Yazının İçeriği
Şişkinliğinin birçok nedeni vardır. Bunlar genellikle hazımsızlık, mide ve bağırsaklarda gaz gibi zararsız durumlardır. Şişkinlik problemi evde kolayca tedavi edilebilir. Ancak ağrıyla birlikte meydana gelen şişkinlik endişe vericidir ve bazı ciddi durumların işareti olabilir.
Yazıda “şişkinlik nedir”, “midede şişkinlik neden olur”, “şişkinlik belirtileri”, “midede şişkinlik yapan yiyecekler”, konularına değinilecektir.
Şişkinliğin Sebepleri Nelerdir?
Zaman zaman her insanın yaşadığı bir olaydır. Genel olarak şişkinliğin sebepleri şöyle sıralanabilir;
Gaz
Mide ve bağırsakta gaz birikmesi en yaygın sebeplerdendir. Diğer olası belirtiler şunlardır:
– Aşırı geğirme
– Aşırı şişkinlik
– Bağırsak hareketi olarak yoğun bir dürtü hissetmek
– Mide bulantısı
Gazın neden olduğu şişkinlik hafif rahatsızlıktan yoğun ağrıya kadar kendini gösterir. Midenin içinde sıkışmışlık hissi yaşarsınız. Gaz aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir:
– Karnabahar, brokoli ve lahana gibi sebzeler
– Mide enfeksiyonu
– Crohn hastalığı gibi kronik hastalıklar
– Hazımsızlık
Çoğu durumda, gaz birkaç saat sonra kendiliğinden geçer.
Hazımsızlık şişkinlik
Hazımsızlık, bazen dispepsi olarak adlandırılır, midede rahatsızlık veya ağrı oluştuğu bir durumdur. Çoğu insan zaman zaman kısa hazımsızlık olayları yaşar. Hazımsızlık şu nedenlerden kaynaklanır:
– Çok fazla yemek
– Aşırı alkol
– İbuprofen gibi mideyi tahriş eden ilaçlar
– Küçük bir mide enfeksiyonu
Yiyecek ya da diğer belirgin nedenlerle ilişkili görünmeyen ve sık yaşanan hazımsızlık, daha ciddi bir durumun işareti olabilir. Olası nedenler arasında mide ülseri, kanser veya karaciğer yetmezliği bulunur.
Enfeksiyon
Mide enfeksiyonları, aşağıdakilere eşlik edebilecek olan gaza neden olabilir:
– İshal
– Kusma
– Mide bulantısı
– Karın ağrısı
Bunlar genellikle Escherichia coli veya Helicobacter pylori gibi bakteriler veya norovirüs, rotavirüs gibi viral bir enfeksiyondan kaynaklanmaktadır.
Mide enfeksiyonları genellikle birkaç gün sonra kendiliğinden geçer. Ancak, bazı insanlar ciddi bir şekilde dehidrate olabilir veya birkaç gün içinde daha da kötüleşmeye devam edebilir.
Eğer şişkinlikle birlikte aşağıdaki belirtiler varsa bu kişiler mutlaka doktora görünmelidir:
– Ateş
– Kanlı dışkı
– Şiddetli ve sık kusma
İnce bağırsakta bakteri çoğalması (SIBO)
Mide ve bağırsaklar, gıdaları sindirmeye yardımcı olan çeşitli bakterilere ev sahipliği yapar. Bu bakterilerin dengesi bozulduğunda, ince bağırsakta bulunan zararlı bakterilerde bir artış meydana gelebilir. Bu, ince bağırsakta bakteriyel aşırı çoğalma veya SIBO olarak bilinir.
SIBO şişkinliğe, sık sık görülen ishale neden olabilir, gıdaları sindirme ve besinleri emme konusunda zorluklar yaşanabilir. Bazı insanlar için SIBO osteoporoz veya sebepsiz kilo kaybına neden olabilir.
Ödem
Tuzlu yiyecekler yemek, yiyecek intoleransı yaşamak ve hormon seviyelerindeki değişiklikler, vücutta fazladan su tutulduğunun işareti olabilir.
Bazı kadınlar adet döneminden hemen önce veya hamileliğin erken döneminde bu nedenden dolayı şişkinlik yaşar.
Sıvı tutulmasına bağlı kronik şişkinlik, diyabet veya böbrek yetmezliği gibi daha ciddi bir duruma da neden olabilir. Eğer şişkinlik geçmezse, mutlaka doktora başvurmak gerekir.
Gıda intoleransları
Bazı insanlar, bazı yiyecekleri yedikten sonra şişer. Örneğin; laktoz intoleransı olan veya gluten alerjisi veya çölyak hastalığı olan kişiler. Şişkinlik genellikle kendiliğinden geçer, ancak ishal veya mide ağrısı da yaşanabilir.
Kronik bozukluklar
İrritabl bağırsak sendromu (IBS) ve Crohn hastalığı gibi kronik bağırsak hastalıkları da şişkinliğe neden olabilir. Hem IBS hem de Crohn gaz, ishal, kusma ve kasıtsız kilo kaybına neden olabilir.
Gastroparez
Gastroparezi, normal mide boşalmasını etkileyen bir hastalıktır. Mide kasları düzgün çalışmaz ve bu da yiyeceklerin mide ve bağırsaklardan daha yavaş geçmesine neden olur. Belirtiler şöyledir:
– Mide bulantısı ve şişkinlik
– Kabızlık
– Yemek yerken çok hızlı doymak
– İştah kaybı
– Mide ekşimesi
– Kusma
– Ağrı ve rahatsızlık
Diyabet veya hipotiroidizm gibi diğer durumlar da genellikle gastroparezi oluşturur.
Jinekolojik bozukluklar
Bazı kadınlarda, endometriyozis, kramp ve şişkinliğe neden olabilir. Bu, rahmin astarı, mideye veya bağırsaklara bağlandığında olur.
Kabızlık
Kabızlık sıklıkla şişkinliğe neden olur. Kabızlık nedenleri şunlardır:
– Dehidrasyon
– Beslenmede lifin eksik olması
– Gıda intoleransı
– Gebelik
– Belirli bağırsak hastalıkları
– Magnezyum dahil olmak üzere besin eksiklikleri
– Bazı ilaçlar
Şişkinliği Kötüleştirebilecek Koşullar
Altta yatan sağlık koşulları
Bazı kronik durumlar, örneğin Crohn hastalığı, ülseratif kolit veya divertikülit gibi şişkinliğe neden olabilir. Bazı kanser türleri bağırsaklarda tıkanmaya neden olabilir.
Gaz çıkışında ani ya da kötüleşen bir artış yaşayan herkes bir doktora görünmelidir.
Safra kesesi sorunları
Safra kesesi taşları ve kolesistit fazladan gaza neden olabilir.
Midede şişkinlik ve kabızlık
Dışkı fazla gazın dışarı atılmasını zorlaştırabilir, bu da daha fazla birikim ve rahatsızlığa neden olabilir.
Gastroenterit ve diğer bağırsak enfeksiyonları
Sindirim sisteminin viral, bakteriyel veya paraziter bir enfeksiyonu veya besin zehirlenmesi, gaz birikmesine neden olabilir. Örnekler arasında Escherichia coli (E. coli) enfeksiyonu, amebiasis ve giardiasis bulunur.
Antibiyotikler
Bunlar bağırsaktaki normal bağırsak florasını veya bakteriyel florayı rahatsız ederek şişkinliğe yol açabilir.
Müshil
Düzenli ve aşırı müshil kullanımı, şişkinlik riskini artırır.
Diğer nedenler arasında hamilelik, fıtık, pankreatit, Hirschsprung hastalığı, adet öncesi sendromu, endometriozis ve diğerleri sayılabilir.
Zehirlenme belirtileri veya tıkanma varsa veya dışkıda kan varsa, acil tıbbi yardım gereklidir
Şişkinlik nasıl giderilir?
Gaz ve bunun neden olduğu mide şişkinliği genellikle ciddi bir sorun değildir. Çoğu durumda, beslenme değişiklikleri ile sorun çözülür.
Şişkinlik ve Beslenme
Gaza neden olabilen yiyeceklerden uzak durarak midede şişkinlik önlenebilir. Sindirimi daha kolay olan karbonhidrat içeren yiyecekler şunlardır:
– Muz
– Turunçgiller
– Üzüm
– Marul
– Pirinç
– Yoğurt, ancak laktoz intoleransı olanlar dikkatli olmalıdır.
Mide Şişkinliğine Ne İyi Gelir?
Midede şişkinliği azaltmanın diğer yolları şunlardır:
Daha küçük öğünler yemek
Kişi, her gün üç büyük öğün yerine dört ila altı küçük öğün yediğinde, belirtiler sıklıkla iyileşir. Nane çayı yardımcı olabilir.
Yavaş yemek
Sindirim ağızda başlar, bu nedenle yutmadan önce yiyecekler iyice çiğnenmelidir.
Sakız ve gazlı içeceklerden uzak durmak
Sakız çiğnemek insanların daha fazla hava yutmasına neden olur. Bu, şişkinliği artırır.
Sigara içmemek
Sigara içmek insanların daha fazla hava almasına neden olur ve ayrıca sindirim sistemini tahriş eder.
Düşük laktozlu süt ürünlerinin seçimi
Laktoz oranı yüksek yiyeceklerin elimine edilmesi semptomları iyileştirebilir.
Egzersiz yapmak
Aktivite, sindirim sisteminin işleyişini geliştirir ve bu gaz ve şişkinliğin azaltılmasına yardımcı olur.
Probiyotikler
Bunlar bazı kişilerde semptomları azaltabilir.
Mide Şişkinliği Tedavisi
Beslenme değişiklikleri, şişkinliği gidermek için yeterli değilse, reçetesiz satılan ilaçlar yardımcı olabilir. Örneğin aktif kömür tabletlerinin bağırsaklardaki gazı emdiği ve şişkinlik belirtilerini azalttığı belirtilmektedir.
Ancak öncelikle doktora danışmak gerekir çünkü kömür de aktif maddelerin bir kısmını emebilir. Tüm sağlık çalışanları kömürün kullanılmasını önermemektedir, çünkü faydaları net değildir.
Şişkinlik Yapan Yiyecekler
“Şişkinlik nedenlerine” değindik. Şimdi de gaz ve şişkinlik yapan yiyeceklerin neler olduğunu görelim.
Şişkinlik Yapan Besinler
Fasulye
Fasulye bir tür baklagildir. Yüksek miktarda protein ve sağlıklı karbonhidrat içerir. Ayrıca lif açısından çok zengindir.
Bununla birlikte, çoğu fasulye türü, FODMAP adı verilen karbonhidrat grubuna ait -alfa-galaktozitler- adı verilen şeker içerir. FODMAP’ler (fermente edilebilir oligo-, di-, mono-sakkaritler ve polioller), sindirimden kaçan kısa zincirli karbonhidratlardır ve kolondaki bağırsak bakterileri tarafından fermente edilir. Gaz bu sürecin bir yan ürünüdür.
Sağlıklı insanlar için, FODMAP’ler yararlı sindirim bakterileri için yakıt sağlar ve herhangi bir problem yaratmazlar.
Ancak irritabl bağırsak sendromu olan bireyler için fermantasyon işlemi sırasında başka bir gaz türü oluşur. Bu, şişkinlik, gaz, kramp ve ishal gibi belirtilerle birlikte ciddi rahatsızlıklara neden olabilir.
Fasulyeyi pişirmeden önce ıslatmak, fasulye içerisindeki FODMAP’leri azaltmanın iyi bir yoludur. Islattığınız suyu birkaç kez değiştirmelisiniz.
Mercimek
Mercimek de baklagildir. Yüksek miktarda protein, lif ve sağlıklı karbonhidratların yanı sıra demir, bakır ve manganez gibi mineraller de içerir.
Yüksek lif içeriğinden dolayı, hassas bireylerde şişkinliğe neden olabilir. Bu, çok miktarda lif yemeye alışkın olmayan insanlar için özellikle geçerlidir.
Fasulye gibi, mercimek de FODMAP içerir. Bu şekerler aşırı gaz üretiminin ve şişkinliğin sebebini oluşturur. Mercimeği pişirmeden önce ıslatmak, onları sindirim sisteminde daha kolay sindirilebilir hale getirir.
Gazlı İçecekler
Gazlı içecekler şişkinliğin diğer bir yaygın nedenidir. Bu içecekler yüksek miktarda karbondioksit içerir. Bu içeceklerden birini içtiğinizde, büyük miktarda gaz yutulur.
Gazın bir kısmı sindirim sisteminde sıkışmakta ve rahatsız edici şişkinlik ve hatta kramplara neden olabilmektedir.
Buğday
Buğday, gluten denilen bir protein içerdiğinden dolayı son yıllarda oldukça tartışmalı bir gıdadır. Tartışmalara rağmen, buğday hala çokça tüketilmektedir.
Çoğu ekmek, makarna ve pizzanın yanı sıra kek, bisküvi, krep ve waffle gibi pişmiş ürünlerin de bir bileşenidir.
Çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti olan insanlar için buğday, büyük sindirim problemlerine neden olur. Buna şişkinlik, gaz, ishal ve mide ağrısı dahildir. Buğday, önemli bir FODMAP kaynağıdır.
Brokoli ve Diğer Turpgil Sebzeler
Turpgil sebze ailesi arasında brokoli, karnabahar, lahana, Brüksel lahanası ve diğerleri bulunur. Bunlar çok sağlıklıdır.
Lif, C vitamini, K vitamini, demir ve potasyum gibi birçok önemli besin içerir. Bununla birlikte, FODMAP bulunur, bu nedenle bazı insanlarda şişkinliğe neden olabilirler. Turpgil sebzeleri pişirmek, sindirimi kolaylaştırır.
Soğan
Soğan, benzersiz, güçlü bir tada sahip kök sebzelerdendir. Soğan, fruktanların başlıca kaynaklarından biridir. Bunlar şişkinliğe neden olabilen çözünür liflerdir.
Bu nedenle, soğan, şişkinlik ve diğer sindirim rahatsızlıklarının bilinen bir nedenidir. Soğanı pişirmek bu sindirim etkilerini azaltır.
Arpa
Arpa, yaygın olarak tüketilen tahıl tanesidir. Lif bakımından zengindir ve molibden, manganez ve selenyum gibi yüksek miktarda vitamin ve mineral içerir yani çok besleyicidir.
Yüksek lif içeriğinden dolayı, tam tahıl olan arpa, çok fazla lif yemeye alışkın olmayan kişilerde şişkinliğe neden olabilir. Ayrıca, arpa gluten içerir. Bu, gluten hassasiyeti olan insanlar için sorunlara neden olur.
Çavdar
Çavdar, çok besleyici ve mükemmel bir lif, manganez, fosfor, bakır ve B vitamini kaynağıdır. Ancak, çavdar gluten içerir. Lif ve gluten içeriği yüksek olduğundan hassas kişilerde şişkinlik sebebinin başında gelir.
Süt Ürünleri
Süt ürünleri, son derece besleyici ve mükemmel protein ve kalsiyum kaynaklarıdır. Süt, peynir, krem peynir, yoğurt ve tereyağı gibi birçok süt ürünü mevcuttur.
Ancak dünya nüfusunun yaklaşık% 75’i sütte bulunan şeker laktozunu parçalayamaz. Bu durum laktoz intoleransı olarak bilinir. Laktozu tolere edemezseniz, süt büyük sindirim problemlerine neden olabilir.
Belirtiler şişkinlik, gaz, kramp ve ishali içerir.
Elma
Elma, dünyanın en çok tüketilen meyvelerindendir. Lif, C vitamini ve antioksidanlar bakımından yüksektir ve çeşitli sağlık yararları vardır.
Ancak elmanın bazı insanlar için şişkinlik ve diğer sindirim sorunlarına neden olduğu biliniyor. Bundan sorumlu olan, fruktoz (bir FODMAP) ve yüksek lif içeriğidir.
Sarımsak
Sarımsak hem lezzet verici olarak hem de bir sağlık çaresi olarak inanılmaz derecede popüler kullanılır. Soğan gibi, sarımsak da şişkinliğe neden olabilecek FODMAP olan fruktanlar içerir.
Sarımsakta bulunan diğer bileşiklere karşı alerjikseniz, şişkinlik ve gaz gibi semptomlarla karşılaşabilirsiniz. Bununla birlikte, sarımsağın pişirilmesi bu etkileri azaltabilir.
Şeker alkolleri, şekersiz gıdalarda ve sakızlarda şeker yerine kullanılır. Yaygın kullanılanlar; ksilitol, sorbitol ve mannitoldur. Şeker alkolleri de FODMAP’lerdir.
Bağırsak bakterilerinin kendilerini beslediği yerde değişmeden bağırsaklara ulaştığı için sindirim problemlerine neden olabilirler. Yüksek miktarda şeker alkolünün tüketilmesi, şişkinlik, gaz ve ishal gibi sindirim sorunlarına neden olabilir.