Basit Şeker Nedir, Nelerde Bulunur, Zararları Neler?

Yediğimiz yiyeceklerden alabileceğiniz üç ana makro besin vardır: karbonhidratlar, protein ve yağ. Vücudumuzun enerji için ilk önce yakmayı sevdiği karbonhidratlar (çünkü en kolay erişilebilirler), basit veya kompleks olabilen nişastalar, selüloz ve şeker içerir.

Basit şekerler, bir tür karbonhidrattır. Basit şekerler, sakkaritler olarak da adlandırılan sadece bir veya iki şeker molekülü içeren karbonhidrat molekülleridir. 

Çok fazla basit şeker yemek obezite, diyabet ve kronik iltihaplanma gibi sağlık sorunlarına katkıda bulunabilir, bu nedenle mümkün olduğunda kompleks karbonhidrat yemek en iyisidir.

Basit şekerler meyvelerde ve sütte doğal olarak bulunur veya ticari olarak üretilir ve tatlandırmak, bozulmayı önlemek veya doku kazandırmak için gıdalara da eklenir.

Yazıda, “basit şekerler nelerdir?” ve sağlığımızı nasıl etkiler? hakkında bilgiler bulacaksınız. 

Basit Şeker Nedir?

Karbonhidrat; sakaritler adı verilen tek, çift veya çoklu şeker molekülleri içeren moleküllerdir. Gram başına dört kalori sağlar ve vücutta tercih edilen enerji kaynağıdır.

İki ana karbonhidrat türü vardır : basit ve karmaşık(kompleks) karbonhidrat. Aralarındaki fark, içerdikleri şeker moleküllerinin sayısıdır.

basit şekerli yiyecekler

Basit şeker nelerde bulunur?

Basit karbonhidratlar – basit şekerler olarak da bilinir – bir veya iki şeker molekülü içerir, oysa kompleks karbonhidratlar üç veya daha fazla şeker molekülüne sahiptir. Basit şeker, mono veya disakkarit olabilir. 

Monosakkaridler

Monosakaritler en basit karbonhidratlardır, çünkü vücudumuz onları daha fazla parçalayamaz. Fruktoz dışında vücut bunları hızlı ve kolay bir şekilde emer. Üç tür monosakarit vardır: 

Glikoz

Sebze, meyve, balda ve işlenmiş gıdalarda doğal olarak bulunan glikoz, tüm yaşam formları için en temel enerji kaynağıdır. Diğer tüm karbonhidratlar, vücudumuz onları sindirirken glikoza dönüştürülür.

Fruktoz

Meyve şekeri olarak da bilinen fruktoz öncelikle tatlı patates, havuç ve bal gibi meyve ve kök sebzelerde bulunur. Fruktoz ticari tatlandırıcı olarak kullanıldığında, genellikle şeker kamışı, şeker pancarı ve mısırdan elde edilir. Fruktoz, şeker kabınızda bulacağınız sofra şekeri türü olan sakarozu yapmak için glikoz ile bağlanır.

Galaktoz

Galaktoz, süt, avokado ve şeker pancarı gibi birkaç gıdada doğal olarak bulunur. Galaktoz glikoz ile bağlandığında laktoz veya süt şekeri oluşturur.

Disakkaritler

Disakaritler birbirine bağlanmış iki şeker molekülünden (veya iki monosakaritten) oluşur. Vücudumuz bağlı monosakaritleri emilmeden önce parçalamak zorundadır. Üç tür disakkarit vardır: 

Sükroz (glukoz + fruktoz)

Sükroz – sofra şekeri – şeker kamışı veya pancardan elde edilen doğal bir tatlandırıcıdır. İşleme sırasında gıdalara katılır ve meyve ve sebzelerde de doğal olarak bulunur. 

Laktoz (glukoz + galaktoz)

Süt şekeri olarak da bilinir, süt ve süt ürünlerinde laktoz bulunur. 

Maltoz (glikoz + glikoz)

Maltoz, bira ve malt likörleri gibi malt içeceklerde bulunur. 

Basit Şekerlerin Olumsuz Etkileri

Basit şekerler, tüm sebzeler, meyveler ve süt dahil olmak üzere sağlıklı doğal gıdalarda doğal olarak bulunur. Taze sebzeler, meyveler ve şekersiz süt ürünleri yediğinizde, doğal formlarında basit şekerler alırsınız.

Bu durumda, aşırıya kaçmadığınız sürece, basit şekerlerin sağlık üzerinde önemli bir olumsuz etkisi olması pek olası değildir.

Sorun, gıdalara basit şekerler eklendiğinde ortaya çıkar. Bu, kahveye eklenen şeker veya şekerle yapılan tatlılar veya sodadaki fruktoz, ketçap ve sos gibi yiyeceklerdeki gizli şeker anlamına gelir. Eklenen basit şekerlerle vücuda aşırı yüklemek kolaydır ve bu bir dizi sağlık sorununa yol açabilir.

Çok fazla basit şeker yemek (veya içmek) ile ilişkili birkaç ciddi sağlık sorunu vardır. Bu sağlık sorunlarının çoğu, yediğiniz basit şekerler tam gıdalardan ziyade işlenmiş gıdalardan geldiğinde ortaya çıkar. İşte basit şekerlerin vücuda olumsuz etkileri

Fazla şeker tüketimi sağlığa zararlıdır

Şeker kelimesi birçok insanda olumsuz bir çağrışıma neden olur. Meyve ve sebzeler, doğal olarak şeker içerir ve sağlığa faydalıdırlar. Ancak şekerli içecekler, şekerler ve tatlılar gibi ilave şeker birçok sağlık sorununa neden olur.

İlave şeker tüketiminin artması, obezite, kalp hastalığı ve kanser riskinin de artmasına neden olmaktadır.

Obeziteye neden olur

Beslenme alışkanlıkları ve tüketilen gıdaların değişmesi ile birlikte obezite, dünyada yükselen bir çıtaya sahiptir. Diyabet, kalp hastalığı ve kanser dahil ciddi sağlık risklerine neden olabilir.

Ek olarak, şişmanlığın tedavisi son derece maliyetlidir. Sağlıklı kiloda olan insanlarla karşılaştırıldığında, obez olan kişiler sağlık hizmetlerine her yıl binlerce lira harcıyor.

Obezitenin nedeni çok tartışılmaktadır ve altında yatan tek bir faktör yoktur. Çok fazla şeker ve şekerli yiyeceklerin tüketiminin önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.

Şekerli yiyecek ve içecekler, çok kalorilidir ve zamanla kilo alımına neden olur. Ayrıca şekerli yiyecekler çok lezzetli olduklarından aşırı yemeyi kolaylaştırır ve bu da kilo alma riskini daha fazla artırır. 

Kalp hastalığını tetikler

Kalp hastalığı, dünyada ölümlerin önde gelen nedenidir. En çok aterosklerozdan kaynaklanır – bu durum kalbe giden, daralmalara ve sertleşmelere neden olan kan damarlarının iç duvarlarında plakların biriktiği anlamına gelir. Bu, kalp krizine yol açabilecek kan akışını azaltır.

Bazı çalışmalar, ilave şekerden çok fazla kalori almanın, kalp hastalığı için bilinen bir risk faktörü olan yüksek trigliseritlere yol açabileceğini göstermiştir. 

Kanser riskini artırır

Şekerli yiyeceklerin tüketimi, iltihabı ve oksidatif stresi artırır. İltihap ve oksidatif stresin azı karar, çoğu zarar.

Çok fazlası kanser de dahil olmak üzere çeşitli hastalıklara yol açabilir. Şekerin bazı hormonların seviyesini yükselterek kanser riskini arttırdığı da düşünülmektedir. 

Metabolik hasara neden olur

2014 yılında Diabetes Care’de yayınlanan bir araştırmaya göre, şekerli içeceklerin içilmesi yağlı karaciğer hastalığına ve diyabet riskini artıran metabolik sendroma katkıda bulunabilir.

Basit şekerler kolayca sindirildiğinden, vücut bunları hızla emer ve kan şekerini kompleks karbonhidratlardan çok daha hızlı yükseltir.

Çok fazla işlenmiş gıda yediğinizde veya fruktoz ve diğer basit şekerlerle tatlandırılmış içecekler içtiğinizde, sağlıklı olan miktardan daha fazla basit şeker tüketirsiniz ve bu, insülin direncine ve sonunda tip 2 diyabete yol açabilir.

İnflamasyona neden olabilir

Basit şekerleri fazla tüketmek, düşük dereceli iltihaplanma ile doğrudan ilişkilidir. Günde sadece bir kutu normal soda içmek, ürik asitte (özellikle aşırı kilolu kişilerde) bir artışa neden olur ve bu da iltihaplanmayı tetikler. Yaygın inflamatuar hastalıklar, inflamatuar bağırsak hastalığı, alerjiler, oto-bağışıklık hastalığı ve astımı içerir.

Basit Şeker Bakımından Yüksek Yiyecekler

Basit şekerlerde yüksek olan birçok yiyecek vardır ancak en yaygın olanlardan bazıları şunlardır:

– Sofra şekeri

– Akçaağaç şurubu

– Bal

– Hurma

– Karpuz

– Ananas

– Elma

– Gazlı içecekler

– Dondurma

– Süt

– Şekerli tahıllar

– Sporcu içecekleri

– Şeker

– Ketçap gibi soslar

-Fıstık ezmesi

Gıda etiketlerine dikkat!

Hiç tahmin etmeyeceğiniz yiyeceklerde ilave şeker olabilir. Örneğin; ketçap… Yiyeceklerin paketindeki bileşen listesini okumak, ilave şekeri belirlemenize yardımcı olur. Şekerin isimleri şunlardır: 

– Susuz dekstroz

– Esmer şeker

– Pudra şekeri

– Mısır şurubu

Yüksek fruktozlu mısır şurubu (HCFS)

– Bal

Akçaağaç şurubu

– Şeker kamışı

– Sabır otu nektarı

– Ham şeker 

Basit şeker tamamiyle kötü değil

Aşırı tüketildiğinde şekerin sağlığımıza zararlı olduğunu biliyoruz. Ancak her suçu da şekere bağlamamak gerekir.

Araştırmalar, şekerin yalnızca beslenmenizin çok fazla miktarını içerdiğinde veya şekerden ihtiyacınız olandan daha fazla kalori almanız durumunda sağlık için tehlikeli hale geldiğini göstermektedir.

Basit şekerler, meyve, sebze ve süt gibi çok çeşitli sağlıklı yiyeceklerde doğal olarak bulunur.

Bu yiyecekler, basit şeker içeren gıdalardır ayrıca vitaminler, mineraller, antioksidanlar ve lif gibi beslenmenize faydalı önemli besinler de sağlar.

Sonuç olarak;

Basit şekerler, bir (monosakarit) veya iki (disakarit) şeker molekülüne sahip karbonhidratlardır.

Meyve ve sebzeler gibi birçok sağlıklı gıda doğal olarak şeker içerir ve sağlığınıza fayda sağladıkları için yenmelidir. Ancak ilave şeker, obezite ve artmış kalp hastalığı ve kanser riski ile bağlantılıdır.

Bir ürünün ne kadar ilave şeker içerdiğini , besin değerlerine bakarak veya içerik listesini okuyarak öğrenebilirsiniz.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir