Oksalat Nedir, Nelerde Var? Oksalat Diyeti Nasıl Yapılır?

Yeşil bitkilerin sağlıklı olduğunu biliyoruz. Peki bu yiyeceklerin çoğunda oksalat denilen bir antinutrient(bazı besinlerin emilimini engelleyen besinler) olduğunu biliyor musunuz?

Oksalat ne demek?

Aynı zamanda oksalik asit olarak da adlandırılır, birçok bitkide bulunan organik bir asittir. Bunlara yapraklı yeşillikler, sebzeler, meyveler, kakao, fındık ve tohumlar da dahildir.

Vücudumuz tek başına da bunu üretebilir veya yiyecekler yoluyla elde edebilir. C vitamini metabolize olduğunda oksalata dönüştürülebilir.

Kalsiyum oksalat ve demir oksalat da dahil olmak üzere oksalat, tüketildikten sonra mineralleri bağlayarak bileşikler oluşturur.

Bu çoğunlukla kolonda oluşur ancak böbrekler ve üriner sistemin diğer kısımlarında da gerçekleşebilir.

Çoğu insanda, bu bileşikler daha sonra dışkı veya idrarla atılır.

Ancak, hassas bireylerde, yüksek oksalatlı beslenme, böbrek taşı riskinin artmasına ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir.

Oksalat Zararları Nelerdir?

 

oksalat ne demek

 

Mineral emilimini azaltabilir

Bu bileşikle ilgili kaygılarından biri, bağırsaktaki minerallere bağlanabilmesi ve vücudun emilimini engelleyebilmesidir.

Örneğin, ıspanak, kalsiyum ve oksalat bakımından yüksektir ve bu da, kalsiyumun vücut tarafından emilmesini önler. Lif ve oksalat birlikte besin emilimini engelleyebilir.

Bununla birlikte, yiyeceklerimizdeki minerallerin sadece bir kısmının bu bileşiğe bağlanacağını belirtmek gerekir. Ispanaktan alınan kalsiyumun emilimini azaltacak olsa da, süt ve ıspanak birlikte tüketildiğinde sütten alınan kalsiyumun emilimini etkilemez.

Böbrek taşlarına neden olabilir

Normalde idrar yolunda aynı anda kalsiyum ve az miktarda oksalat bulunur ancak çözülmeye devam ederler ve hiç problem oluşturmazlar.

Ancak bazen kristalleri bağlarlar. Bazı insanlarda, bu kristaller özellikle de oksalat yüksek ve idrar hacmi düşük olduğunda taş oluşumuna neden olabilir.

Küçük taşlar çoğunlukla herhangi bir soruna neden olmaz fakat iri taşlar, üriner sistem yoluyla hareket ederken idrarda şiddetli ağrı, bulantı ve kan oluşturabilir.

Diğer böbrek taşları türleri olmasına rağmen, yaklaşık % 80’i kalsiyum oksalat taşından oluşur. Bu nedenle, bir böbrek taşı atağı yaşayan kişilere, oksalat içeren yiyecekleri tüketmemeleri önerilir.

Ancak, böbrek taşı olan herkesin oksalat içeren yiyecekleri sınırlaması önerilmemektedir. Bunun nedeni, idrarda bulunan oksalatın çoğunun gıdadan emilim yerine vücut tarafından üretilmesidir.

Çoğu ürolog, idrarda yüksek seviyede oksalat bulunan hastalar için yalnızca düşük oksalatlı diyet (günde 50 miligramdan az) önermektedir.

Bu nedenle, ne kadar kısıtlamanın gerekli olduğunu bulmak için zaman zaman test yapılması gerekir.

Oksalat içeren gıdalar sağlıklıdır

Bu gıdaların çoğu önemli antioksidanlar, lifler ve diğer besin maddeleri içeren sağlıklı yiyeceklerdir. Bu nedenle, çoğu insan için yüksek oksalatlı gıdaları tamamen yemeyi bırakmak, iyi bir fikir değildir.

Bağırsaklar oksalat emilimi sağlar

Yediğimiz oksalatın bir kısmı, minerallere bağlanmadan önce bağırsaktaki bakteriler tarafından parçalanabilir. Bunlardan biri olan “Oxalobacter formigenes”, onu bir enerji kaynağı olarak kullanır. Vücudumuzun emdiği miktarı önemli ölçüde azaltır.

Ancak, antibiyotikler “O. formigenes” kolonilerinin sayısını azalttığı için, bazı insanlar, bağırsaklarında çok fazla bakteri barındırmaz.

Dahası, çalışmalar, inflamatuar bağırsak hastalığı olan kişilerin böbrek taşı geliştirme riski taşıdıklarını bulmuşlardır.

Bunun bir nedeni, kısmen emdikleri miktarı düzenleyememeleridir. Benzer şekilde, gastrik baypas ameliyatı veya bağırsak işlevini değiştiren diğer ameliyatlara maruz kalan hastaların idrarında yüksek oksalat seviyeleri bulunmuştur.

Bu, antibiyotik kullanan veya bağırsak işlev bozukluğu yaşayan kişilerin düşük oksalatlı bir diyetten daha fazla fayda sağladığını göstermektedir.

Oksalat İçeren Besinler Nelerdir?

Bu bileşik hemen hemen tüm bitkilerde bulunur ancak bazı bitkilerde çok yüksek miktarlarda bulunurken bazılarında çok az bulunur. Hayvansal gıdalar sadece az miktarda içerir. Yüksek oranda oksalat içeren gıdalar şunlardır:

– Pancar yaprağı

– Ispanak

– Pazı

– Hindiba

– Kakao tozu

– Lahana

– Tatlı patates

– Yer fıstığı

– Şalgam

– Yıldız meyvesi

Oksalat Diyeti Nasıl Yapılır?

Düşük oksalat diyeti, oksalat içeriği yüksek olan daha az yiyecek yemeyi içerir. 

Öneriler değişkenlik gösterse de, çoğu sağlıkçı oksalat alımını günde 40-50 mg’ın altına düşürmeyi tavsiye etmektedir.

Bu sınırın altında kalmak için diyetiniz öncelikle proteinler, süt ürünleri, beyaz pirinç ve düşük oksalatlı meyve ve sebzeler gibi gıdalardan oluşmalıdır.

Bazı sebzeleri ve baklagilleri ıslatmak ve pişirmek oksalat içeriğini azaltabilir.

Bu diyeti uygulayabilmek için aşağıdaki ipuçlarına göz atın:

Günde 50 mg ile sınırlandırın

Düşük oranda oksalat içeren gıdalardan  çeşitli hayvan ve bitki kaynakları seçin.

Oksalat bakımından zengin sebzeleri kaynatın

Kaynayan sebze, oksalat içeriğini sebzeye bağlı olarak % 30 ila % 90 oranında azaltır.

Bol su için

Günlük en az 2 litre su içmeyi hedefleyin. Böbrek taşınız varsa, günde en az 2.5 litre idrar üretecek kadar içmelisiniz.

Yeterli miktarda kalsiyum alın

Kalsiyum, bağırsakta oksalata bağlanır ve vücudun emdiği miktarı azaltır, bu nedenle günde yaklaşık 800-1200 mg kalsiyum almaya çalışın. Kalsiyum açısından yüksek ve oksalat bakımından düşük gıdalar şunlardır:

– Peynir

– Sade yoğurt

– Balık konservesi

– Bitter çikolata

– Brokoli

Oksalat Diyetinde Yenmesi ve Yenmemesi Gerekenler

Gıdalar, oksalat içeriklerine göre tipik olarak dört kategoriye ayrılır.

Çok yüksek: porsiyon başına 100 mg’dan fazla oksalat

Yüksek: Porsiyon başına 26–99 mg

Orta: Porsiyon başına 10–25 mg

Düşük: porsiyon başına 5-9 mg

Düşük oksalat diyetinde, çoğunlukla düşük ila orta miktarda oksalat içeren yiyecekleri tüketmeli ve oksalat bakımından yüksek yiyecek ve içecekleri sınırlamalısınız.

Ne Yemeli?

Pek çok yiyeceğin oksalat oranı doğal olarak düşüktür ve bunları sağlıklı, düşük oksalat diyetinin bir parçası olarak tüketebilirsiniz. İşte düşük oksalat diyetinde yenebilecek bazı yiyecekler:

Meyveler

Muz, böğürtlen, yaban mersini, kiraz, çilek, elma, kayısı, limon, şeftali

Sebzeler

Brokoli, lahana, karnabahar, mantar, soğan, bezelye, kabak

Tahıllar ve nişastalar

Beyaz pirinç, mısır unu, yulaf kepeği

Proteinler

Yumurta, et, balık, kümes hayvanları

Süt ürünleri

Yoğurt, peynir, süt, tereyağı

İçecekler

Kahve, su, meyve suyu

Otlar ve baharatlar

Tarçın, karabiber, zerdeçal, kişniş, kimyon, dereotu

 

oksalat içeren besinler

 

Uzak Durulması Gereken Yiyecekler

Düşük oksalat diyeti, belirli meyve türleri, sebzeler, kabuklu yemişler, tohumlar ve nişastalar dahil olmak üzere oksalat içeriği yüksek yiyecekleri sınırlar.

Düşük oksalat diyetinde izin verilmeyen yiyeceklerden bazıları şunlardır:

Meyveler

Kivi, hurma, ahududu, portakal, mandalina

Sebzeler

Ispanak, pazı, patates, pancar, şalgam, tatlı patates, bamya, havuç

Baklagiller

Bakla, barbunya

Kuruyemiş

Badem, ceviz, antep fıstığı, macadamia fıstığı, kaju fıstığı

Tohumlar

Ayçiçeği çekirdeği, kabak çekirdeği

Çikolata ve kakao

Tahıllar ve nişastalar

Esmer pirinç, kuskus, darı, bulgur, mısır unu

İçecekler

Çikolatalı süt, sıcak çikolata, çay, domates suyu

Soya ürünleri

Soya fasulyesi

Islatma ve pişirmenin birçok sebze ve baklagildeki oksalat içeriğini önemli ölçüde azaltabileceğini unutmayın.

Düşük Oksalat Diyetinin Faydaları

Bazı araştırmalar, artan oksalat alımının, idrar yoluyla daha fazla oksalat atılımı ile bağlantılı olabileceğini ve bunun da böbrek taşlarının gelişimine katkıda bulunabileceğini göstermektedir.

Ancak kalsiyum alımını artırmak böbrek taşlarına karşı korunmaya yardımcı olmanın etkili bir yolu olabilir. Bu yaklaşım, oksalat içeriği yüksek olan yiyecekleri ortadan kaldırmak için bir alternatif sağlar.

Aslında, daha fazla kalsiyum tüketmek, vücuttaki oksalat emilimini azaltmaya yardımcı olabilir ve bu da böbrek taşlarının oluşmasını engelleyebilir.

Bazı insanlar oksalatların otizm dahil diğer sağlık sorunlarıyla ilişkili olabileceğini iddia ediyor.

Aslında, küçük bir çalışma, otizmli çocukların bir kontrol grubuna kıyasla kanlarında ve idrarında önemli ölçüde daha yüksek oksalat seviyelerine sahip olduğunu buldu.

Bununla birlikte, otizmin besinlerdeki oksalatlardan kaynaklandığını veya otizmi tedavi etmek için düşük oksalatlı diyetin potansiyel faydasını gösteren hiçbir araştırma yoktur.

Ayrıca  vulvanın kronik ağrısıyla karakterize bir durum olan vulvodini’yi tedavi etmek için düşük oksalatlı diyet uygulanmaktadır.

Araştırmalar, diyetle oksalat tüketiminin daha yüksek vulvodini gelişme riski ile ilişkili olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, düşük oksalat diyeti uygulamak ağrı yönetimine yardımcı olabilir.

Düşük Oksalat Diyetinin Zararları

Düşük oksalat diyeti, belirli meyve, sebze, kuruyemiş, tohum ve nişasta türleri dahil olmak üzere birçok sağlıklı ve besleyici gıdayı kısıtlar.

Örneğin, ıspanak oksalat bakımından zengindir ancak aynı zamanda harika bir lif, A vitamini, kalsiyum ve magnezyum kaynağıdır.

Benzer şekilde, pancar oksalat bakımından zengindir ancak aynı zamanda folat, potasyum ve manganez de içerir.

Belirli besinleri kısıtlayan kişiler için düşük oksalat diyetini uygulamak zor bulabilir.

Özellikle vejetaryenler ve veganlar, yeterli protein yemekte sorun yaşayabilir çünkü fasulye, fındık gibi bitkisel protein kaynakları tipik olarak oksalat bakımından yüksektir.

Protein eksikliği, bağışıklığın bozulmasına, halsizlik, anemi ve boy kısalığı gibi bir dizi olumsuz yan etkiye neden olabilir.

Bu nedenle, düşük oksalatlı bir diyet uygularsanız, diyetin beslenme ihtiyaçlarınızı karşıladığından emin olmak için dikkatli bir şekilde planlamanız gerekir.

Sonuç olarak;

Böbrek taşı oluşturma riski olan insanlar düşük oksalatlı bir diyetten fayda sağlar. Ancak sağlıklı kalmaya çalışan sağlıklı insanlar, besleyiciliği yoğun olduğu için yüksek oranda oksalat içeren gıdaları tüketmeye devam etmelidir.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir