Yazının İçeriği
- Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?
- Anoreksiya Nervoza Nedenleri
- Anoreksiya Nervoza için Risk Faktörleri
- Anoreksiya Nervozanın Vücuda Etkileri
- Anoreksiya nervoza nasıl teşhis edilir?
- Anoreksiya Nervoza Tedavisi
- Uzun dönemde anoreksiya nervoza
- Anoreksiya Nasıl Önlenir?
- Anoreksiya ve Bulimia Arasındaki Farklar Nelerdir?
Anoreksiya nervoza, anormal derecede düşük vücut ağırlığı ve kilo alma korkusu olarak tarif edilen bir yeme bozukluğudur. Anoreksiya olan insanlar vücut şekline aşırı derecede önem verirler.
Bu kişiler kilo almamak, hatta kilo vermeye devam etmek için genellikle yediği yiyecek miktarını ciddi şekilde azaltır.
Yemek yedikten sonra kusma, müshil ilaçları, diüretik kullanma, diyet takviyeleri gibi yanlış yollarla kilolarını korumaya çalışırlar. Aşırı egzersiz yapmak da bu yöntemlerden biridir.
Aşırıya kaçan bazı anoreksiya hastalarında bulimia görülür. Kilo verme konusunda ne kadar başarılı olursa olsunlar, kilo alma korkuları da vardır.
Bu hastalık, yiyeceklerden tiksinme gibi durumlarla bağlantılı değildir. Duygusal sorunlarla baş etmeye çalışmanın sağlıksız bir yoludur. Anoreksiya olanların tek düşüncesi ince olmak ve ince kalabilmektir.
Anoreksiya nervoza üstesinden gelinmesi zor bir durumdur. Ancak tedaviyle, sağlıklı beslenme alışkanlıklarına dönülebilir.
Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?
Bu yeme bozukluğu, fiziksel olarak kendini gösterir ancak kilo alma korkusundan dolayı da duygusal ve davranışsal sorunları da içerir.
Anoreksiya Nervoza Fiziksel Belirtileri
– Aşırı kilo kaybı
– İnce görünüm
– Anormal kan sayımı
– Yorgunluk
– Uykusuzluk
– Baş dönmesi veya bayılma
– Parmaklardaki mavi renk değişikliği
– Saçların incelmesi ve dökülmesi
– Adet görmeme
– Kabızlık
– Kuru ve sarımtırak cilt
– Düzensiz kalp ritimleri
– Düşük kan basıncı
– Osteoporoz
– Kollarda ve bacaklarda şişme
– Duygusal ve davranışsal belirtiler
– Diyetle veya oruç yoluyla gıda alımını kısıtlama
– Aşırı egzersiz
– Yemek yememek için kusma, müshil kullanma gibi davranışlar
Anoreksiya Nervoza Duygusal ve Davranışsal Belirtiler
– Yiyecekle meşgul olma
– Yemeği reddetme
– Açlığın inkarı
– Kilo almaktan korkma
– Yedikleri hakkında yalan söyleme
– Duygusuzluk
– Sosyal hayattan uzaklaşma
– Sinirlilik
– Karşı cinse ilgisizlik
– Depresyon hali
– İntihar düşünceleri
Anoreksiya, diğer yeme bozukluklarında olduğu gibi kişilerin hayatını yönetir. Ne yazık ki anoreksiya olanlar başlangıçta tedaviyi kabul etmezler. Onların zayıf olma arzuları, sağlıkla ilgili endişelerinin önüne geçer.
Anoreksiya belirtilerini fark etmek zor olabilir. Çünkü anoreksiya olan insanlar genellikle yeme alışkanlıklarını ve fiziksel sorunlarını gizlerler.
Sevdiklerinizden birinin anoreksiya olmasından endişeleniyorsanız aşağıdaki belirtilere dikkat etmelisiniz.
– Öğün atlamak
– Yemek yememek için mazeretler bulmak
– Genellikle düşük yağlı ve kalorili yiyecekleri tercih etmek
– Başkaları için özenle yemek hazırlayıp, yemek yemeyi reddetmek
– Sürekli tartılmak
– Aynada sık sık fiziksel kusurlarını incelemek
– Şişmanlıktan şikayetçi olmak
– Toplulukla birlikte yemek istememek
– Eklemlerde nasırlaşma ve dişlerin aşınmasına neden olacak kusma
– Kat kat giysilere bürünmek
Anoreksiya Nervoza Nedenleri
Anoreksiya nervozanın kesin nedeni bilinmemektedir. Birçok hastalıkta olduğu gibi, muhtemelen biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonudur.
Biyolojik faktörler
Hangi genlerin neden olduğu henüz belli olmamasına rağmen, bazı insanları anoreksiyanın gelişmesine karşı daha savunmasız hale getiren genetik değişiklikler olabilir.
Bazı insanlar mükemmeliyetçilik, hassasiyet ve azim için genetik bir eğilime sahiptir. Tüm bu özellikler anoreksiya ile ilişkilidir.
Psikolojik faktörler
Bazı duygusal özellikler anoreksiya nervozaya katkıda bulunabilir. Genç kadınlar aç kalarak yapılan diyetlere sadık kalmayı kolaylaştıran obsesif-kompülsif kişilik özelliklerine sahiptir.
Mükemmeliyetçilik işin içine girince, yeterince ince olmadıklarını düşünebilirler. Bu endişeler onları yeme kısıtlaması içine girmeye itebilir.
Çevresel faktörler
Günümüzün modern dünyası ince olmayı öne çıkarır. İnce olanların başarılı ve değerli olduğuna dair bir yargı oluşturur. Akran baskısı, özellikle genç kızlarda ince olma isteğini artırabilir.
Anoreksiya Nervoza için Risk Faktörleri
Aşağıdaki durumları içeren bazı faktörler anoreksiya riskini artırır.
Kadın olmak
Anoreksiya kızlarda ve kadınlarda daha sık görülür. Bununla birlikte, çocuklar ve erkekler artan toplumsal baskılar yüzünden giderek yeme bozukluğu geliştirmektedir.
Genç yaş
Anoreksiya, gençler arasında daha sık görülür. Yine de her yaştan insan, bu hastalığı geliştirebilir ancak 40 yaşın üstünde nadir görülür.
Gençler, ergenlik döneminde vücutlarındaki değişimler yüzünden daha hassas olurlar. Akran baskısı ile karşılaşabilir ve vücut şekli hakkındaki yorumlara karşı daha duyarlı olabilir.
Genetik
Bazı genlerde meydana gelen değişikliklerin bazı insanları bu konuda daha duyarlı hale getirdiği düşünülmektedir.
Aile öyküsü
Birinci dereceden akrabası anoreksiyaya yakalananlar, risk taşır.
Kilo değişimleri
İnsanlar kilo aldıklarında, kilo verme konusunda diğerlerinden olumsuz yorumlar aldıklarında, bu onlarda aşırı diyet yapmaya neden olabilir.
Açlık ve kilo kaybı, hassas kişilerin beynin çalışma biçimini değiştirerek normal yeme alışkanlıklarına dönmesini zorlaştırabilir.
Değişimler
Yeni bir okul, ev, iş veya sevilen bir kişinin hastalığı, ölümü gibi duygusal durumlar stres yaratabilir ve anoreksiya riskini artırır.
Spor, iş ve sanat etkinlikleri
Sporcular, aktörler, dansçılar ve modeller anoreksiya konusunda daha yüksek risk altındadır. Antrenörler ve ebeveynler, genç sporcuların kilo vermelerini önermek suretiyle riski yanlışlıkla artırabilir.
Medya ve toplum
TV ve moda dergileri gibi medya, sıska modellerin ve aktörlerin geçit törenlerine sık sık yer veriyor. Bu görüntüler, inceliği başarı ve popülerlik ile eşleştirmiş gibi görünebilir.
Anoreksiya Nervozanın Vücuda Etkileri
Anoreksiya nervozanın çeşitli komplikasyonları olabilir. En şiddetli olduğu zaman, ölümcül olabilir. Ölüm aniden ortaya çıkar.
Bu anormal kalp ritimlerinden veya vücuttaki sıvı dengesini koruyan sodyum, potasyum ve kalsiyum gibi minerallerden oluşan bir dengesizlikten kaynaklanır. Anoreksiyanın diğer etkileri şunlardır.
– Anemi
– Kalp problemleri, anormal kalp ritimleri veya kalp yetmezliği
– Kemik kaybı(daha sonraki yaşamda kırık riski artar.)
– Erkeklerde testosteron seviyelerinin azalması
– Şişkinlik veya bulantı gibi gastrointestinal problemler
– Elektrolit anormallikleri, örneğin düşük kan potasyumu, sodyum ve klorür
– Böbrek sorunları
– İntihar
Anoreksiya olan bir kişinin beslenmesi yetersizleştiğinde, beyin, kalp ve böbrekler de dahil olmak üzere vücudun her organı zarar görebilir. Anoreksiya kontrol altına alınsa dahi bu hasar tersine çevrilmeyebilir.
Fiziksel komplikasyonlar daha belirgin olmasına karşılık, anoreksiya olan insanlarda yaygın olarak zihinsel rahatsızlıklar da görülür. Bunlar:
– Depresyon, anksiyete ve diğer duygudurum bozuklukları
– Kişilik bozuklukları
– Obsesif kompulsif bozukluklar
– Alkol ve madde kullanımı
Anoreksiya nervoza nasıl teşhis edilir?
Doktor anoreksiya nervozadan şüphelenirse, tanı koymak, kilo kaybı için tıbbi nedenleri ortadan kaldırmak ve herhangi bir komplikasyon olup olmadığını kontrol etmek için birkaç test uygulayabilir.
Fiziksel durum
Bu boy ve kilonun ölçülmesini içerir. Kalp hızı, kan basıncı ve sıcaklık gibi yaşamsal bulguları kontrol eder. Kalbi ve akciğeri dinleyerek, karın bölgesini inceler.
Laboratuvar testleri
Tam kan sayımı, böbrek ve tiroidin işleyişi gibi elektrolitleri ve proteinleri kontrol etmek için daha özel kan testleri gerekir. Bir idrar tetkiki de yapılabilir.
Psikolojik değerlendirme
Bir doktor veya sağlık görevlisi büyük olasılıkla düşünce, duygu ve yeme alışkanlıklarını soracaktır. Psikolojik öz değerlendirme anketleri doldurulabilir.
Diğer çalışmalar
Kemik yoğunluğunu, pnömoni ve kalp sorunlarını kontrol etmek için röntgen istenebilir.
Anoreksiya nervoza tanısı aşağıdaki ölçütlere göre konur
Yemek alımını kısıtlama
Yaşınız ve boyunuz için asgari normal ağırlığın altında bir vücut ağırlığı sağlamak ve gereken miktardan daha az yemek.
Zayıf olduğunuz halde kilo alma korkusuyla, kusma veya müshil kullanma gibi kilo alımını engelleyen kalıcı davranışlar.
Vücut görüntüsü ile ilgili sorunlar
Vücut ağırlığının düşük olduğunu, görünümünün veya şeklinin bozulmuş görüntüye sahip olduğunu inkar etme
Anoreksiya Nervoza Tedavisi
Tedavideki en büyük engellerden biri yardıma ihtiyacınız olduğunu anlamak ve kabullenmektir. Anoreksiya nervozalı kişilerin çoğu bir problem olduğunu düşünmez ve bu durum tedaviyi zorlaştırır.
Tedavinin ana amacı, vücudu normal bir ağırlığa getirmek ve normal yeme alışkanlığı kazandırmaktır. Bir diyetisyen uygun şekilde beslenme alışkanlığı kazandırmaya yardımcı olur.
Ayrıca ailenin de tedaviye katılması önerilir. Çoğu kişi için anoreksiya nervoza yaşam boyu süren bir mücadeledir.
Aileler hasta ile birlikte anoreksiyayı yenmek için çok çalışmalıdır. Bunun için aşağıdaki yöntemlere başvurulur.
Bireysel Tedavi
Anoreksiya nervozayı tedavi etmek için sıklıkla kognitif davranışsal tedavi denilen bir tedavi şekli kullanılır. Bu tedavi sağlıksız düşünceler ve davranışları değiştirmeye yardımcı olur.
Amacı hastanın güçlü duygularla başa çıkmayı öğrenmesi ve kendine saygı geliştirmesidir.
Aile Tedavisi
Aile tedavisi sağlıklı beslenme ve yaşam tarzını sürdürmek için aile üyelerini olaya katar. Aile tedavisi ayrıca aile içindeki çatışmaları gidermeye yardımcı olur.
Grup Tedavisi
Grup tedavisi anoreksiya nervozalı kişilerin aynı bozukluğu olan başkalarıyla etkileşimde bulunmasını mümkün kılar.
Ancak bazen en ince olmak için rekabete neden olabilir. Bundan kaçınmak üzere vasıflı bir tıbbi uzmanın liderliğindeki grup tedavilerine katılmak gerekir.
İlaç Tedavisi
Şu anda anoreksiya nervozayı tedavi ettiği ispatlanmış bir ilaç olmasa da bu hastalarda sık görülen anksiyete ve depresyon için antidepresanlar verilebilir.
Bunlar hastanın kendisini daha iyi hissetmesini sağlar. Ancak antidepresanlar kilo kaybetme isteğini azaltmaz.
Hastaneye Yatma
Kilo kaybının şiddetine bağlı olarak doktor, anoreksiya nervoza etkilerini tedavi etmek için, birkaç gün hastanede tedaviyi tercih edebilir.
Uzun dönemde anoreksiya nervoza
Birçok kişi anoreksiyanın üstesinden gelir. Ancak küçük bir yüzde iyileşemez. Bazılarında bu bozukluk ölümcül olabilir.
Bazıları zamanla başka yeme bozuklukları geliştirebilir. Bazı kişilerde anoreksiyayı yenmek yaşam boyu tedavi gerektirir. Bunun için bir destek grubuna katılmak yararlı olacaktır.
Anoreksiya Nasıl Önlenir?
Anoreksiya nervozayı önlemenin bilinen hiçbir yöntemi yoktur. Ancak hastalığın belirtileri açısından dikkatli olmak hızlı tanı, tedavi ve iyileşme konusunda yardımcı olacaktır.
Kendinizin veya sevdiğiniz birinin kilo konusuna çok düştüğünü, aşırı egzersiz yaptığını veya görünümünden mutlu olmadığını görürseniz bir profesyonelin yardımını almalısınız.
Anoreksiya ve Bulimia Arasındaki Farklar Nelerdir?
Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza her ikisi de yeme bozukluğudur. Bozuk vücut görüntüsü gibi benzer semptomlara sahiptirler. Fakat, gıda ile ilgili farklı davranışlar geliştirdikleri için birbirlerinden farklıdırlar.
Örneğin, anoreksiyası olan kişiler kilo vermek için ciddi şekilde gıda tüketimini azaltır. Bulimiası olan kişiler ise kısa bir süre içinde aşırı miktarda yerler, daha sonra kilo almayı önlemek için yediklerini kusma ya da vücuttan atmak için başka yöntemler kullanırlar.
Yeme bozuklukları yaşa veya cinsiyete özgü olmasa da, bu durumdan en çok kadınlar etkilenir.
Anoreksiya ve bulimia gibi yeme bozukluğuna ne sebep olur?
Anoreksiya veya bulimianın neden geliştiği belli değildir. Birçok tıp uzmanı bunun karmaşık biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin birleşiminden kaynaklanabileceğine inanmaktadır. Bun faktörler şunlardır:
Genetik
2011 yılında yapılan bir çalışmaya göre, ailenizde böyle bir durumu olan varsa, sizin de yeme bozukluğu geliştirme olasılığınız daha yüksektir. Bunun nedeni, mükemmeliyetçilik gibi yeme bozuklukları ile ilişkili özelliklerin genetik bir yatkınlığı olabilir.
Duygusal hassasiyet
Travma geçirmiş veya anksiyete ya da depresyon gibi ruhsal sağlık sorunları yaşayan kişilerde bir yeme bozukluğu gelişmesi daha muhtemeldir. Stres ve düşük benlik saygısı duyguları da bu davranışlara katkıda bulunabilir.
Toplumsal baskılar
Televizyon gibi görsel medyada dayatılan vücut imajı algısı bu tür rahatsızlıkları tetikleyebilir.