Ekşi Yiyecekler Nelerdir? Faydaları ve Özellikleri

Ekşi; acı, tatlı, tuzlu ve umami ile birlikte beş temel lezzetten biridir.

Ekşilik, gıdalardaki yüksek miktarda asitin sonucudur. Örneğin narenciye, yüksek miktarda sitrik aside sahiptir ve onlara karakteristik ekşi aromasını verir.

Diğer dört lezzetin aksine, araştırmacılar, ekşi tat reseptörlerinin hala nasıl çalıştığını veya bazı asitlerin neden diğerlerinden daha güçlü bir ekşi aromaya neden olduğunu tam olarak anlayamamışlardır.

Birçok ekşi yiyecek oldukça besleyici ve antioksidan denilen bitki bileşikleri bakımından zengindir, bu da hücrelerimizi hasardan korumaya yardımcı olur.

Ekşi Yiyecekler Listesi

Ekşi Meyveler – Narenciye 

Narenciyenin, canlı renkleri ve kendine özgü lezzetleri vardır. Ekşi tada sahip turunçgillerden bazıları şunlardır:

Kalamondin 

Ekşi portakal veya tatlı bir limona benzeyen küçük yeşil bir narenciyedir.

Greyfurt

Ekşi, hafif acı bir tada sahip büyük bir tropikal narenciyedir.

Kumkuat

Ekşi tatlı bir lezzet ve yenilebilir kabuğu olan küçük turuncu meyvedir.

Limon

Ekşi aroması güçlü sarı turunçgildir.

Misket limonu 

Daha ekşi tadı olan küçük yeşil narenciyedir.

Portakal

Boyutları ve lezzeti değişen birçok çeşidi olan bir kısmı ekşi, bazıları daha tatlı bir narenciyedir.

Pomelo

Tamamen olgunlaştığında sarı olan ve greyfurt benzeri ama daha az acı çok büyük bir narenciye meyvesidir.

Narenciye, yüksek konsantrasyonda sitrik asit içerir. Bu meyvelerin en iyi doğal sitrik asit kaynakları olmasının yanı sıra, güçlü bir bağışıklık sistemi ve cilt sağlığı için gerekli olan C vitamini bakımından yüksek olduğu bilinmektedir.

Ayrıca lif, B vitaminleri, potasyum, fosfor, magnezyum ve bakır gibi birçok diğer besin maddelerinin yanı sıra, antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklere sahip bitki bileşikleri için iyi birer kaynaktır.

Demirhindi 

Demirhindi, Afrika’ya özgü tropikal bir meyvedir ve demirhindi ağacından ( Tamarindus indica) elde edilir.

Meyvenin olgunlaşmadan, çok ekşi olan yeşil bir posası vardır. Meyve olgunlaştıkça, posa macun benzeri bir kıvamda yumuşar ve daha tatlı bir ekşiliğe ulaşır.

Narenciyeye benzer şekilde, demirhindi sitrik asit içerir. Ekşi lezzetinin çoğunluğu, yüksek tartarik asit konsantrasyonundan kaynaklanmaktadır.

Tartarik asit, antioksidan özelliklere sahip ve böbrek taşı oluşumunu önlemeye yardımcı olabilen doğal olarak oluşan bir bileşiktir.

Besinsel olarak demirhindi, B vitaminleri, magnezyum ve potasyum içerir.

Ravent

Ravent, yüksek konsantrasyonlarda malik ve oksalik asit nedeniyle güçlü bir ekşi aromaya sahip eşsiz bir sebzedir.

Oldukça ekşi olmasının yanı sıra, ravent sapı şeker bakımından düşüktür ve nadiren çiğ yenir. Soslar, reçeller veya içeceklerde kullanılır. 

K vitamini hariç, ravent birçok vitamin veya mineralde özellikle yüksek değildir. Antosiyaninler de dahil olmak üzere antioksidan özelliklere sahip zengin bitki bileşikleri kaynağıdır.

Antosiyaninler, ravent sapına canlı kırmızı renklerini veren güçlü antioksidanlardır. Kalp hastalığı, kanser, obezite ve tip 2 diyabet gibi çeşitli kronik durumlara karşı korurlar.

Vişne 

Vişne, parlak kırmızı renkli ve ekşi lezzetli bir meyvedir. Kirazla karşılaştırıldığında, vişne ekşi lezzetinden sorumlu olan yüksek miktarda malik asit içerirken, şeker oranı da düşüktür.

Vişne, antioksidanlar, özellikle polifenoller bakımından zengindir. Bu bitki bileşikleri, inflamasyonu azaltmanın yanı sıra beyin ve kalp sağlığına fayda sağlar.

Bektaşi üzümü 

Bektaşi üzümü, çeşitli renklerde bulunan küçük, yuvarlak meyvelerdir, tatlı ve ekşi olarak değişen lezzete sahiptirler.

Ekşi lezzetlerinden sorumlu olan sitrik ve malik asitler de dahil olmak üzere çeşitli organik asitler içerirler.

Araştırmalar, bu organik asitlerin ayrıca kalp sağlığına faydalı olabileceğini, antioksidan ve antimikrobiyal özelliklere sahip olabileceğini belirtmektedir.

Bektaşi üzümünün diğer bir faydası da, mükemmel bir C vitamini kaynağı olmasıdır.

Kızılcık

Çiğ kızılcık, düşük şeker içeriği, sitrik ve malik asitler de dahil olmak üzere yüksek organik asit konsantrasyonu nedeniyle keskin, ekşi bir tada sahiptir.

Ekşi bir lezzet sağlamanın yanı sıra, organik asitlerin benzersiz kombinasyonunun, kızılcık suyu ve kapsüllerinin idrar yolu enfeksiyonlarını (İYE) önlemeye ve tedavi etmeye yardımcı olabilmesinin nedeni olduğu düşünülmektedir.

Kızılcık manganez, lif, C ve E vitaminleri gibi önemli besinler sağlar. Ayrıca antioksidan, anti-inflamatuar, antikanser, antifungal ve antibakteriyel özelliklere bağlı bir bitki bileşiği olan en zengin kuersetin kaynaklarından biridir.

Sirke

Sirke, şekeri alkole dönüştürmek için tahıl veya meyve gibi bir karbonhidrat kaynağını fermente ederek yapılan sıvıdır. Bu sürece yardımcı olmak için, genellikle şekerleri daha da parçalamak için bakteri eklenir.

Bu fermantasyon sürecinin yan ürünlerinden biri asetik asittir – sirke içindeki ana aktif bileşen ve sirkenin bu kadar ekşi olmasının başlıca nedeni.

Hayvan çalışmalarında ve birkaç küçük insan denemesinde, asetik asitin kilo kaybına, yağ kaybına ve iştah kontrolüne yardımcı olduğu ve tip 2 diyabetlilerde kan şekeri seviyelerinin yönetilmesini sağladığı belirtilmiştir.

Fermente edildikleri karbonhidrat kaynağına bağlı olarak her biri kendi tadı olan birçok sirke türü vardır. Yaygın türler arasında elma sirkesi, üzüm sirkesi, kırmızı şarap sirkesi ve balzamik sirke bulunur.

Kimchi

Kimchi, fermente sebze ve baharatlardan yapılan geleneksel bir Kore garnitürüdür.

Genellikle lahana ile yapılan sebze ve baharat karışımı önce tuzlu salamura ile salamura edilir. Daha sonra , sebzelerdeki doğal şekerleri daha da parçalayan ve laktik asit üreten Bacillus bakterileriyle fermente edilir.

Kimchi’ye özel ekşi kokusu ve aromasını veren bu laktik asittir.

Garnitür veya çeşni olarak kullanılan kimchi, iyi bir probiyotik kaynağıdır. Düzenli kimchi tüketimi kalp ve bağırsak sağlığı için fayda sağlar.

Lahana turşusu 

Lahana turşusu, kıyılmış lahanayı Bacillus bakterileriyle fermente edip, laktik asit üreterek yapılır. Lahana turşusuna kendine özgü ekşi lezzet veren bu laktik asittir.

Fermantasyon nedeniyle, lahana turşusu genellikle sindirim sağlığı için önemli olan probiyotikler olarak bilinen yararlı bakteriler açısından zengindir.

Lif, manganez, C ve K vitaminleri gibi bazı önemli vitamin ve mineraller bakımından da zengindir.

Yoğurt 

Yoğurt, süte canlı bakteri ekleyerek yapılan popüler bir fermente süt ürünüdür. Bakteriler sütteki doğal şekerleri parçaladıkça, yoğurda ekşi bir tat ve koku verir.

Ancak yoğurdun daha az ekşi yapılmasını sağlamak için, birçok ürüne şeker ve aroma maddeleri eklenir.

İyi bir probiyotik kaynağı olmanın yanı sıra, yoğurt protein, kalsiyum ve fosfor açısından zengindir – hepsi kemik sağlığı için önemlidir.

Ek olarak, düzenli yoğurt yemek, kilolu olan kişilerde kilo vermeye yardımcı olur. 

Kefir

Genellikle içilebilir bir yoğurt olarak tanımlanan kefir, inek veya keçi sütüne kefir taneleri eklenerek yapılan fermente bir içecektir.

Kefir taneleri 61’e kadar bakteri ve maya türü içerebileceğinden, yoğurttan daha çeşitli ve güçlü bir probiyotik kaynağıdır.

Diğer fermente gıdalarda olduğu gibi, kefir, büyük ölçüde fermantasyon sırasında laktik asit üretiminden kaynaklanan bir ekşi aromaya sahiptir.

Laktozun çoğu fermantasyon sırasında laktik aside dönüştüğü için kefir, sütte bir şeker olan laktoz intoleransı olan kişiler tarafından iyi tolere edilebilir.

Kombu çayı

Kombu çayı, eski çağlara kadar uzanan popüler bir fermente çay içeceğidir.

Siyah veya yeşil çayı şeker, maya ve belirli bakteri türleri ile birleştirerek yapılır . Karışım daha sonra 1 hafta veya daha uzun süre mayalanmaya bırakılır.

Ortaya çıkan içecek, büyük ölçüde sirkede de bulunan asetik asit oluşumundan kaynaklanan ekşi bir lezzete sahiptir.

Hem siyah hem de yeşil çayın antioksidanlar açısından zengin olduğu ve kalp hastalığı ve belirli kanser türleri riskini azaltmaya yardımcı olabileceği bilinmektedir.

Sonuç olarak;

Ekşi beş temel lezzetten biridir ve yiyeceklere ekşi tadı, sitrik veya laktik asit gibi asitler verir.

Besinsel yararları olan bazı ekşi yiyecekler arasında narenciye, demirhindi, ravent, bektaşi üzümü, yoğurt ve kefir bulunur.