Düzenli olarak fazla yemek yemek, bulantı ve hazımsızlık gibi mide rahatsızlıklarına neden olabilir.
Yetişkinlerin midesi yaklaşık sıkılmış bir yumruk büyüklüğündedir. Mide boşken yaklaşık 75 mL’dir fakat 950 mL alacak şekilde genişleyebilir.
Bu sayılar beden ölçüsüne ve düzenli olarak ne kadar yendiğine bağlı olarak değişir. Fazla yemek yendiğinde, mide üst kapasiteye ulaşır, bunun sonucunda bulantı veya hazımsızlık yaşayabilirsiniz. Şiddetli vakalarda, bulantı vücudun akut mide basıncını hafifletme yolu olan kusmayı tetikler.
Reçetesiz satılan birçok ilaç bu sorunların çaresi olsa da, durumu oluşmadan önlemek daha basit ve kolay bir yöntemdir. Yani yerken porsiyon boyutlarına dikkat etmeli ve yavaş yenmelidir.
Aşırı gaz ve şişkinliğe neden olur
Fazla yemek, sindirim sistemini zorlar, gaz ve şişkinliği tetikler. Ayrıca, çok hızlı yemek, mideye hızla giren büyük miktardaki yiyecekler nedeniyle gaz ve şişkinliği artırabilir.
Yavaş yemek yiyerek, porsiyon boyutlarını azaltarak, gaz yapan yiyecek ve içecekleri azaltarak, gaz ve şişkinlikten kaçınabilirsiniz.
Uykulu ve halsiz hissetmeye neden olur
Fazla yemek yedikten sonra, çoğu insan kendini halsiz veya yorgun hisseder. Bu, fazla yedikten kısa bir süre sonra kan şekerlerinin düştüğü “reaktif hipoglisemi” adı verilen bir durumdan kaynaklanır.
Kan şekerinin düşmesi, genellikle uyku hali, halsizlik, hızlı kalp atışı ve baş ağrısı gibi semptomlarla kendini gösterir. Tam olarak anlaşılmasa da, nedenin aşırı insülin üretimi ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Çok fazla insülin uygulayan diyabetli kişilerde yaygın şekilde görülmesine rağmen, bazı bireylerde aşırı yeme sonucu reaktif hipoglisemi ortaya çıkabilir.
Fazla yemek çok zararlıdır
Fazla yemek, aslında vücudun besin maddelerini emme yeteneğini azaltır. Kronik aşırı yeme durumu, sindirim sisteminin bozulmasına ve tüm vücudun bundan etkilenmesine neden olur.
Kadınlar için bu üreme sisteminin bozulmasına ve adet döngülerinin tahrip olmasına neden olur. Erkekler için fazla yeme libido azalması ve kronik yorgunluk şeklinde kendini gösterir.
Fazla yeme ayrıca sindirim sisteminin bozulmasına ve vücutta toksik birikimin artmasına neden olur. Hazır yiyecekler, alkol, tuz, tatlı, baharatlı ve yağlı yiyecekler kişinin vücudunun sindirim yeteneğini azaltır ve diğer tüm büyük organların işleyişini bozar.
Bu, kişinin vücudunda toksik birikimle sonuçlanır, bu da kilo alımı ve yüksek tansiyon, kan damarlarının daralması, diyabet ve kanser gibi hastalıkları tetikler.
Fazla Yemeyi Önlemek için Neler Yapılabilir?
– Şok diyetlerden uzak durun. Yoksunluk hissi, aşırı yemeyi tetikler. Şok diyet yapıldıktan sonra verdiğinizden daha fazla kilo almanızın nedeni budur.
– Öğün atlamayın. Bir öğünü atlamak, diğerinde fazla yemeye neden olabilir.
– Yediğinizin farkında olun. Dikkatli yeme olarak adlandırılan bu yeme şeklinde, ne yediğinizin farkında olmak için televizyon, bilgisayar ya da kitap gibi dikkat dağıtıcı şeylerle birlikte yenmemesi gerektiği belirtilmektedir.
– Yemeklerinizi küçük tabaklarda yiyin.
– Kan şekeri seviyesini dengede tutmak için glisemik indeksi düşük yiyeceklerle beslenin.
– Yeterli miktarda su içmeye özen gösterin.
– Stres sağlığın en büyük düşmanıdır. Aşırı yemenin de nedeni olabilir. Stresi azaltmak için yoga gibi etkinlikler yapabilir, kendinize bir hobi edinebilirsiniz.
– Lifli yiyecekler yiyin.
– Mutfaktan abur cuburları ve gereksiz yiyecekleri temizleyin.
– Gazlı içecekler yerine su için.
– Spor salonuna gidin.
– Kahvaltıyı atlamayın ve protein içeren bir kahvaltı yapın.
– Yeterince uyuyun.
– Yediklerinizi ve içtiklerinizi bir gıda günlüğü tutarak buraya yazın.
– Size destek olacak birileriyle sürekli konuşun.
– Protein tüketimini artırın.
– Hala fazla yeme sorununuzu çözemediyseniz bir diyetisyenden yardım alın.
Sonuç olarak;
Fazla yemek günümüzün imkanlarında çok da zor olmayan bir durumdur. Fazla yemenin birçok zararlı etkisi vardır. Şişkinlik, gaz, bulantı, aşırı vücut yağına ve daha fazla hastalık riskine yol açabilir.
Porsiyon boyutlarını azaltmak, daha az işlenmiş yiyecekler yemek ve doğal gıdalar yemek, fazla yemeyi önlemek için geliştirilmesi gereken alışkanlıklardır.
