Meyve ve sebzelerin sağlığımız için faydalı olduğunu biliyoruz fakat aralarındaki farklılıkları bilen çok az kişi var. Yapı, lezzet ve beslenme açısından, meyve ve sebzeler arasında çok sayıda fark vardır.
İşte meyveyle sebze arasındaki farklar…
Yazının İçeriği
Meyvenin tanımı
Meyve, tohumları çevreleyen bir bitkinin genellikle tatlı ve etli kısmıdır ancak bazı meyveler meyvenin dışındaki tohumu taşır.
Sebzenin tanımı
Diğer tüm yenilebilir bitki kısımları sebze olarak kabul edilir. Bir sebze, pancar kökü, ıspanak yaprağı, brokoli veya karnabaharın çiçek tomurcukları gibi yenilebilir bir kısım için yetiştirilen otsu bir bitkidir.
Meyve ve Sebze Arasındaki Fark Nedir?
Meyve ve sebzeler hem botanik hem de mutfak açısından iki farklı şekilde gruplara ayrılır. Bitkisel olarak, meyve ve sebzeler bitkinin nereden geldiğine bağlı olarak sınıflandırılır.
Bir bitki çiçekten gelirse meyve, bitkinin diğer kısımları sebze olarak sınıflandırılır. Meyveler tohumları içerirken, sebzeler kök, sap ve yapraklardan oluşur.
Mutfak açısından, meyve ve sebzeler lezzetlerine göre sınıflandırılır. Meyveler genellikle tatlı bir lezzete sahiptir ve tatlılarda, atıştırmalıklarda veya meyve sularında kullanılır.
Sebzeler daha yumuşak veya lezzetli bir tada sahiptir ve genellikle bir garnitür veya ana yemek olarak yenilir.
Meyve ile Sebzeleri Karşılaştırma Tablosu
Meyve | Sebze | |
Tanımı | Meyve kelimesinin farklı bağlamlarda farklı anlamları vardır. Botanikte, meyveler çiçekli bitkilerin olgunlaşmış yumurtalıklarıdır. | Sebze terimi genellikle bitkilerin yenilebilir kısımları anlamına gelir. |
Tohum | İçeride veya dışarıda tohum içermelidir (örneğin çilek). | Sebzelerde tohum yoktur. |
Lezzet | Genellikle ekşi ve tatlı lezzete sahipler. | Her sebzenin tadı farklı olsa da, neredeyse hiçbir sebze tatlı, ekşi, tuzlu veya acı olarak sınıflandırılamaz. |
Besin değeri | Kalorisi ve yağ oranı düşük genellikle yüksek doğal şeker, lif içeriğine sahip. | Düşük yağ, yüksek lif içerirler. Pancar ve patates gibi sebzeler şeker bakımından çok yüksektir. |
Meyveler Sıklıkla Sebzelerle Karıştırılır
Muhtemelen bazı gıdalar meyve olarak kabul edildiği halde, mutfakta sebze olduğu düşünülür ve bu şekilde işlem görür.
Bununla birlikte, teknik açıdan meyve olan birkaç bitki vardır ancak tatlarından dolayı genellikle sebze olarak sınıflandırılırlar. Domates, bunun en iyi bilinen örneğidir.
1893’te ABD Yüksek Mahkemesi, domateslerin ABD gümrük mevzuatı uyarınca meyve yerine sebze olarak sınıflandırılmasına karar vermiştir.
Botanik anlamda, domates, meyve tanımına uyar. Bununla birlikte, lezzet profilinden dolayı hala yaygın olarak sebze olarak adlandırılıyor.
Sebzelerle karıştırılan diğer yaygın meyve örnekleri arasında şunlar vardır:
Sebze Olarak Bildiğimiz Meyveler
Avokado
Yağ içeriğinin yüksek olmasından dolayı bilinen meyve profiline uymasa da avokado bir meyvedir.
Salatalık
Su içeriği yüksek olan bu lezzetli yiyecek bir meyvedir.
Biber
Kırmızısından yeşiline, her çeşit biber, meyve olarak sınıflandırılır.
Patlıcan
Patlıcan teknik olarak meyve sınıfına girer.
Mısır
Mısır tarımda bir tahıl, mutfakta sebze olarak muamele görür fakat bir meyvedir.
Zeytin
Zeytini bir meyve olarak düşünmek zor fakat zeytin sert çekirdekli meyvelerdendir.
Balkabağı, yeşil kabak vb.
Her çeşit kabak da salatalık gibi meyvedir.
Bezelye
Bezelye de meyve olarak sınıflandırılır.
Bamya
Lif, potasyum, C vitamini bakımından zengin olan bamya, en lezzetli meyvelerdendir.
Tatlı Lezzet Veren Sebzeler
Sebzelerle karıştırılan çok sayıda meyve olmasına rağmen, meyve olarak kabul edilen çok az sebze vardır.
Bununla birlikte, bazı sebze çeşitlerinin çoğu, diğer sebzelere göre doğal olarak tatlı bir lezzete sahiptir ve tatlılarda, turta ve pişmiş ürünlerde meyvelere benzer biçimde kullanılır.
Tatlı patates meyve gibi tatlı gıdalarda kullanılabilen bir sebzedir. Tatlı lezzetine rağmen, tatlı patates aslında bir kök sebze türüdür, meyve değildir.
Aynı şekilde, yer elması, başka bir tür yenilebilir şekerli lezzete sahip yumrudur ve sebzedir. Doğal olarak daha tatlı olan diğer sebzeler pancar, havuç ve şalgamdır.
Meyve ve Sebzelerin Besin İçeriği
Meyve ve sebzeler beslenme açısından çok fazla benzerliğe sahiptir. Hem lif hem de vitaminler, mineraller, antioksidanlar ve bitki bileşikleri bakımından yüksektir.
Meyve ve sebzelerin doğal olarak sodyum ve yağ oranı düşüktür. Tatlı lezzetleri göz önüne alındığında beklediğiniz gibi, meyveler sebze çeşitlerine kıyasla yüksek miktarda doğal şeker ve kalori içerir.
Örneğin bir fincan elma, 65 kalori ve 13 gram şeker içerirken, bir bardak brokoli sadece 31 kaloriye ve 2 gram şekere sahiptir.
Sebzelere kıyasla, bazı meyve türleri gram başına daha fazla lif içerebilir. Meyve için 100 gram başına lif içeriği 2-15 gram arasında değişirken, yapraklı sebzeler aynı ağırlıkta 1.2-4 gram lif sağlarlar.
Su içeriği de oldukça değişkendir. Yapraklı sebzeler % 84-95 sudan oluşur, meyveler ise biraz daha az, % 61-89 arasında olabilir.
Farklı meyve ve sebze kategorileri arasında da bazı besin öğeleri farklılıkları vardır. İşte birkaç beslenme durumu:
Yumrular: Lif açısından zengin, ayrıca iyi bir C vitamini, beta karoten, potasyum ve B vitaminleri kaynağıdır.
Narenciye: Dejeneratif hastalıklara karşı koruma sağlayabilecek C vitamini, beta karoten, folik asit ve antioksidanlar bakımından yüksektir.
Turpgiller: Glikozinolatlar, kanserin önlenmesiyle bağlantılı olan bir grup bileşik içerir.
Dutsu meyveler: Çilek, yaban mersini gibi meyvelerin ortak adı olan dutsu meyveler, oksidatif stresin azaltılması ve kalp sağlığının geliştirilmesi için incelenen antosiyaninler, anti-inflamatuar bileşiklerle doludur.
Yeşil yapraklı sebzeler: Kalp hastalığı, felç ve kanser riskini azalttığı belirtilen lutein gibi iyi bir karotenoid kaynağıdır.
Meyve ve Sebzelerin Faydaları
Sağlık üzerinde meyve ve sebze tüketiminin, birçok faydası olduğunu belgeleyen iyi araştırmalar vardır.
Birçok çalışma, daha fazla meyve ve sebze yemenin azalmış kalp hastalığı riski ile ilişkili olduğunu bulmuştur. Bir çalışma günde üçten fazla porsiyon meyve ve sebze yemenin % 70 oranında kalp rahatsızlığı riskini azalttığını tespit etmiştir.
Meyve ve sebzelerin kalorisi düşük olduğu ve lif bakımından yüksek olduğu için kilonuzu kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilir.
Bir çalışma, 24 yıllık sürede 133.000 kişiyi takip etti. İnsanlar meyve ve nişastasız sebzelerin alımını arttırdığında ağırlıkları azalma eğiliminde olduğunu gösterdi.
Meyve ve sebzeler yoluyla lif alımını artırmak, kanser riskini azaltabilir. Birden fazla çalışma, daha yüksek meyve ve sebze tüketiminin, kolorektal kanser riski düşüklüğü ile bağlantılı olduğunu bulmuştur.
Son olarak, meyve ve sebze yemenin, kan şekerine yararı vardır. Bu gıdalardan elde edilen lif, kan şekeri düzeylerini sabit tutarak, şeker emilimini yavaşlatır.
Bir çalışma, meyve ve sebze tüketimindeki artışın aslında diyabet gelişiminde bir azalmaya neden olabileceğini gösterdi.
Bu sonuçların meyve ve sebzeler için geçerli olduğunu ancak meyve ve sebze suları için aynı etkinin söz konusu olmadığını unutmayın.
Meyve suyu meyvede bulunan vitaminler, mineraller ve şekerler bakımından yoğun bir doz sağlar ancak lif ve bununla birlikte gelen sağlık yararları olmadan.
Sonuç olarak;
Botanik olarak, meyve ve sebzeler arasında belirgin bir fark vardır. Mevcut yönergeler, 3 porsiyon sebze ve 2 porsiyon meyve ile günlük en az beş porsiyon meyve ve sebze tüketmeyi tavsiye eder.
Nihayetinde, meyve ve sebzelerin sınıflandırılması, sağladıkları çeşitli besin maddelerinden yararlanmak kadar önemli bir olgu değildir. Adı ister meyve, ister sebze olsun sağlık için muhteşem yararları vardır ve beslenmenizde yer almaları gerekir.