Birçok besin maddesi, sağlık için kesinlikle gereklidir. Birçoğunu dengeli, gerçek bir besin temelli beslenmeden elde etmek mümkündür.
Ancak, tipik modern beslenmede pek çok önemli vitamin ve mineral eksikliği oluşmaktadır. Yazıda “vücutta vitamin ve mineral eksikliği belirtileri”, “vitamin ve mineral eksikliğinde oluşan hastalıklar” gibi “yaygın olarak görülen vitamin ve mineral eksiklikleri”nin neler olduğundan bahsedilmektedir.
Besin Eksikliği Nedir?
Vücudumuzun en iyi şekilde çalışması ve hastalıkların önlenmesi için bazı vitamin ve minerallere ihtiyacı vardır. Bu vitamin ve minerallere mikro besinler denir.
Besin eksikliği, vücut gerekli miktarda belirli bir besini alamadığında veya ememediğinde ortaya çıkar. Bu uzun sürerse, tehlikelere yol açabilir.
Mikro besinler vücut tarafından üretilemez. Bunları besinler yoluyla almak gerekir.
Vitamin Mineral Eksiklikleri Nelerdir?
Demir Eksikliği
Demir önemli bir mineraldir. Hemoglobin ile bağlanır ve oksijeni hücrelere nakleden, kırmızı kan hücrelerinin ana bileşenidir.İki çeşit diyet demir bulunur:
Heme demir: Bu demir türü çok iyi emilir. Sadece hayvansal gıdalarda bulunur ve özellikle kırmızı ette yüksek miktarlarda vardır.
Non-heme demir: Bu demir türü daha yaygındır ve hem hayvan hem de bitkisel gıdalarda bulunur. Heme demir kadar kolay emilmez.
Demir eksikliği, dünyadaki insanların % 25’inden fazlasını etkileyen, en yaygın besin eksikliklerinden biridir. Okul öncesi çocuklarda bu sayı % 47’ye yükselmektedir. Demir açısından zengin veya demir takviyeli gıdalar verilmediği takdirde demir eksikliği yaşamaları muhtemeldir.
Aylık kan kaybı nedeniyle adet gören kadınların % 30’unda eksiklik olabilir. Genç, hamile kadınların % 42’sinde demir eksikliği olabilir. Ek olarak, vejetaryenlerde yetersizlik riski vardır. Demir eksikliğinin en sık görülen sonucu anemidir.
Demir eksikliğinin belirtileri genellikle yorgunluk, zayıflık, zayıflamış bağışıklık sistemi ve zayıf beyin fonksiyonudur. Heme demirinin en iyi besin kaynakları şunlardır:
Kırmızı et: 85 g kıyma , RDI’nın yaklaşık % 30’unu sağlar.
Organ eti: Bir dilim karaciğer (81 g), RDI’nın % 50’den fazlasını sağlar.
İstiridye, midye gibi kabuklu deniz hayvanları: 85 g pişmiş istiridye RDI’nın kabaca % 50’sini sağlar.
Konserve sardalye: Bir adet kutu (106 g) RDI’nın % 34’ünü sağlar.
Non- heme demir için en iyi besin kaynakları şunlardır:
Barbunya: Yarım fincan pişmiş barbunya (85 g), RDI’nın % 33’ünü sağlar.
Kabak, susam ve kabak çekirdeği gibi tohumlar: 28 g kavrulmuş kabak çekirdeği, RDI’nın % 11’ini sağlar.
Brokoli, lahana ve ıspanak : 28 gr lahana, RDI’nin % 5.5’ini sağlar.
Ancak, gerçekten ihtiyacınız olmadıkça demir takviyesi kullanmayın. Çok fazla demir zararlı olabilir. Ayrıca, C vitamini demir emilimini artırabilir.
İyot Eksikliği
İyot, normal tiroid fonksiyonu ve tiroid hormonlarının üretimi için gerekli olan mineraldir. Tiroid hormonları, büyüme, beyin gelişimi ve kemik bakımı gibi vücudun birçok işlemine karışır. Metabolik hızı da düzenler.
İyot eksikliği dünyadaki en yaygın besin eksikliklerinin başında gelmektedir. Dünya nüfusunun neredeyse üçte birini etkiler. İyot eksikliğinin en yaygın semptomu, guatr olarak da bilinen büyümüş bir tiroid bezidir. Ayrıca, kalp atış hızı, nefes darlığı ve kilo artışına da neden olabilir.
Şiddetli iyot eksikliği, özellikle çocuklar için ciddi yan etkilere neden olabilir. Bunlara zihinsel gerilik ve gelişimsel anormallikler dahildir. İyotun birkaç iyi besin kaynağı vardır:
Yosun
Balık
Mandıra ürünleri
Yumurta
İyot çoğunlukla toprakta ve denizde bulunur, bu nedenle toprak iyot açısından zayıfsa, içinde yetişen yiyecek de iyot bakımından düşük olacaktır. Bazı ülkeler sorunun şiddetini azaltmak için tuza iyot ekleyerek iyot yetersizliğine çare bulmaya çalışmaktadır.
D Vitamini Eksikliği
D vitamini, vücutta steroid hormonu gibi çalışan, yağda çözünen bir vitamindir. Kan dolaşımından geçerek hücrelere gider ve onlara genleri açıp kapatmalarını söyler. Vücuttaki hemen hemen her hücrenin D vitamini için bir reseptörü vardır.
D vitamini, güneş ışığına maruz kalındığında derideki kolesterolden üretilir. Ekvatorun çok uzağında yaşayan insanların, güneşe daha az maruz kaldıkları için yetersiz olma ihtimalleri yüksektir.
D vitamini eksikliği olan yetişkinlerde kas güçsüzlüğü, kemik kaybı ve kırık riski artabilir. Çocuklarda, büyümede gecikmelere ve yumuşak kemiklere (raşitizm) neden olabilir.
Ayrıca, D vitamini eksikliği azalmış bağışıklık fonksiyonunda ve kanser riskinde artışa neden olabilir. Maalesef, çok az gıdada bu vitaminin önemli miktarları bulunur. D vitamininin en iyi besin kaynakları şunlardır:
Morina karaciğeri yağı: Tek bir çorba kaşığı RDI’nin % 227’sini içerir.
Somon , uskumru, sardalya veya alabalık gibi yağlı balıklar : 85 gr.lık pişmiş somon porsiyonu, RDI’nın % 75’ini içerir.
Yumurta sarısı: Bir büyük yumurta sarısı RDI’nin % 7’sini içerir.
Gerçekten D vitamini eksikliği olan insanlar bir takviye almak ya da güneş maruz kalma sürelerini artırmalılar. Tek başına beslenmeyle yeterli miktarda almak çok zordur.
B12 Vitamini Eksikliği
Kobalamin olarak da bilinen B12 vitamini, suda çözünür bir vitamindir. Kan oluşumu için, hem de beyin ve sinir fonksiyonu için gereklidir.
Vücuttaki her hücrenin normal çalışması için B12’ye ihtiyacı vardır ancak vücut bunu üretememektedir. Dolayısıyla, onu yiyecek veya takviyeden almalıyız.
B12 vitamini genellikle hayvansal besinlerde bulunur. Dolayısıyla hayvansal ürünleri yemeyen insanlarda eksiklik riski yüksektir. Araştırmalar, vejetaryenlerle veganların B12 vitamini eksikliği ihtimalinin yüksek olduğunu ortaya koydu. Bazı rakamlar % 80-90 gibi yüksek bir orana sahiptir.
Yaşlıların % 20’sinden fazlası B12 vitamini eksikliği gösterebilir çünkü emilim yaşla birlikte azalır. Bazı insanlar bu proteinden yoksundur ve bu nedenle B12 enjeksiyonlarına veya yüksek dozda takviyeye ihtiyaç duyabilirler.
B12 vitamini eksikliğinin ortak bir belirtisi megaloblastik anemi olup, kırmızı kan hücrelerini büyüten bir kan hastalığıdır.
Diğer semptomlar, bozulmuş beyin fonksiyonunu ve çeşitli hastalıklar için bir risk faktörü olan yüksek homosistein düzeylerini içerir. B12 vitamininin besin kaynakları şunlardır:
Kabuklu deniz ürünleri, özellikle istiridye
Sakatat
Kırmızı et
Yumurta
Süt ürünleri
B12’nin büyük miktarı zararlı olarak nitelendirilmez çünkü sıklıkla emilir ve fazla miktar idrar yoluyla atılır.
Kalsiyum Eksikliği
Kalsiyum, her hücre için gereklidir. Kemik ve dişleri mineralleştirir, özellikle hızlı büyüme dönemlerinde. Kemik bakımında da çok önemlidir.Ayrıca, kalsiyum vücudun her yerinde sinyal molekülü olarak rol oynar. Onsuz, kalbimiz, kaslarımız ve sinirlerimiz işleyemez.
Kandaki kalsiyum konsantrasyonu sıkı bir şekilde düzenlenir ve herhangi bir fazlalık kemiklerde saklanır. Beslenmede kalsiyum eksikliği varsa, kalsiyum kemiklerden salınır.Bu nedenle kalsiyum eksikliğinin en yaygın semptomu osteoporoz olup, yumuşak ve daha kırılgan kemiklerle karakterizedir.
Daha ciddi besinsel kalsiyum eksikliğinin belirtileri arasında çocuklarda yumuşak kemikler (raşitizm) ve özellikle yaşlılarda osteoporoz bulunur. Kalsiyumun besin kaynakları şunlardır:
Balık
Süt ürünleri
Lahana, ıspanak ve brokoli gibi koyu yeşil sebzeler
Kalsiyum takviyelerinin etkinliği ve güvenliği son dönemlerde tartışmalı bir konudur. Bazı çalışmalar kalsiyum takviyeleri alan insanlarda kalp hastalığı riskinde artışa rastladı ancak diğer çalışmalar hiçbir etki bulamadı.
Besin takviyeleri yerine besinlerden kalsiyum almak en iyisi olmasına rağmen, kalsiyum takviyeleri beslenmelerinden yeterince alamayan insanlara faydalı gibi görünmektedir.
A Vitamini Eksikliği
A vitamini, yağda çözünen bir vitamindir. Sağlıklı cilt, diş, kemik ve hücre zarlarını oluşturmakta ve korumaya yardımcı olmaktadır.Ayrıca, görme için gerekli olan göz pigmentlerini üretir. İki farklı besin tipi A vitamini vardır:
Önceden oluşturulmuş A vitamini: Bu tür A vitamini et, balık, kümes hayvanları ve süt gibi hayvansal ürünlerde bulunur .
Pro-vitamin A: Bu tip A vitamini, meyve ve sebze gibi bitki bazlı gıdalarda bulunur.
A vitamini eksikliği hem geçici hem de kalıcı göz hasarına ve hatta körlüğe neden olabilir. Aslında, A vitamini eksikliği dünyanın önde gelen körlük nedenidir.
A vitamini eksikliği, özellikle çocuklarda ve emziren kadınlarda bağışıklık fonksiyonunu baskılayabilir ve mortaliteyi artırabilir.
Önceden oluşturulmuş A vitamininin besin kaynakları şunlardır:
Sakatat: 60 g sığır karaciğeri, RDI’nin % 800’ünden fazlasını sağlar.
Balık karaciğeri yağı: Bir yemek kaşığı kabaca RDI’nin % 500’ünü içerir.
Beta karotenin (pro-vitamin A) besin kaynakları şunlardır:
Tatlı patates: Orta boy tatlı patates (170 g) RDI’nin % 150’sini içerir.
Havuç : Bir büyük havuç RDI’nin % 75’ini sağlar.
Koyu yeşil yapraklı sebzeler: 28 gram taze ıspanak, RDI’nın % 18’ini sağlar.
Yeterli miktarda A vitamini tüketilmesi çok önemli olsa da, toksikliğe neden olabileceği için, önceden oluşturulmuş çok miktarda A vitamini tüketilmesi önerilmez.
Bu, beta-karoten gibi A vitamini için geçerli değildir. Yüksek alım cildin hafif turuncu olmasına neden olabilir ancak tehlikeli değildir.
Magnezyum Eksikliği
Magnezyum vücutta önemli bir mineraldir. Kemik ve diş yapıları için gereklidir ve 300’den fazla enzim reaksiyonu içerir.
Magnezyum eksikliği, kan düzeylerinin düşük olması, tip 2 diyabet, metabolik sendrom, kalp hastalığı ve osteoporoz gibi çeşitli hastalıklarla ilişkilendirilmiştir.
Düşük magnezyum seviyeleri hastanede yatan hastalarda özellikle yaygındır. Bazı çalışmalar, bunların % 9-65’inin magnezyum eksikliği yaşadığını bulmuştur.
Bu, hastalık, ilaç kullanımı, azalmış sindirim fonksiyonu veya yetersiz magnezyum alımından kaynaklanabilir. Şiddetli magnezyum eksikliğinin ana semptomları arasında anormal kalp ritmi, kas krampları, huzursuz bacak sendromu, yorgunluk ve migren sayılabilir.
Dikkat etmeyebileceğiniz daha ince, uzun vadeli belirtiler arasında insülin direnci ve yüksek tansiyon bulunmaktadır.
Magnezyumun besin kaynakları şunlardır:
Tam tahıllar
Kuruyemiş
Bitter çikolata
Yapraklı, yeşil sebzeler
C Vitamini Eksikliği
Aşağıdaki semptomlarla karşılaşırsanız C vitamini eksikliğiniz olabilir:
Depresyon
Yorgunluk
Döküntüler
Bozulmuş yara iyileşmesi
Diş eti iltihabı
Kilo kaybı
Sinirlilik
İskorbüt (diş eti kanaması ve önceden iyileşmiş yaraların açılması ile karakterizedir)
İskorbüt hastalığının birincil nedeni, yetersiz C vitamini alımıdır. Yüksek risk altındaki kişiler arasında alkol ve sigara bağımlısı olanlar, zayıf beslenenler ve ağır akıl hastalığı olanlar bulunmaktadır. Tedavi sürecinde C vitamini kaybedildiği için diyalize giren insanlar bile risk altındadır.
Tedavi genellikle düzenli olarak yüksek dozda C vitamini içerir. C vitamini yönünden zengin yiyeceklerle beslenmek yardımcı olur.
Çinko Eksikliği
Aşağıdaki semptomlarla karşılaşırsanız çinko eksikliği riski altında olabilirsiniz:
İştah kaybı
Zayıflamış bağışıklık sistemi
Saç kaybı
İshal
Letarji
Yavaş yara iyileşmesi
Açıklanamayan kilo kaybı
Alkolizm, çinko eksikliğinin önemli bir nedenidir. Diğer nedenler arasında kronik böbrek hastalığı, diyabet, karaciğer veya pankreas bozuklukları ve orak hücre hastalığı bulunur.
Daha yüksek risk altındaki kişiler arasında alkol bağımlıları, vejeteryanlar, gastrointestinal sorunları olan kişiler, hamile veya emziren kadınlar bulunur.
Çinko eksikliği tedavisi, çinko takviyesi alımını içerir. Çinko yönünden zengin yiyeceklerin alımı daha faydalıdır. İstiridye, en zengin çinko kaynaklarındandır. Kabak çekirdeği de iyi miktarda çinko içerir.
Vitamin ve Mineral Eksikliklerinin Ortak Belirtileri
Saç ve tırnakların kırılması
Çeşitli faktörler saç ve tırnakların kırılmasına neden olabilir. Bunlardan biri biotin eksikliğidir. B7 vitamini olarak da bilinen biotin, vücudun yiyecekleri enerjiye dönüştürmesine yardımcı olur.
Biyotin eksikliği çok nadirdir ancak ortaya çıktığı zaman, saç ve tırnakların incelmesi ve kırılması en belirgin semptomlardan bazılarıdır.
Biyotin eksikliğinin diğer semptomları arasında kronik yorgunluk, kas ağrısı, kramp, el ve ayaklarda karıncalanma yer alır.
Hamile kadınlar, aşırı sigara veya alkol içenler ve geçirgen bağırsak sendromu ve Crohn hastalığı gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları olan kişiler en çok biyotin eksikliği geliştirme riski taşırlar.
Ayrıca, uzun süreli antibiyotik kullanımı risk faktörüdür.Çiğ yumurta akı yemek de biyotin eksikliğine neden olabilir. Çünkü çiğ yumurta akı avidin denilen, biyotine bağlanan ve emilimini azaltan bir protein içerir.
Biyotin bakımından zengin besinler arasında yumurta sarısı, organ etleri, balık, et, süt, fındık, tohumlar, ıspanak, brokoli, karnabahar, tatlı patates, tam tahıl ve muz bulunur.
Kırılgan saç veya tırnaklara sahip yetişkinler, günde yaklaşık 30 mikrogram biyotin sağlayan bir takviye denemeyi düşünebilir. Ancak biyotin açısından zengin bir beslenme en iyi seçenektir.
Ağız içi veya ağız köşelerinde çatlaklar
Ağız içi ve etrafındaki lezyonlar kısmen belirli vitamin veya minerallerin yetersiz alımına bağlanabilir. Genel olarak kemik yaraları olarak da adlandırılan ağız ülserleri, genellikle demir veya B vitaminlerindeki eksikliklerin sonucudur.
Küçük bir çalışma, ağız ülseri olan hastaların, demir düzeylerinin düşük olmasının iki kat daha olası olduğunu göstermektedir. Bir başka küçük çalışmada, ağız ülseri olan hastaların yaklaşık % 28’inde tiamin (vitamin B1), riboflavin (vitamin B2) ve piridoksin (B6 vitamini) eksiklikleri vardı.
Ağız köşelerinin çatlamasına, ayrılmasına veya kanamasına neden olan bir durum olan açısal cheilitis, aşırı salgılama veya dehidrasyondan kaynaklanabilir. Bununla birlikte, demir ve B vitaminlerinin, özellikle riboflavinin yetersiz bir şekilde alınmasından da kaynaklanabilir.
Demir açısından zengin besinler arasında kümes hayvanları, et, balık, baklagiller, koyu yapraklı yeşillikler, fındık, tohumlar ve kepekli tahıllar sayılabilir.
Tiamin, riboflavin ve piridoksinin iyi kaynakları arasında tam tahıllar, kümes hayvanları, et, balık, yumurta, süt, organ etleri, baklagiller, yeşil sebzeler, nişastalı sebzeler, kabuklu yemişler ve tohumlar bulunur.
Diş etlerinin kanaması
Bazen kaba bir diş fırçalama tekniği diş etlerinin kanamasına neden olabilir ancak C vitamini eksikliğinin göstergesi de olabilir.
C vitamini yara iyileşmesinde, bağışıklıkta önemli rol oynar ve hatta hücre hasarını önlemeye yardımcı olarak bir antioksidan görevi görür.
İnsan vücudu kendi başına C vitamini yapmaz, bu da yeterli seviyelerin korunmasının tek yolunun beslenme yoluyla gerçekleşmesidir.Yeterli taze meyve ve sebze tüketen bireylerde C vitamini eksikliği nadir görülür.
Uzun süre besinler yoluyla çok az C vitamini almak, diş eti kanaması ve hatta diş kaybı da dahil olmak üzere, eksiklik semptomlarını beraberinde getirebilir.
C vitamini eksikliğinin bir başka ciddi sonucu da, bağışıklık sistemini baskılayan, kasları ve kemikleri zayıflatan ve insanları yorgun ve uyuşuk hissettiren idrardır. Diğer C vitamini eksikliği belirtileri arasında kolay morarma, yavaş yara iyileşmesi, kuru pullu cilt ve sık burun kanaması sayılabilir.
Her gün en az 2 porsiyon meyve ve 3-4 porsiyon sebze yiyerek yeterli miktarda C vitamini tüketin.
Zayıf gece görüşü
Besin açısından zayıf bir yeme şekli bazen görme sorunlarına neden olabilir. Örneğin, düşük A vitamini alımı, gece körlüğü olarak bilinen bir durumla bağlantılıdır; bu da insanların düşük ışıkta veya karanlıkta görme yeteneğini azaltır.
Çünkü A vitamini rhodopsin üretmek için gereklidir, gözlerin retinalarında gece görmeye yardımcı olan bir pigmenttir.
Tedavi edilmediğinde, gece körlüğü korneaya zarar verebilecek ve nihayetinde körlüğe yol açabilecek bir durum olan kseroftalmiye ilerleyebilir.
Kseroftalminin diğer bir erken belirtisi, Bitot’un gözlerin konjonktiva veya beyaz kısmında meydana gelen hafifçe kabarmış, köpüklü, beyaz büyümeler olan lekeleridir.Büyümeler belli bir dereceye kadar çıkarılabilir ancak A vitamini eksikliği tedavi edildiğinde tamamen ortadan kalkabilir.
A vitamini eksikliği nadirdir. A vitamini alımının yetersiz kaldığından şüphelenenler, organ etleri, süt ürünleri, yumurta, balık, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve sarı-turuncu renkli sebzeler gibi daha zengin A vitamini içeren besinleri yemelidir.
Bir eksiklik teşhisi konulmadıkça, çoğu insan A vitamini takviyesi almaktan kaçınmalıdır. Çünkü A vitamini yağda çözünen bir vitamindir, fazla tüketildiğinde vücudun yağ depolarında birikebilir ve zehirli olabilir.
A vitamini toksisitesinin semptomları ciddi olabilir, bulantı ve baş ağrısından cilt tahrişine, eklem ve kemik ağrısına ve şiddetli vakalarda koma veya ölüme kadar uzanabilir.
Pullu saç derisi ve kepek
Seboreik dermatit ve kepek, vücudun yağ üreten bölgelerini etkileyen aynı cilt hastalıkları grubunun bir parçasıdır.
Her ikisi de kaşıntılı, döküntülü cilde neden olur. Kepek çoğunlukla kafa derisi ile sınırlıyken, seboreik dermatit yüz, üst göğüs, koltuk altı ve kasıkta da görülebilir.
Bu cilt bozukluklarının olasılığı, yaşamın ilk üç ayında, ergenlik döneminde ve yetişkinlik döneminde en yüksektir.
Çalışmalar her iki koşulun da çok yaygın olduğunu göstermektedir. Bebeklerin % 42’sine ve yetişkinlerin % 50’sine bir noktada kepek veya seboreik dermatit görülebilir.
Kepek ve seboreik dermatit birçok faktörden kaynaklanabilir, bunlardan biri de besin bakımından zayıf bir beslenmedir. Örneğin, düşük kan düzeyleri çinko, niasin (B3 vitamini), riboflavin (B2 vitamini) ve piridoksin (B6 vitamini) her biri rol oynayabilir.
Niasin, riboflavin ve piridoksin açısından zengin yiyecekler arasında tam tahıllar, kümes hayvanları, et, balık, yumurta, süt, organ etleri, baklagiller, yeşil sebzeler, nişastalı sebzeler, kabuklu yemişler ve tohumlar bulunur.Deniz ürünleri, et, baklagiller, mandıra, fındık ve kepekli tahıllar iyi bir çinko kaynağıdır.
Saç Dökülmesi
Saç dökülmesi çok yaygın bir semptomdur. Erkeklerin ve kadınların % 50’si, 50 yaşına ulaştıklarında saç dökülmesinden şikayetçi olmaktadır. Aşağıdaki besinler açısından zengin bir beslenme saç kaybını önlemeye veya yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Demir: Bu mineral saç foliküllerinde bulunan DNA’nın yapımında rol oynar. Demir eksikliği saçların dökülmesine neden olabilir.
Çinko: Bu mineral, protein sentezi ve hücre bölünmesi için gereklidir, saç büyümesi için gerekli iki süreç. Bu nedenle saç dökülmesi çinko eksikliğinden kaynaklanabilir.
Linoleik asit (LA) ve alfa-linolenik asit (ALA): Bu esansiyel yağ asitleri saç büyümesi için gereklidir.
Niasin (B3 vitamini): Bu vitamin saçı sağlıklı tutmak için gereklidir. Alopesi, saçların küçük lekeler halinde düştüğü bir durumdur ve niasin eksikliğinin olası bir belirtisidir.
Biyotin (B7 vitamini): Biyotin, eksik olduğunda saç dökülmesine neden olabilen başka bir B vitaminidir.
Et, balık, yumurta, baklagiller, koyu yapraklı yeşillikler, kabuklu yemişler, tohumlar ve kepekli tahıllar iyi bir demir ve çinko kaynağıdır.
Niasin açısından zengin gıdalar arasında et, balık, süt ürünleri, tam tahıllar, baklagiller, kabuklu yemişler, tohumlar ve yapraklı yeşillikler bulunur. Bu yiyecekler ayrıca yumurta sarısında ve organ etinde de bulunan biyotin açısından zengindir.
Yapraklı sebzeler, kabuklu yemişler, tam tahıllar ve bitkisel yağlar LA bakımından zengindir, ceviz, keten tohumu, chia tohumu ve soya fasulyesi ise ALA açısından zengindir.
Ciltte kırmızı veya beyaz şişlik
Bazı insanların yanaklarında, kollarında, uyluklarında veya kalçalarında şişliklerin ortaya çıkmasına neden bir durum olan keratosis pilaris görülür. Keratoz pilaris genellikle çocukluk çağında görülür ve yetişkinlikte doğal olarak kaybolur.
Bu küçük şişliklerin nedeni hala tam olarak anlaşılamamıştır ancak saç foliküllerinde çok fazla keratin üretildiğinde ortaya çıkabilirler. Bu, ciltte kırmızı veya beyaz görünebilen yüksek şişlikler oluşturur.
Keratosis pilaris genetik bir bileşene sahip olabilir yani kişinin bir aile üyesinde varsa, o kişide de olması daha muhtemeldir. Bununla birlikte, A ve C vitaminleri düşük kişilerde de gözlemlenmiştir.
Bu nedenle, ilaçlı kremler ile geleneksel tedavilere ek olarak, bu duruma sahip insanlar beslenmelerine A ve C vitaminleri bakımından zengin gıdalar eklemelidir. Bunlar arasında et, süt, yumurta, balık, koyu yeşil yapraklı sebzeler, sarı-turuncu renkli sebzeler ve meyveler bulunur.
Huzursuz bacak sendromu
Willis-Ekbom hastalığı olarak da bilinen huzursuz bacak sendromu (RLS), bacaklarda hoş olmayan ve rahatsız edici hislere ve aynı zamanda onları hareket ettirmek için dayanılmaz bir dürtüye neden olan bir sinir rahatsızlığıdır.
Ulusal Nörolojik Bozukluklar ve İnme Enstitüsüne göre, kadınlar, durumu iki kat daha fazla yaşayabilmektedir. Çoğu insan için, hareket etme isteği otururken veya uyumaya çalışırken yoğunlaşır.
RLS’nin kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Bununla birlikte, RLS semptomları ile bir kişinin kan demir düzeyleri arasında bir bağlantı olduğu görülmektedir.
Örneğin, bazı çalışmalar düşük kan demir depolarını RLS semptomlarının artan şiddetine bağlamaktadır. Birçok çalışma, belirtilerin sıklıkla hamilelik sırasında ortaya çıktığını ve kadınların demir düzeylerinin düştüğü bir zaman olduğunu belirtmektedir.
Demir ile takviye, özellikle tanı konan demir eksikliği olan kişilerde RLS semptomlarını azaltmaya yardımcı olur. Bununla birlikte, takviye etkileri kişiden kişiye değişebilir.
Yüksek demir alımının semptomları azalttığı görüldüğü için, et, kümes hayvanları, balık, baklagiller, koyu yapraklı yeşillikler, kabuklu yemişler, tohumlar ve kepekli tahıllar gibi demir açısından zengin gıdaların alımının artırılması da yararlı olabilir.
Bu demir bakımından zengin yiyecekleri C vitamini açısından zengin meyve ve sebzelerle birleştirmek özellikle kullanışlı olabilir çünkü bunlar demir emilimini artırmaya yardımcı olur.
Ancak gereksiz takviyenin daha fazla zarar verebileceğini ve diğer besin maddelerinin emilimini azaltabileceğini belirtmek gerekir.Aşırı derecede yüksek demir seviyeleri bazı durumlarda ölümcül olabilir, bu nedenle takviyeleri almadan önce daima sağlık uzmanına danışmanız en iyisidir.
Kimler Besin Eksikliği Riski Altındadır?
Aşağıdakiler, besin eksikliği riski daha yüksek olabilecek birey gruplarıdır:
Yalnızca anne sütüyle beslenen bebekler
Ergenler
Koyu renk tenli bireyler
Premenopozal kadınlar
Hamile kadınlar
Daha yaşlı yetişkinler
Alkol bağımlısı kişiler
Kısıtlayıcı diyet uygulayan kişiler (vegan veya glütensiz diyet gibi)
Sigara bağımlısı insanlar
Obez bireyler
Obezite cerrahisi geçirmiş hastalar
İnflamatuar bağırsak hastalığı olan kişiler
Böbrek diyalizi geçirmiş hastalar
Diğerlerinin yanı sıra antibiyotik, antikoagülan, antikonvülsan, diüretik alan kişiler
Sonuç olarak;
Neredeyse her vitamin ve mineralin eksikliği mümkündür ancak yukarıda sayılanlar en yaygın olanlarıdır. Çocuklar, genç kadınlar, yaşlılar ve vejeteryanlar çeşitli eksiklikler açısından en yüksek risk altındadır.
Eksikliği önlemenin en iyi yolu, besleyiciliği yoğun gıdalar (hem bitkiler hem de hayvanlar) içeren dengeli, gerçek bir besin temelli beslenmedir.
Yalnızca beslenmeden yeterince yararlanmak imkansız olduğunda takviyelere başvurmak gerekebilir.
