Bunama yani tıbbi adıyla demans, beyin hücrelerinin kaybı nedeniyle düşünme yeteneğinin bozulduğu, ilerleyen bir hafıza kaybı biçimidir. Alzheimer hastalığı,demans oluşumundaki en önemli nedendir.
Demans, kişinin hayatını ve günlük işlerini ciddi şekilde aksatacak bir durumdur. Hastanın hafıza becerisini, düşünme yeteneğini ve bilişsel işlevlerini yok edecek belirtiler gösterir.
Demans, 65 yaş üstü kişilerde daha sık görülür. Fakat gençleri de etkilediği görülmüştür. Hastalığın erken başlangıcı, 30’lu, 40’lı veya 50’li yaşlardır.
Demans, farklı tiplerde olur. En yaygın tipi, Alzheimer hastalığıdır. Diğer tipleri Lewy cisimcikli demans, frontotemporal demans, vasküler bozukluklar ve karışık demans veya bu tiplerin bir kombinasyonu şeklindedir.
Demans, bir bozukluktan ziyade, kişinin beyin fonksiyonlarını bozan bir grup semptom olarak adlandırılır. Demansa, beyin hücresi hasarı, Alzheimer hastalığı, kafa travması, felç, beyin tümörü gibi çeşitli durumlar neden olur. Demansın bilinen bir tedavisi yoktur ve semptomlar zamanla daha da kötüleşir.
Hafife alınmaması gereken bazı erken demans belirtileri vardır. Bu belirtiler izlenerek, hastalığın teşhisi daha erken konabilir.
Bunamanın erken belirtileri nelerdir?
Kısa süreli hafıza kaybı
Bunama riski altındaki kişiler, geçmişteki şeyleri hatırlayabilir fakat birkaç saat önce yaptıklarını hatırlayamazlar.
Buna kısa süreli hafıza kaybı denir ve bunamanın ilk uyarı işaretlerinden biridir.
Ruh hali değişimlerinin pek çok nedeni olmasına rağmen, aşırıysa ve saldırgan davranışlara yol açıyorsa, kişinin bunama riski altında olabileceği anlamına gelir.
Daha önce yapılan işleri yapmada zorluk
Bunamanın bir diğer erken belirtisi, kişinin oyun oynamak, yazı yazmak gibi günlük işleri tamamlamada zorlanmasıdır.
Bu aşamada kişi, yeni şeyler yapmayı öğrenmekte zorlanabilir.
Kafa karışıklığı
Bunamanın erken evresindeki kişinin kafası sürekli karışır. Bu yaşadığı karışıklık birçok nedenden dolayı olabilir.
Örneğin kolay işler sırasında kafası karışabilir. Basit hikayeleri anlamayabilir. Birisi onunla konuşmaya çalıştığında ne dediğini anlamlandıramaz ve kafa karışıklığı yaşayabilir.
İletişimde zorlanma
Bazı kişiler, konuşurken düzgün cümleler kurmakta zorlanır veya iletişim sırasında kullanılan bazı kelimeleri unutur.
Bu, bunamanın başka bir erken belirtisidir.
İlgisizlik
Anormal şekilde duygusuz olmak, başkalarına ve çevresindeki olaylara kayıtsız kalmak, günlük işlere olan ilginin kaybolması, bunamayı gösteren önemli işaretlerdir.
Apati yani ilgisizlik bunamada ortaya çıkan erken bir belirtidir. Kişi sevdiği işlere karşı kayıtsız kalmaya başlar. Özellikle eğlenceli bir şey yapmaktan kaçınır.
Tekrarlanabilirlik
Bunamanın diğer bir yaygın belirtisi olan hafıza kaybı ve genel davranış değişikliklerine bağlı tekrarlayıcılıktır.
Kişi henüz bitirdiği aynı görevi tekrarlıyorsa veya daha önce yapmış olduğu şeyler hakkında konuşmaya devam ediyorsa, bu başka bir bunama belirtisidir.
Yön duygusunun azalması
Aşırı durumlarda, bunama riski taşıyan kişi yön duygusunu kaybeder. Hatta evinin veya işyerinin nerede olduğunu bile unutur.
Bu kesinlikle göz ardı edilmemesi gereken bir bunama işaretidir.
Bunamanın erken evresindeki bir kişi için değişim korkutucudur.
Unutkanlık demansın birincil belirtisi olduğu için değişim ve yeni deneyimler, kişi için zorlayıcı olur.
Konuşmayı anlama zorluğu
Bunamanın erken evresindeki kişi konuşmaları veya hikayeleri takip etmekte zorlanır.
Doğru kelimeleri bulmakta, kelimelerin anlamlarını kullanmakta ve konuşmaları veya televizyon programlarını takip etmekte zorlanır.
Bunların haricinde bunamanın başka belirtileri de vardır:
Görsel bilgileri anlamakta zorluk
Eşyaları yanlış yere koymak
Kötü yargılama veya karar verme
Sosyalleşmeyi istememe, insanlardan uzaklaşma
Doktorlara göre kişi, bu belirtilerden iki veya daha fazlasıyla karşı karşıyaysa ve belirtiler günlük yaşamını etkileyecek kadar şiddetliyse, en kısa zamanda doktora gitmelidir.
Demans önlenir mi?
Demansı önlemek pek mümkün değil. Doktorlar, demans riskini en aza indirmek için erken yaşlarda bulmacalar, hafıza oyunları gibi beyni çalıştıracak etkinlikler yapmayı tavsiye ediyor.
