Ortoreksiya Nervoza Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

“Temiz yeme hareketi” son yıllarda dünyayı sardı. Dergilerde, bloglarda, sosyal medyada salata, şekersiz tatlı ve yeşil smoothie tarifleri çokça görülmeye başladı.

Sağlık uzmanları karbonhidrat, nişasta, gluten gibi maddeleri hayatımızdan çıkarmamız gerektiğini ifade ediyor.

Sağlıklı yaşam tarzı üzerindeki bu değişiklikler bazı kişilerde nevrotik hale gelebiliyor. Hatta bu kişilerde bir tür yeme bozukluğu görülebiliyor.

Aslında bu durum bir hastalık olarak kabul edilmiş ve tedavi yolları geliştirilmiş. Bu yeme bozukluğu hastalığına ortoreksiya nervoza deniyor.

Yani sağlıklı beslenme takıntısı. 30’lu yaşlardaki kadınlar ağırlıklı olmak üzere sayıları hızla artan insanlar, sağlıklı beslenmeyi saplantı haline dönüştürebiliyor.

Ortoreksiya Nedir?

Ortoreksiya nervoza, kısa adıyla ortoreksiya, sağlıklı beslenmeyi takıntı haline getiren insanların yakalandığı yeme bozukluğudur. Masum bir girişim olarak başlar fakat sonucu iyi olmaz.

Anoreksiya veya bulimia nervoza gibi diğer yeme bozukluklarında kilo alma korkusu nedeniyle insanlar ne kadar yediklerini takıntı yaparlar.

Örneğin; anoreksiya nervozada kilo alma korkusu olduğundan, kişi yediklerinin miktarını aşırı derecede kısıtlar. Ortoreksiya olan insanlar kilo almaya pek önem vermezler.

Onlar için gıdanın kaliteli olup olmadığı önemlidir. Yedikleri gıdalar sağlıklı mı, saf mı? Gibi takıntıları yüzünden hiçbir şey yiyemezler.

Maalesef medya ve çelişkili beslenme önerileri de, bu bozukluğun daha yaygın hale gelmesinde etkili olmaktadır.

Ortoreksiya Nervoza Neden Olur?

Kilo vermek ve daha sağlıklı olmak için bir diyete başlarsınız ve sağlıklı beslenme konusunu fazla abartıp takıntılı hale gelebilirsiniz.

Aslında bu hastalığın nedenleri tam olarak bilinmiyor. Çok fazla araştırma yok bu yeme bozukluğunun nedenleri hakkında.

Sadece obsesif-kompülsif bozukluk yani takıntılı olma, mevcut yeme bozuklukları gibi durumların tetiklediği düşünülüyor.

Diğer risk faktörleri arasında mükemmeliyetçilik, yüksek anksiyete ve aşırı kontrollü olma gibi durumlar bulunuyor.

Çeşitli çalışmalar, sağlık sektörüyle fazlaca haşır neşir olan insanların bu hastalığa yakalanma riskinin fazla olduğunu tespit etmiştir.

Ortoreksiya Nervoza Nasıl Gelişir?

Ortoreksiyayı sağlıklı beslenme durumu ile ayırt etmek biraz zor. Bundan dolayı bozukluğun ne kadar yaygın olduğu pek bilinmiyor.

Herhangi bir yerde herhangi bir durumda birden ortaya çıkıveriyor. Kilo veren bir arkadaşınızı gördüğünüzde ya da arkadaşlarınızla dışarıda akşam yemeği yerken birden içinizden gelen bir coşku, ortoreksiya nervoza gibi bir saplantıya dönüşebiliyor.

Olumsuz çevre koşulları da bu hastalığı tetikliyor. Yine de diğer yeme bozukluklarına oranla ortoreksiya nervozaya yakalanma riski daha az.

Ortoreksiya nervoza olanlarda görülen ortak davranışlar

– Sindirim problemleri, astım gibi sağlık sorunları, düşük ruh hali, anksiyete, obsesif endişe

– Tıbbi tavsiye olmaksızın gıdaların alerji yapabileceği düşüncesiyle gıdalardan uzaklaşma

Bitkisel ilaçlar, bitki takviyeleri ve probiyotik gıda tüketiminde artış

Hasta olmak düşüncesiyle tüketilen gıda seçeneklerinin azalması

Gıda hazırlama teknikleri konusunda mantıksız endişe, gıdaları iyice yıkama ve temizleme dürtüsü

Beslenme kurallarından saptığında suçluluk duygusu

Gıdaları düşünme zamanının artması ve gıda seçeneklerine aşırı miktarda para harcama.

Ertesi günkü yemek planının önceden yapılması

Sağlıklı beslenme hakkında titiz davranmayanları eleştirme düşüncesi

Yemek konusunda kendisi gibi düşünmeyen arkadaş ve aile bireylerinden uzaklaşma

Başkaları tarafından hazırlanan yiyeceklerden kaçınma

Yeme alışkanlığının bozulacağı korkusuyla yemek kapsamlı sosyal etkinliklerden kaçınma

Kötüleşen depresyon ve anksiyete durumları

Ortoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?

Ortoreksiya nervoza olan kişiler, saf, sağlıklı yiyecekler tüketme arzusuyla beslenir ve ideal bir kilodan ziyade mükemmel beslenmeyi takıntı haline getirir.

Ortoreksiya olan biri, yapay tatlandırıcı, renklendirici veya koruyucular, yağ, şeker veya tuz, böcek ilaçları, genetik olarak değiştirilmiş organizmalar, hayvan veya süt ürünleri gibi sağlıksız veya saf olmayan herhangi bir yiyecek yemeyi reddeder.

Bu, bazı insanlar için gıdaya normal bir yaklaşım olsa da, ortoreksiya olanlarda takıntılı ve abartılıdır. Ortoreksiya nervozanın belirtileri şunlardır:

– Yenilen yiyeceklerin çeşitli hastalıklara neden olabileceği ile ilgili saplantılı düşünceler,

– Sağlıksız olduğu düşüncesiyle yiyecek çeşitlerini ciddi şekilde kısıtlama,

– Vücut üzerinde sağlıklı etkileri olduğu düşünülen önemli miktarda probiyotik, bitkisel ilaç ve diğer takviyeleri kullanma,

– Gıdaların hazırlanması, gıda yıkama teknikleri ve bulaşıkların sterilizasyonu ile ilgili takıntılı kaygılar,

– Yiyeceklere karşı güçlü duygusal reaksiyonlar yaşama, örneğin: 

  • Temiz, sağlıklı, saf yemekten memnuniyet ve mutluluk duyma
  • Sağlıklı ve saf kabul edilmeyen yiyecekleri tüketirken suçluluk duygusu
  • Yiyecek tüketimi hakkında düşünmek için çok fazla zaman harcama
  • Düzenli olarak gelişmiş yemek planlama, yemekler önceden planlanmadığında suçluluk ve memnuniyetsizlik duyguları
  • Sağlıklı, saf yeme planlarını takip etmeyenleri eleştirme ve yargılama
  • Evden uzakta yemek yemekten kaçınma
  • Başkaları tarafından satın alınan veya hazırlanan yiyeceklerden kaçınma
  • Yemek konusunda sahip olunan inançları paylaşmayan arkadaşlar ve aile bireylerine mesafe koyma
  • Depresyon
  • Kaygı
  • Ruh hali
  • Utanç duygusu
  • Kendinden nefret etme
  • Sosyal izolasyon

Bende Ortoreksiya Nervoza Var mı?

Aşağıdaki soruların cevaplarını düşünün. Eğer cevaplarınız evet ise ortoreksiya nervoza eğiliminiz olabilir.

– Yemek ve gıda kalitesi hakkında endişeleniyor musunuz?

Yemek hazırlama konusunda fazlaca düşünüp çok çaba gösteriyor musunuz?

Sürekli gıdaların sağlıksız özelliklerini mi inceliyorsunuz?

Coşkulu bir şekilde yeni diyet listeleri mi araştırıyorsunuz?

Yeme düzeninizin dışına çıktığınızda suçluluk hissediyor ve kendinizden nefret mi ediyorsunuz?

Yediklerinizi kontrol ediyor musunuz?

Kendinize beslenme kuralları koyuyor musunuz?

Ortoreksiya Nervoza Nasıl Teşhis Edilir?

Sağlıklı beslenme ile bu hastalığı ayırmak biraz zor. Yine de ortoreksiya nervozayı belirlemenin bazı ölçütleri var.

1)Obsesif odak olarak sağlıklı beslenme

– Duygusal sıkıntıya sokacak kadar sağlıklı beslenme takıntısı

Kompülsif davranışlar ve genel sağlık için beslenmeye inanma ve zihnin sürekli bununla meşgul olması.

Kendi kendine uyguladığı beslenme kurallarına uyulmadığında anksiyete oluşumu, hastalık korkusu, kirlilik, negatif fiziksel duyumlar duygusu

Zamanla tüm gıda gruplarını yemeği bırakma, oruç durumu gibi şiddetli kısıtlamalar

2)Günlük yaşamı bozan davranışlar

– Kötü beslenme, ciddi kilo kaybı ve diğer tıbbi komplikasyonlar

Yaşam kalitesinin bozulması nedeniyle kişisel sıkıntılar, sosyal ve iş hayatına adapte olamama.

Beden imajı, öz değerler, kendi kimliği gibi durumlara duygusal bağımlılık

Ortoreksiya Nervozanın Olumsuz Sağlık Etkileri

Fiziksel Etkileri

Ortoreksiya nervoza üzerindeki çalışmalar kısıtlı da olsa hastalığın bazı tıbbi komplikasyonlara yol açtığı biliniyor.

Kısıtlayıcı yeme sebebiyle yetersiz beslenme ve bunun sonucunda anemi ve anormal yavaş kalp hızı gibi durumlar ortaya çıkabiliyor.

Bununla birlikte sindirim sorunları, metabolizma yavaşlaması, hormonal dengesizlikler de baş gösteriyor. Bu fiziksel komplikasyonlar hayatı tehdit edici olabilir ve hafife alınmamalıdır.

Psikolojik etkileri

Zamanla yeme alışkanlıkları bozulan ortoreksiya olan kişiler hayal kırıklığına uğrar. Kendi kendilerine oluşturdukları yeme düzenleri bozulduğunda suçluluk duygusu hisseder ve kendilerinden nefret ederler.

Dahası zamanlarının büyük bir çoğunluğunu gıdaların temiz ve saf olup olmadığını düşünmekle geçirirler. Bunun dışındaki zamanlarını da yiyecekleri ölçüp biçmek ve gelecekteki yiyeceklerini planlamakla harcarlar.

Son zamanlardaki çalışmalar bu tür uğraşlar içine giren insanların zayıf bir belleğinin olduğunu gösteriyor. Ayrıca saplantılı insanlar günlük hayatta karşılaştıkları problemleri çözmede de başarısız oluyorlar.

Sosyal etkileri

Sağlıklı beslenme ve gıdalar üzerinde katı kuralları olan insanlar sosyal hayata girmekte zorlanıyor.

Yeme alışkanlıkları ile ilgili düşünceleri ve bu düşüncelerini başkalarına da empoze edip müdahalede bulunmaya çalışmaları insani ilişkilerini zorlaştırıyor.

Ortoreksiyadan muzdarip insanlar genelde kendilerini sosyal hayattan izole ediyorlar. Çünkü kendilerini sağlıklı beslenme konusunda diğer insanlardan üstün görüyorlar.

Ortoreksiya Nervoza Tedavisi

Ortoreksiyanın sonuçları diğer yeme bozuklukları kadar şiddetli olabilir ve eğer tedavi edilmezse sağlık üzerinde geri dönüşü olmayan hasara neden olabilir.

Ortoreksiyadan kurtulmanın ilk adımı onu teşhis etmektir. Bu yeme bozukluğunu ve kişinin refahı, sağlığı ve sosyal hayatına etkilerini teşhis etmek biraz zor olabilir.

Kişinin bu durumu kabullenmesi ve tedavi yolunu seçmesi gereklidir. Bir doktor, psikolog veya diyetisyenden yardım alınmalıdır.

Ortoreksiyanın tedavi etkileri bilimsel olarak teyit edilmemekle birlikte, bilişsel davranış değiştirme üzerinde durulmaktadır.

Bilimsel olarak geçerli beslenme bilgileri hakkında eğitim verilerek yanlış beslenme inanışlarından kişi kurtarılmaya çalışılmaktadır.

Sağlıklı beslenme ve sağlıklı gıdalar seçmek genel sağlığımız üzerinde elbette çok önemlidir ama şunu unutmamak gerekir ki; sağlıklı beslenme ve yeme bozukluğu arasında ince bir çizgi vardır.

Kaygı ve takıntılarınızın ortoreksiyaya dönüşmesine izin vermeyin.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir