Dereotunun Faydaları, Zararları ve Besin Değeri

Dereotu ( Anethum graveolens ), Avrupa ve Asya mutfaklarında kullanılan bir bitkidir.

Dereotu otu bitkisi, yumuşak yaprakları ve kahverengi, düz, oval tohumları olan ince gövdeye sahiptir.

Bitki ve baharat olarak, çeşitli yemeklerin lezzetini artırmak için yaygın olarak kullanılır. Genellikle somon, patates ve yoğurt bazlı soslarla kullanılır.

Mutfak kullanımına ek olarak, çeşitli besinler açısından da zengindir ve geleneksel olarak sindirim sorunları, bebeklerde kolik ve nefes darlığı gibi çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılmıştır.

Yazıda “dereotu nedir”, “dereotu ne işe yarar”, “dereotu faydaları nelerdir”, “dereotu hangi hastalıklara iyi gelir”, “dereotu nasıl yenir”, “dereotu nerelerde kullanılır”, “dereotunda hangi vitaminler var”, “dereotu dolapta ve buzlukta nasıl saklanır” soruları cevaplanacaktır.

Dereotu Nedir?

Dereotu, maydanoz, kimyon ve defne yaprağı ile aynı ailenin bir parçasıdır. Akdeniz bölgesine özgüdür, eski Yunan ve Roma dönemlerinden beri hem baharat hem de ilaç olarak kullanılmaktadır.

“Dereotu” adı “sakinleştirmek veya yatıştırmak” anlamına gelir ve büyük olasılıkla bitkinin sorunlu mideleri ve kolik bebekleri sakinleştirme yeteneğinden adını almaktadır.

Dereotunun Besin Değeri 

Bir fincan (9 gram) taze dereotunun besin içeriği şöyledir:

Kalori: 4

C Vitamini: Günlük Değerin % 8’i (DV)

Manganez: DV’nin % 5’i

A Vitamini: DV’nin % 4’ü

Folat: DV’nin % 3’ü

Demir: DV’nin % 3’ü

Taze dereotunun kalorisi çok düşüktür, bununla birlikte C vitamini, manganez ve A vitamini de dahil olmak üzere birçok temel vitamin ve mineralin iyi bir kaynağıdır.

A vitamini, göz sağlığını korumak ve bağışıklığı güçlendirmek için önemli olan temel bir besindir. Erkek ve dişi üremesinde de rol oynar.

Benzer şekilde, C vitamini bağışıklık sistemi için hayati önem taşır ve kemik oluşumu, yara iyileşmesi ve metabolizmaya yardımcı olur. 

Ek olarak, hücreleri, serbest radikaller olarak bilinen kararsız moleküllerin neden olduğu hasara karşı koruyan güçlü bir antioksidandır. 

Dereotu aynı zamanda iyi bir manganez kaynağıdır. Beynin, sinir sisteminin, şeker ve yağ metabolizmasının normal işleyişini destekleyen temel bir mineraldir.

Ayrıca, taze dereotu kalsiyum, bakır, magnezyum, potasyum, riboflavin ve çinko için DV’nin % 1-2’sini sağlar.

Dereotunun Yararları Nelerdir? 

Dereotu “yatıştırmak” anlamına gelen Eski İskandinav kelimesi “dilla” dan türetilmiştir, antik çağlardan beri bebeklerde kolik ve sindirim hastalıklarının tedavisinde kullanılmıştır. 

Antioksidanlar bakımından zengindir

Antioksidanlar, hücreleri, serbest radikaller olarak bilinen kararsız moleküllerin neden olduğu hasara karşı korumaya yardımcı olan doğal olarak oluşan bileşiklerdir.

Araştırmalar antioksidanlar açısından zengin gıdaların tüketilmesinin kronik iltihabı azaltmaya yardımcı olabileceğini ve kalp hastalığı, Alzheimer, romatoid artrit ve belirli kanser formları gibi belirli durumları önleyebileceğini veya hatta tedavi edebileceğini göstermektedir.

Dereotu bitkisinin tohumlarının ve yapraklarının, antioksidan özelliklere sahip çeşitli bitki bileşikleri bakımından zengin olduğu bulunmuştur.

Flavonoidler

Bu bitki bileşikleri, kalp hastalığı, felç ve bazı kanser türleri riskinde azalma ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca beyin sağlığında önemli rol oynarlar.

Terpenoids

Bu bileşikler, uçucu yağlarda bulunur ve karaciğer, kalp, böbrek ve beyin hastalıklarına karşı koruma sağlar.

Tanen

Birçok bitkisel gıdadaki acı lezzetten sorumlu olan tanenlerin, güçlü antioksidan özelliklere ve ayrıca antimikrobiyal etkilere sahip olduğu belirtilmiştir.

Kalp sağlığına faydalıdır

Kalp hastalığı dünya çapında önde gelen ölüm nedenidir. Dünya Sağlık Örgütü, kötü beslenme, sigara içme ve hareketsizlik gibi risk faktörlerini azaltarak, kalp hastalığı vakalarının yaklaşık % 75’inin önlenebileceğini tahmin etmektedir.

Kalp hastalığı için ek risk faktörleri arasında yüksek tansiyon, trigliserit ve LDL (kötü) kolesterol seviyeleri ve ayrıca kronik inflamasyon bulunur.

Dereotunda bulunan flavonoidlerin, güçlü antioksidan ve anti-inflamatuar özellikleri nedeniyle kalp sağlığını koruduğu belirtilmektedir.

Ayrıca, hayvan çalışmaları dereotu ekstraktının kolesterol ve trigliserit düşürücü etkilere sahip olabileceğini göstermiştir.

Yüksek toplam kolesterol ve trigliserit düzeyleri olan 91 kişide yapılan bir çalışmada, 2 ay boyunca günde 6 dereotu ekstraktı tabletinin alınmasının, toplam kolesterol ve trigliserit düzeylerini önemli ölçüde artırdığı, ancak HDL (iyi) kolesterol seviyelerini değiştirmediği bulundu.

Kan şekerini düşürmeye yardımcı olur

Kronik olarak yüksek kan şekeri seviyelerine sahip olmak, insülin direnci, metabolik sendrom ve tip 2 diyabete neden olabilir.

Dereotunun kan şekerini düşürücü etkileri olduğu belirtilmektedir. Diyabetli hayvanlarda yapılan çeşitli çalışmalar, günlük dereotu ekstresi dozlarıyla açlık kan şekeri seviyelerinde önemli bir iyileşme göstermiştir.

Antikanser özelliklere sahiptir

Monoterpenler; antikanser, antiviral, antifungal ve anti-inflamatuar özelliklere sahip doğal şekilde oluşan bitki bileşikleri olan bir terpen sınıfıdır.

Genellikle dereotu gibi bitkilerin uçucu yağlarında bulunur ve antikanser özelliklere sahiptir. 

Daha spesifik olarak, d-limonen, çalışmaların akciğer, meme ve kolon kanserini önlemeye ve tedavi etmeye yardımcı olabileceğini gösteren bir tür monoterpendir.

Dereotu monoterpenlerde, özellikle d-limonende yüksek olduğundan antikanser özelliklere sahip olduğu düşünülmektedir. 

Adet kramplarını azaltmaya yardımcı olabilir

Bir araştırma, dereotunun, ağrılı dönemler veya menstrüel kramplar olarak da bilinen, ergenlik çağının sonlarında veya 20’li yaşların başında olan birincil dismenore olan öğrenciler arasındaki etkilerini inceledi.

Müdahaleler 12 farklı bitkisel ilacı içeriyordu: dereotu, papatya, tarçın, gül, rezene, çemen otu, zencefil, guava, ravent, uzara, kediotu ve zatarya ile beş bitkisel olmayan takviye (balık yağı, melatonin, B1 ve E vitaminleri, ve çinko sülfat) çeşitli formülasyonlar ve dozlar halinde.

Etkiler güçlü olmasa da, dereotu dahil olmak üzere kramplarla ilişkili rahatsızlık ve ağrının bir kısmını azalttığı için birkaç takviyenin bazı etkililik kanıtı açıktı.

Depresyonu azaltmaya yardımcı olur

Depresyon hem yetişkinler hem de gençler arasında büyük bir sorundur. Dereotu, depresyon için doğal bir çare olabilir. 

American Journal of Therapeutics’te  yayınlanan bir araştırma, dereotunun sulu ekstresinin antidepresan ve analjezik özelliklerini araştırmayı amaçladı. 

Dereotu bitkisinin özü deneklere uygulandı ve ilaç referansları (sertralin ve tramadol) ile karşılaştırıldığında önemli bir antidepresan ve analjezik etki gösterdi.

Kolesterolü düşürür

Dereotu, kolesterol düşürücü faydalar sağlar. Bazı çalışmalar sonucunda kolesterolü yüksek sıçanlarda dereotu ekstresi ve dereotu tabletlerinin lipid profili, karaciğer enzimleri, gen ekspresyonu ve enzimatik aktivite üzerine etkisinin pozitif olduğu tespit edildi.

Denekler rastgele altı gruba ayrıldı ve çeşitli formlarda günlük dereotu dozları aldı. Bir ay sonra dereotu almayan grupla karşılaştırıldığında, dereotu tableti veya dereotu ekstresi ile tedavi edilen tüm gruplarda lipid profili, kan şekeri ve karaciğer enzimleri önemli ölçüde azaldı.

Doğal böcek kovucudur

Dereotu, Journal of Food Protection’da yayınlanan araştırmada gösterildiği gibi böcekleri kovma yeteneğini göstermiştir.

Yirmi bitki türevi yağ, böcek öldürücü aktiviteleri açısından değerlendirildi. Tepkiler farklı türlere, bitki yağlarına ve maruz kalma süresine göre değişiyordu.

Fumigant yüzde 50 öldürücü doz değerlerine göre, dereotu yağı en yüksek haşere ölümüne neden oldu, ardından civanperçemi ve okaliptüs yağı izledi. 

Epilepsiyi tedavi edebilir

Epilepsi öngörülemeyen ve epizodik nöbetlerle karakterize yaygın bir nörolojik bozukluktur. Nöbet gibi semptomları azaltmaya yardımcı olmak için reçete edilen birçok ilaç olsa da, bu ilaçların çoğu istenmeyen yan etkilere neden olur.

Malezya Tıp Bilimleri Dergisi’nde yayınlanan bu araştırmada, dereotu yapraklarının sulu özü, konvülsiyonlar ve epilepsi tedavisi üzerindeki etkileri açısından değerlendirildi.

Değerlendirme, bitkiyi, potansiyel olarak epilepsi için doğal bir alternatif tedavi olarak çalışan, derin antikonvülsan aktiviteler için geleneksel bir tıbbi üne sahip olarak tanımladı.

Dereotunun Zararları Nelerdir?

Dereotu bitkisi ve tohumları genellikle güvenli şekilde tüketilebilir. Ancak, nadir durumlarda, alerjik reaksiyon, kusma, ishal, dilde şişme ve kızarıklık ve boğaz şişmesine neden olduğu belirtilmiştir.

Ek olarak, hamilelik ve emzirme sırasında dereotu hapı veya ekstraktlarından kaçınılması tavsiye edilir, çünkü güvenlikleri hakkında sınırlı araştırma vardır.

Dereotu Nasıl Kullanır? 

Dereotu, bazı yemeklere eklenebilen lezzetli bir bitkidir. Aşağıda belirtilen şekillerde kullanılabilir;

– Çorba veya sebze yemeklerine eklenebilir.

– Salataların üzerine serpilebilir.

– Patates salatalarında veya fırında veya kavrulmuş patateste kullanılabilir.

– Balık, et veya yumurta yemeklerine lezzet katmak için kullanılabilir.

– Pişmiş ekmeklere eklenebilir.

– Soslar, marina veya salata soslarına eklenebilir.

Dereotu Nasıl Saklanır? 

Taze dereotunu saklamak için, önce yaprakları hafifçe suyla yıkayın, dalları bir kağıt havluya gevşek bir şekilde sarın ve daha sonra fermuarlı bir plastik torbaya koyun.

Dereotunu buzdolabınızın sebze bölmesinde 1 haftaya kadar saklayabilirsiniz. Daha uzun süre bekletmek için, taze dereotunu yıkayıp ardından dondurucuya koyabilirsiniz.

Dondurmak için, güvenli bir torbaya koyun ve en iyi lezzet için 6 aydan önce tüketin.

Donmuş dereotu çözülmeden pişirmede kullanılabilir. Kuru dereotu ve dereotu tohumu 6 aydan 1 yıla kadar serin ve karanlık bir yerde hava geçirmez bir kapta saklanabilir. 

Sonuç olarak;

Antioksidanlar açısından zengin ve iyi bir C vitamini, magnezyum ve A vitamini kaynağı olan dereotu, kalp hastalığı ve kansere karşı koruma da dahil olmak üzere sağlık için çeşitli faydalara sahiptir. 

Düzgün saklandığında, taze dereotu buzdolabında 1 haftaya kadar ve dondurucuda daha uzun süre dayanabilir.