Araştırmalar, dünya çapında tahminen 165 milyon kişinin basil dizanteri ile enfekte olabileceğini ve her yıl 1,1 milyon insanın enfeksiyondan öldüğünü göstermektedir.
Dizanteri, en sık görülen gastrointestinal rahatsızlıklardan biridir. Yeterli bakım yapılmazsa ve zamanında müdahale edilmezse ölüme neden olabilir. Bundan dolayı, tedavi için zamanında adım atmak önemlidir.
Yazıda “dizanteri nedir neden olur”, “dizanteri belirtileri nelerdir”, “dizanteri kaç günde geçer”, “dizanteri bulaşıcımı”, “dizanteri tekrarlar mı” sorularına cevap aranacaktır.
Dizanteri Hastalığı Nedir?
Dizanteri hastalığı, kan içeren gevşek ve sulu dışkı ile karakterize bir sindirim problemidir. Bağırsak iltihabı ve mide krampları bu rahatsızlığa eşlik eder. Birkaç saat veya birkaç gün boyunca rahatsızlığa neden olabilir. Ancak bazı durumlarda daha uzun sürdüğü de bilinmektedir.
Dizanteri, shigella bakterisinden (shigellosis) ve amoebadan kaynaklanabilir. Basilli dizanteri hafiftir, amipli dizanteri çoğunlukla şiddetlidir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Hastalar genel olarak iki tip dizanteri ile karşılaşırlar. Aşağıda tartışılmaktadır.
Dizanteri Türleri
Akut Dizanteri
Akut dizanteri iki hafta veya 14 günden az sürer. Karın ağrısı ve ishal gibi bağırsak hareketleriyle karakterizedir. Nadir durumlarda dışkıda irin görülür.
Kronik Dizanteri
Kronik dizanteri 30 günden fazla sürer. Akut dizanteri zamanında tedavi edilmezse kronikleşebilir. Bireyin genel sağlığı bozulur ve uzun vadede tehlikeli olabilir.
Dizanteri hastalığının bazı komplikasyonları, enfeksiyöz artrit, genel nöbetler ve antikor oluşumuna bağlı kırmızı hücrelerin hemolizidir. Amipli dizanteri, uzun süreli tıbbi tedavi ve drenaj için hastanede kalmayı gerektiren bir karaciğer apsesine neden olabilir.
Dizanteri Nasıl Yayılır?
Bu hastalık tipik olarak kötü sağlık koşulları ve alışkanlıkların bir sonucu olarak yayılır. Enfeksiyon, dışkı ile kontamine olmuş yiyecek veya suyla temas yoluyla yayılır.
Şigelloz (bakteriyel dizanteri), enfekte bir kişiyle yakın temas ve kontamine yiyecek ve içeceklerle enfeksiyon yoluyla yayılır. Amipli dizanteri, öncelikle kirli yiyecekler yiyerek veya temizliği kötü tropikal bölgelerde kirli su içerek yayılır.
Şigelloz ve amipli dizanteri tipik olarak yetersiz sanitasyondan kaynaklanır. Bu, dizanteri olmayan kişilerin, dizanteri olan kişilerden gelen dışkı ile temas ettiği ortamları ifade eder. Bu iletişim şu yollarla olabilir:
– Kirlenmiş gıda
– Kirli su ve diğer içecekler
– Enfekte kişiler tarafından zayıf el yıkama
– Göller veya havuzlar gibi kirli suda yüzmek
– Fiziksel temas
En çok çocuklar şigelloz riski altındadır ancak herhangi bir yaşta herkes bu hastalığa yakalanabilir. Kişiden kişiye temas yoluyla ve kontamine yiyecek ve içeceklerle kolayca yayılır.
Şigelloz çoğunlukla enfekte bir kişiyle yakın temas halinde olan insanlar arasında yayılır, örneğin:
– Evde
– Gündüz bakım merkezlerinde
– Okullarda
– Huzurevlerinde
Amebik dizanteri, öncelikle kirli yiyecekler yiyerek veya temizliği kötü tropikal bölgelerde kirli su içerek yayılır.
Dizanteri Hastalığı Neden Olur?
Dizanteri hastalığı, Shigella bakterisi veya Entamoeba histolytica adlı bir amoebadan kaynaklanır. Bu hastalığın en yaygın nedeni, sağlık koşullarının kötü olmasıdır.
Bayat yiyecekler, kirli su ve insan dışkısına maruz kalma, en sık görülen dizanteri nedenleridir.
Yetersiz sağlık standartlarına sahip aşırı kalabalık bölgelerde ve tropikal iklim bölgelerinde yaşayan insanlar, kontamine yiyecek ve suya duyarlıdır. Bu, dizanteriye neden olabilecek bir enfeksiyonu yakalamak için kolay bir kanal oluşturur.
Bu enfeksiyon aynı zamanda karasinek, su veya yiyecek gibi taşıyıcılar aracılığıyla ve bazı durumlarda enfeksiyonu taşıyan başka bir kişiyle fiziksel temas yoluyla da aktarılabilir.
Dizanteri Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
– Karın ağrısı
– Bağırsak hareketi ve tenesmus (bağırsakları boşaltma dürtüsü)
– Dehidrasyon
– Mide bulantısı ve kusma
– Ateş
– Konvülsiyonlar (nadir durumlarda).
Basilli dizanteri belirtileri
Belirtiler, enfeksiyonun ardından 1-3 gün içinde ortaya çıkar. Normalde hafif bir mide ağrısı ve ishal vardır ancak dışkıda kan veya mukus yoktur. İshal başlangıçta sık olabilir. Daha az yaygın olarak şu belirtiler görülebilir:
– Dışkıda kan veya mukus
– Yoğun karın ağrısı
– Ateş
– Mide bulantısı
– Kusma
Genellikle semptomlar o kadar hafiftir ki, doktora gitmeye gerek yoktur ve sorun birkaç gün içinde çözülür.
Amipli dizanteri belirtileri
Amipli dizanteri olan kişide şu belirtilere rastlanır:
– Karın ağrısı
– Ateş ve titreme
– Mide bulantısı ve kusma
– Kan, mukus veya irin içerebilen sulu ishal
– Dışkıların acı verici geçişi
– Yorgunluk
– Aralıklı kabızlık
Bağırsak duvarından bir amip tünel açarsa, kan dolaşımına yayılabilir ve diğer organları enfekte edebilir. Ülser gelişebilir. Bunlar kanayabilir ve dışkıda kana neden olabilir.
Semptomlar birkaç hafta devam edebilir. Amip, semptomlar geçtikten sonra konakçı olarak yaşamaya devam edebilir. Daha sonra kişinin bağışıklık sistemi zayıfladığında semptomlar tekrarlayabilir. Tedavi, amiplerin hayatta kalma riskini azaltır.
Dizanteri Nasıl Teşhis Edilir?
Dizanteri hastalığı, şiddetli dehidrasyona neden olabilir. Bu nedenle doktora erken gitmek ve teşhisin erken konulması önemlidir. Bu durum, tedavi edilmezse potansiyel olarak hayati tehlike oluşturabilir.
Yakın zamanda seyahat edip etmediğiniz sorulacak sorular arasındadır. Ülke dışına yapılacak herhangi bir seyahat, doktorunuzun dizanteri sebebini belirlemesine yardımcı olabilir.
Bu hastalığa neden olabilecek birçok faktör olduğundan, bakteri varlığını belirlemeye yardımcı olabilecek bir kan ve dışkı testi yaptırmak gerekebilir. Sonuçlara bağlı olarak, bakteriyel enfeksiyonu ortadan kaldırmak için antibiyotik verilecektir.
Dizanteri bulaşıcı mı?
Dizanteri bulaşıcı bir hastalıktır. Kirlenmiş yiyecek ve suya maruz kalma ve bunlarla temas, hastalığa yakalanma şansını artırır.
Bazı durumlarda dizanteri, komplikasyonlara yol açabilir. Bunlar şunları içerir:
Postenfeksiyöz artrit
S.flexneri adı verilen Shigella bakterisinin belirli bir suşuna yakalananların oranı yüzde 2’dir . Bu kişiler eklem ağrısı, göz tahrişi ve ağrılı idrara çıkma geliştirebilir Postenfeksiyöz artrit aylarca veya yıllarca sürebilir.
Kan dolaşımı enfeksiyonları
Bunlar nadirdir ve HIV veya kanser hastaları gibi bağışıklık sistemi zayıf olan insanları etkileme olasılığı yüksektir.
Nöbetler
Bazen küçük çocuklar genel nöbet geçirebilir. Bunun nedeni belirgin değildir ve bu komplikasyon genellikle tedavi edilmeden geçer.
Hemolitik üremik sendrom (HUS)
Bir tür Shigella bakteri, S. dysenteriae, bazen kırmızı kan hücrelerini yok eden bir toksin yaparak HUS’e neden olabilir.
Nadir durumlarda, amipli dizanteri karaciğer apsesi veya parazitlerin akciğerlere veya beyne yayılmasına neden olabilir.
Dizanteri Tedavisi
Dizanteri tedavisi krampları hafifletmeye ve sık bağırsak hareketlerini azaltmaya yardımcı olacaktır.
Şiddetli bir şigelloz vakanız varsa, doktor antibiyotik yazacaktır.
Dizanterinin en önemli yönü dehidrasyona dikkat etmektir. Sodyum ve potasyum gibi su ve elektrolit kaybını telafi edebildikleri için oral rehidrasyon solüsyonları (ORS) ve oral sıvılar alabilirsiniz.
Amebik dizanteri varsa, antiprotozoal aktiviteye sahip olan ve Entamoeba histolytica’nın neden olduğu enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olabilecek metronidazol veya tinidazol önerilebilir.
Şiddetli dizanteri durumunda, doktorunuz dehidrasyonu önlemek için intravenöz (IV) bir damla önerebilir.
Dizanteri Tedavisi için Bitkisel ve Doğal Çözümler
Portakal Suyu
Portakal suyu, anti-inflamatuar özellikler gösteren flavonoidler içerir. Bu özellikler, bağırsak zarını yatıştırmaya yardımcı olabilir ve ayrıca vücudun ihtiyaç duyduğu suyu karşılayacaktır.
Gün boyunca portakal suyu için. Gün içerisinde 3 ya da 4 bardak portakal suyu içebilirsiniz.
Not!!! Portakal suyu içmek, kandaki şeker seviyesini artırabilir. Taze sıkılmış portakal suyu içerek bunu düzenleyebilirsiniz.
Ayran
Ayran, probiyotikler yani iyi bağırsak bakterileri içerir. Probiyotikler, sindirim sistemindeki iyi ve kötü bakteri dengesini koruyarak sindirimi destekler. Ayrıca enfeksiyonun süresini kısaltmaya da yardımcı olabilir.
Dizanteri hastalığı sırasında bütün gün ayran için. Gün içerisinde 3 ya da 4 bardağa kadar içebilirsiniz.
Ham Papaya
Araştırmalar, papayanın mide kramplarını azaltmaya ve düzenli bağırsak hareketini desteklemeye yardımcı olabileceğini gösteriyor. Sindirim ve karın sorunlarını rahatlattığı bilinmektedir ve ayrıca dizanteri semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Malzemeler
1 adet çiğ papaya
3 ya da 4 bardak su
Nasıl hazırlanır?
– Ham papayayı soyun ve rendeleyin. 10 ya da 15 dakika suda kaynatın.
– Sıvıyı süzün ve sıcakken tüketin.
– Bunu günde 2-3 defa için.
Not!!! Papayanın aşırı tüketimi, hafif bir müshil etkisine sahip olduğu ve semptomları kötüleştirebileceği için mide tahrişine neden olabilir. Bu nedenle, aşırı tüketmemeye dikkat edin.
Çemen Otu Tohumu
Çemen otu tohumu tıbbi ve besleyici özelliklere sahiptir. Bileşenleri, sindirim sistemindeki iltihabı azaltır. Bu, dizanteri semptomlarından kurtulmaya yardımcı olabilir.
Malzemeler
1 tatlı kaşığı çemen otu tohumu tozu
Bir bardak ayran
Nasıl hazırlanır?
– Çemen otu tohumunu bir bardak ayranla karıştırın ve tüketin.
– Bunu günde iki kez yapın.
Limon
Limonun antimikrobiyal özellikleri vardır. Dizanteri mikrobiyal bir enfeksiyon olduğundan, antimikrobiyal özellikler enfeksiyona neden olan bakterilerle savaşmaya yardımcı olabilir ve dizanteri ile ilişkili semptomları hafifletebilir.
Malzemeler
Limon dilimleri
Bir bardak su
Nasıl hazırlanır?
– Limon dilimlerini bir süre suda haşlayın.
– Süzün ve bu karışımı için.
– Tüm gün boyunca bu karışımdan içmeye dikkat edin.
Elma Sirkesi
Elma sirkesi, antibakteriyel özellikler sergileyen aktif maddeler içerir. Dolayısıyla, dizanteri hastalığının neden olduğunu bakterileri ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir.
Malzemeler
1 çay kaşığı elma sirkesi
1 bardak su (tercihen ılık su)
Nasıl hazırlanır?
– Bir bardak ılık suya bir çay kaşığı elma sirkesi ekleyin.
– İyice karıştırın ve için.
– Gerektiği kadar tekrarlayın.
Not!!! Seyreltilmiş elma sirkesi kullanın. Seyreltilmemiş elma sirkesi diş minesinin aşınmasına ve aşırı tüketim kabızlığa neden olabilir.
Siyah Çay
Siyah çaydaki tanenler, bağırsak iltihabının azalmasını sağlar. Bu nedenle, siyah çay dizanteri ile ilişkili iltihap belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.
Malzemeler
Siyah çay yaprakları veya 1 siyah çay poşeti
Bir bardak kaynar su
Limon (isteğe bağlı)
Nasıl hazırlanır?
– Bir bardak suyu kaynatın ve biraz siyah çay yaprağı ekleyin. Alternatif olarak, bir fincan kaynar suya bir çay poşeti demleyebilirsiniz.
– Lezzet için limon ekleyin ve sıcak için.
– Bu siyah çay ve limon karışımını günde iki kez için.
Yeşil Muz
Yeşil muz, midede, ishalli hastalıkları yatıştırmaya yardımcı olabilecek yağ asitlerinin üretimini teşvik eder. Ayrıca enfeksiyonun şiddetini azaltmaya da yardımcı olur. Dolayısıyla dizanteri kaynaklı rahatsızlığı giderebilir.
Papatya çayı, bir sindirim gevşetici görevi görür ve ishal gibi gastrointestinal rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılır. Aynı zamanda antibakteriyel ve anti-inflamatuar özellikler gösterir. Bu nedenle, dizanteri tarafından tetiklenen bağırsak iltihabının azaltılmasına yardımcı olabilir.
Malzemeler
1 çay kaşığı kuru papatya çiçeği veya bir poşet papatya çayı
1 su bardağı su
Nasıl hazırlanır?
– Bir bardak suyu kaynatın ve biraz kuru papatya çiçeği ekleyin. Alternatif olarak, bir poşet papatya çayını bir bardak sıcak suya demleyebilirsiniz.
– Tatlandırmak için çaya nane yaprağı ekleyebilirsiniz.
– Bu karışımı günde 2 ya da 3 kez için.
Not!!! Asteraceae (papatya) ailesindeki çiçeklere alerjiniz varsa, alerjik reaksiyona neden olabileceğinden papatya çayı içmekten kaçınmalısınız. Büyük dozlarda mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir.
Havuç
Havuç suyu zengin bir lif kaynağıdır ve infantil ishali azaltmaya yardımcı olabilir. Dizanteri semptomlarını hafifletmeye ve rahatlama sağlamaya yardımcı olabilir.
4 ya da 5 adet havucu sıkarak taze meyve suyu elde edin ve için. Alternatif olarak havuç çorbası da yiyebilirsiniz. Günde 2-3 bardak havuç suyu içebilirsiniz.
Dizanteri Hastalığında Dikkat Edilmesi Gerekenler
– Sindirim sisteminde oluşabilecek enfeksiyondan kurtulmak için dizanteri durumunda birkaç gün oruç tutabilirsiniz. Ancak bol sıvı içtiğinizden emin olun.
– Hidrasyon, dizanteriden kurtulmak için çok önemlidir çünkü bu durum ciddi dehidrasyona neden olabilir. Siyah çay gibi sıvıları veya elektrolitlerle desteklenen sporcu içeceği tüketebilirsiniz.
– Rafine ve işlenmiş gıdalardan, kahve gibi kafeinli içeceklerden ve alkolden kaçının. Bu, midede tahrişe neden olabilir ve durumu daha da kötüleştirebilir.
– BRAT diyeti uygulayabilirsiniz. Diyetiniz muz, pirinç, elma püresi ve kızarmış ekmekten oluşmalıdır. Bu besinler kolayca sindirilebilir ve sindirim sistemini zorlamaz.
– Baharatlı yiyeceklerden kaçının ve hızlı bir şekilde iyileşmek için mutlaka dinlenmek gerekir.
Dizanteri Hastalığını Önleme İpuçları
– Enfeksiyona neden olan bakterilerin ana taşıyıcısı olduğu için içtiğiniz suyun içilebilir olduğundan emin olun. İçmeden önce suyu kaynatabilir veya su arıtma sistemi kullanabilirsiniz.
– Dizanteri hastalığı, kötü hijyen nedeniyle kontamine olmuş yiyeceklerden de kaynaklanabilir. Mikropları yok etmek için yediğiniz her şeyin özenle yıkandığından ve pişirildiğinden emin olun.
– Soyulmamış veya kesilmiş meyve ve sebzeleri tüketmekten kaçının.
– Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinden kaçının çünkü bu midenizi etkileyebilir ve dizanteriye neden olabilir.
– Kişisel hijyene dikkat edin çünkü dizanteri bir kişiyle veya bakteriler tarafından kontamine olmuş nesnelerle temastan da yayılabilir.
– Şigelloz genellikle bir hafta içinde iyileşir. Şigelloz durumunda, başkaları için yemek hazırlamaktan kaçının. Yüzmeyin. Çocuklarla çalışıyorsanız, şigellozdan kurtulana kadar evde kalın. Amipli dizanteri varsa, derhal tıbbi yardım alın.
