Depresyon Nedir, Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir? Belirtileri ve Türleri

Hüzün hissi, günlük aktivitelere karşı ilgi veya zevk kaybı yaşamak, çoğu kişi için bilindik duygulardır. Durum sürekli hale gelir ve devam ederse, yaşamı önemli ölçüde etkilerse, sorun depresyona dönebilir.

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre depresyon, dünya çapında engelliliğin ana nedenidir. Yetişkinleri, ergenleri ve çocukları etkileyebilir.

Depresyon nedir?

Depresyon, sürekli üzüntü hissi ve ilgi kaybını içeren bir duygudurum bozukluğudur. İnsanların yaşamının bir parçası olarak düzenli şekilde yaşadıkları duygusal dalgalanmalardan farklıdır.

Birinin ölümü ya da iş kaybı gibi büyük yaşamsal olaylar, depresyona neden olabilir. Doktorlar anlık keder duygularını depresyon olarak değerlendirmezler, sadece durum sürekli hale gelirse, depresyon ihtimalini göz önüne alırlar.

Depresyon, devam eden bir sorundur, gelip geçici bir durum değildir. Semptomların en az 2 hafta sürdüğü bölümlerden oluşur. Depresyon birkaç hafta, ay veya yıl sürebilir.

Depresyonun Belirtileri Nelerdir?

Depresyonun belirtileri şunlardır:

– Depresif bir ruh hali

– Eğlenceli etkinliklere daha az ilgi veya zevk duyma

– Cinsel istek kaybı

– İştahta değişiklikler

– Uğraşmadan kilo vermek veya almak

– Çok fazla veya çok az uyumak

– Ajitasyon, huzursuzluk

– Yavaş hareket etme ve konuşma

– Yorgunluk veya enerji kaybı

– Değersizlik veya suçluluk duygusu

– Düşünme, konsantre olma veya karar verme güçlüğü

– Tekrarlayan ölüm veya intihar düşünceleri veya intihar girişimi

Kadınlarda Depresyon Belirtileri

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre depresyon, kadınlar arasında erkeklerden neredeyse iki kat daha yaygındır. Aşağıda kadınlarda daha sık ortaya çıkan depresyon belirtileri verilmiştir:

– Sinirlilik

– Anksiyete

– Ruh hali değişimleri

– Yorgunluk

– Düşüncelere dalıp gitmek (olumsuz düşünceler üzerinde durma)

Ayrıca, bazı depresyon türleri kadınlara özgüdür, örneğin:

– Doğum sonrası depresyon

– Premenstrüel disforik bozukluk

Erkeklerde Depresyon Belirtileri

Depresyon yaşayan erkeklerin, kadınlardan daha fazla alkol içmeleri, öfke göstermeleri ve bozukluğun bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Erkeklerde görülen diğer depresyon belirtileri şöyledir:

– Aileden ve sosyal ortamlardan uzak kalmak

– Ara vermeden çalışmak

– İş ve aile sorumluluklarına ayak uydurmakta zorluk çekmek

– İlişkilerde kırıcı davranışlar sergilemek

Gençlerde Depresyon Belirtileri

Fiziksel değişiklikler, akran baskısı ve diğer faktörler gençlerde depresyona neden olabilir. Aşağıdaki belirtiler depresyon yaşayan gençlerde görülebilir:

– Arkadaşlardan ve aileden uzaklaşma

– Okula odaklanmakta zorluk

– Suçlu, çaresiz veya değersiz hissetmek

– Hareketsiz oturamamak gibi huzursuzluk durumları yaşamak

Çocuklarda Depresyon Belirtileri

Çocuklarda görülen depresyon belirtileri okul ve sosyal aktiviteleri zorlaştırabilir. Aşağıdaki semptomlar çocuklarda görülen depresyon belirtileridir:

– Sürekli ağlama

– Enerji düşüklüğü

– Meydan okuyan davranışlar

– Laf dalaşı ve kırıcı konuşmalar

Küçük çocuklar kelimelerle nasıl hissettiklerini ifade etmekte zorluk çekebilir. Bu onların üzüntü duygularını açıklamalarını zorlaştırır.

Depresyon Nedenleri

Tıp uzmanları, depresyonun sebeplerini tam olarak bilemiyor. Birçok olası neden vardır ve bazen semptomları tetiklemek için çeşitli faktörler bir araya gelir. Depresyonda rol oynama olasılığı bulunan faktörler şunlardır:

– Genetik özellikler

– Beynin nörotransmitter seviyelerindeki değişiklikler

– Çevresel faktörler

– Psikolojik ve sosyal faktörler

– Bipolar bozukluk gibi durumlar

Depresyon Tedavisi

Depresyon tedavi edilebilir ve semptomları yönetmede genellikle şu üç bileşen kullanılır:

Destek 

Bu, pratik çözümleri ve olası nedenleri tartışmaktan aile üyelerini eğitmeye kadar değişebilir.

Psikoterapi

Konuşma terapisi olarak da bilinen bazı seçenekler, bire bir danışmanlık ve bilişsel davranışçı terapiyi (CBT) içerir.

İlaç tedavisi

Psikiyatrist, antidepresan reçete edebilir.

İlaç tedavisi

Antidepresanlar orta ila şiddetli depresyonun tedavisinde kullanılır. Depresyon tedavisinde kullanılan birkaç antidepresan sınıfı mevcuttur:

– Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar)

– Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI’ler)

– Trisiklik antidepresanlar

– Atipik antidepresanlar

– Seçici serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’lar)

Her sınıf farklı bir nörotransmitter kombinasyonuna etki eder. Bu ilaçlar sadece doktorun reçete ettiği durumlarda kullanılmalıdır. Bazı ilaçların etkisini göstermesi biraz zaman alabilir. 

Bazı insanlar semptomlar düzeldikten sonra ilaç almayı bırakırlar ancak bu depresyonun tekrarlamasına neden olabilir.

Antidepresan ilaçlarının yan etkileri

SSRI’lar ve SNRI’lerin yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler şöyledir:

– Mide bulantısı

– Kabızlık

– İshal

– Kan şekeri düşüklüğü

– Kilo kaybı

– Döküntü

– Cinsel işlev bozukluğu

Depresyon için Bitkisel İlaçlar

Bazı insanlar hafif ila orta şiddetli depresyonu tedavi etmek için bitkisel ilaçlar gibi doğal bitki ve takviyelere yönelir. Depresyonu tedavi etmek için kullanılan popüler otlar ve bitkilerden bazıları şunlardır:

Ginseng

Geleneksel tıp uygulayıcıları bu bitkiyi, zihinsel netliği artırmak ve stresi azaltmak için kullanabilir.

Papatya

Bu, antidepresan etkiye sahip olabilen flavonoidler içerir.

Lavanta

Lavanta, kaygı ve uykusuzluğun azaltılmasına yardımcı olur.

Depresyonu tedavi etmek için herhangi bir bitkisel ilaç veya takviye kullanmadan önce doktorla konuşmak önemlidir. Bazı otlar, ilaçların etkisine müdahale edebilir veya semptomları daha da kötüleştirebilir.

Depresyon Gıda Takviyeleri

Depresyonun tedavisine yardımcı olabilecek bitkisel olmayan takviyeler şunlardır:

S-adenosil metiyonin (SAMe)

Bu, vücuttaki doğal bir kimyasalın sentetik şeklidir.

5-hidroksitriptofan

Bu, kişinin ruh halini etkileyen bir nörotransmitter olan serotonini artırmaya yardımcı olabilir.

Depresyonda Beslenme

Fazlaca şekerli veya işlenmiş gıda yemek, çeşitli fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir. 2019 yılında yapılan bir araştırmanın sonuçları, bu tür yiyecekleri tüketen gençlerin, ruh sağlığını etkileyebileceğini belirtmektedir.

Çalışma ayrıca aşağıdaki gibi doğal gıdaları yemenin depresyon semptomlarını azaltmaya yardımcı olduğunu tespit etti:

– Meyveler

– Sebzeler

– Balık

– Zeytinyağı

Psikoterapi

Depresyon için psikolojik veya konuşma terapileri arasında CBT, kişilerarası psikoterapi ve problem çözme tedavisi bulunur.

Bazı depresyon formları için, psikoterapi genellikle ilk basamak tedavi olurken, bazı insanlar psikoterapi ve ilaç kombinasyonuna daha iyi yanıt verir.

Egzersiz yapmak

Aerobik egzersiz endorfin seviyelerini yükseltir ve ruh hali ile bağlantılı nörotransmitter norepinefrini uyarır. Bu, hafif depresyonu tedavi etmeye yardımcı olabilir.

Beyin stimülasyon terapileri

Beyin stimülasyon terapileri başka bir tedavi seçeneğidir. Örneğin, tekrarlayan transkraniyal manyetik stimülasyon beyne manyetik darbeler gönderir ve bu majör depresyonun tedavisine yardımcı olabilir.

Depresyon türleri

Depresyonun çeşitli formları vardır. Aşağıda en yaygın türlerden bazıları verilmiştir:

Majör depresyon

Majör depresyonu olan bir kişi sürekli üzüntü durumu yaşar. Eskiden zevk aldığı etkinliklere olan ilgisini kaybedebilir. Tedavi genellikle ilaç ve psikoterapiyi içerir.

Kalıcı depresif bozukluk

Distimi olarak da bilinen kalıcı depresif bozukluk, en az 2 yıl süren semptomlara neden olur. Bu bozukluğu olan bir kişi, majör depresyon ataklarının yanı sıra daha hafif semptomlar da gösterebilir.

Bipolar bozukluk

Depresyon, bipolar bozukluğun yaygın bir belirtisidir ve araştırmalar, bipolar bozukluğu olan kişilerin yaklaşık yarısında depresyon semptomları olabileceğini göstermektedir. Bu bipolar bozukluğun, depresyondan ayırt edilmesini zorlaştırır.

Psikotik depresyon

Bazı insanlar depresyonla birlikte psikoz yaşarlar. Psikoz, yanlış inançlar ve gerçeklikten kopma gibi durumları içerebilir. Halüsinasyonlar da görülebilir.

Doğum sonrası depresyon

Doğumdan sonra hormon seviyeleri yeniden ayarlandığında, ruh hali değişiklikleri olabilir. Bu tip depresyonun tek bir nedeni yoktur ve aylarca veya yıllarca sürebilir. Doğumdan sonra sürekli depresyon yaşayan herkes tıbbi yardım almalıdır.

Mevsimsel depresif bozukluk

Mevsimsel duygudurum bozukluğu veya SAD olarak adlandırılan bu tip depresyon, sonbahar ve kış aylarında gün ışığında azalma ile ilgilidir.

Kışları uzun veya şiddetli olan ülkelerde yaşayan insanlar bu durumdan daha fazla etkilenmektedir.

Depresyon Teşhisi

Depresyon belirtilerinden şüphelenilirse, bir psikiyatristten profesyonel yardım almak gerekir. Psikiyatrist doğru tanıyı koyacak ve etkili tedaviyi sağlayacaktır.

Depresyon genetik midir?

Birinci derece yakını depresyon geçirmiş birinin, depresyon yaşama riski iki ila üç kat daha fazladır. Bununla birlikte, depresyon yaşayan birçok insanın aile öyküsü yoktur.

Yakın tarihli bir çalışma, depresyona yatkınlığın genetik varyasyondan kaynaklanmadığını göstermektedir. 

Depresyon iyileşir mi?

Depresyon için belirgin bir tedavi olmamasına rağmen, iyileşmeye yardımcı olan etkili terapiler vardır. Tedavi ne kadar erken başlarsa, o kadar başarılı olabilir.

Depresyonu olan birçok kişi bir tedavi planını takip ettikten sonra iyileşir. Bununla birlikte, etkili tedavi ile bile, rahatsızlık tekrarlayabilir.

Depresyonun tekrarlamasını önlemek için, ilaç alan kişiler, semptomları düzeldikten sonra bile, doktorlarının önerdiği sürece tedaviye devam etmelidir.

Depresyonu ne tetikler?

Tetikleyiciler, depresyon belirtilerinin ortaya çıkmasına veya geri dönmesine neden olabilecek duygusal, psikolojik veya fiziksel olaylar veya durumlardır. İşte en yaygın tetikleyicilerden bazıları:

– Kayıp, aile çatışmaları ve ilişkilerdeki değişiklikler gibi stresli yaşam olayları.

– Tedaviyi erken bırakarak, eksik iyileşme

– Obezite, kalp hastalığı ve diyabet gibi tıbbi durumlar

Depresyon Risk Faktörleri

Bazı insanların depresyon riski diğerlerine göre daha yüksektir. Depresyon için risk faktörleri şunlardır:

– Yakınını kaybetme, iş yerindeki sorunlar, ilişkilerdeki değişiklikler, finansal sorunlar ve tıbbi kaygılar gibi bazı yaşamsal değişiklikler

– Akut stres yaşamak

– Bir yakınının depresyon öyküsü olması

– Kortikosteroidler, bazı beta blokerler ve interferon gibi bazı reçeteli ilaçlar kullanma

– Alkol veya amfetamin gibi eğlence amaçlı ilaçlar kullanmak

– Kafa travması geçirmiş olmak

– Daha önce majör depresyon geçirmiş olmak

– Diyabet, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) veya kardiyovasküler hastalık gibi kronik bir duruma sahip olmak

– Kalıcı ağrı ile yaşamak

Depresyonla Bağlantılı Hastalıklar

Depresyon, en kötü düşmanlardan biridir. Sadece sosyal ve özel hayatı etkilemekle kalmaz aynı zamanda iş yaşamındaki performansı da etkiler. 

Bazı çalışmalar depresyonun bazı ciddi hastalıklar da dahil olmak üzere birçok hastalık için bir risk faktörü olduğunu göstermiştir. İşte depresyona bağlı bazı hastalıklar…

Demans

Yeni bir nöroloji çalışmasına göre, depresyon ve demans arasında bir bağlantı vardır. Araştırmacılar, depresyonun beyin hastalığının en erken uyarı işaretleri arasında olabileceği sonucuna vardı. 

Ancak, araştırmacılar depresyonun demansın bir nedeni mi, yoksa sadece erken bir belirtisi mi olup olmadığından emin değiller. 

Kalp hastalığı

Birçok çalışma, kalp hastalığı ve kalp krizi riskinin artmasını depresyona bağlamıştır. Norveç’te yapılan bir çalışmada, kalp yetmezliği riskinin, majör depresyondan muzdarip kişilerde % 40 kadar yüksek olabileceğini bulmuştur. 

Çalışmayı gerçekleştiren ekibe göre, depresyon bir kişinin stres seviyelerini artırabilir, bu da iltihabı ve arteryel plağın birikmesine neden olur, her ikisi de kalp rahatsızlığı için riski artırır. 

Kanser

Doktorlar, pankreas kanseri başta olmak üzere belirli kanser türlerinde depresyonun risk oluşturduğunu belirtiyorlar.

Yale Tıp Okulu’nun yakın tarihli bir çalışması, nihayetinde pankreatik kanser geliştiren kişilerin, tanısı konulmadan önce, diğer kanser hastası tiplerine kıyasla, daha çok depresyon yaşadıklarını bulmuşlardır. 

Stres

Yeni yapılan bir çalışmaya göre, bazı insanlar için depresyonun strese karşı alerjik bir reaksiyon olabileceği belirtilmektedir.

Tiroid koşulları

Tiroid bezleri, vücut sisteminin çoğunu düzenleyen hormonlar ve proteinler üretir. Bazı araştırmalar tiroid problemlerini depresyona bağlamıştır. 

Tiroit Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanan bir çalışmada, depresyon tanısı konulan kişilerin tiroid problemleri yaşama ihtimalinin daha yüksek olduğu bulunmuştur.