En sevdiğimiz tatlıyı yerken, fazla yediğimizi fark etmek ve yemeyi bırakmak gerçekten zor. Neyse ki, vücudumuzun aşırı zorlanmadan bizi durduracak bir sistemi var.
Ağzımız bir lokma daha istese bile, vücudumuz beynimize sinyaller göndererek, yeterli olduğunu ve doyduğunu bildirir. Fakat ya bu sinyaller kaybolursa? Vücudumuz asla doyduğu mesajını beyne iletemezse?
Bazı insanlar için böyle bir gerçek var. Bu insanların beynine doyduklarını bildiren sinyalleri gitmiyor. Elbette bu da kilo almaya yol açıyor.
Bu durumun nedeni leptin hormonu. Leptin, 1994’te keşfedildi. Doktorlar, obezite ve kilo alımının kilidini açmanın anahtarının bu hormon olacağını düşünüyor.
Leptin nedir?
Leptin, iştah veya açlık kontrol hormonu olarak bilinir. Yemekten sonra, yağ hücreleri kan dolaşımına leptin salgılar, beyne doğru yol alır ve doyduğunu gösterir.
Leptini normal çalışan biri, doyma noktasına kadar yer ve daha fazla yemek istemez. Ancak beyin bu hormonu algılamadığında, doyduğunu anlamaz. Buna leptin direnci denir.
Leptin direnci durumunda, vücut aşırı hızda ve daha fazla leptin üretir. Leptin, beyne sinyal göndermek yerine kanda dolaşırsa, beyin bunu algılamaz. Bu, daha fazla yeme isteği yaratır.
Aynı zamanda bu bir döngüdür: Ne kadar çok yerseniz, yağ hücreleriniz o kadar fazla büyür ve leptin direnci artar. Ne kadar kilo alırsanız, vücudunuz leptine karşı o kadar hassaslaşır.
Leptin veghrelin metabolizmayı, iştahı ve vücut ağırlığını düzenleyen birçok hormondan sadece ikisidir.
Leptin, iştahı kontrol etmeye yardımcı olduğu için tokluk hormonu, ghrelin yemek yeme isteğini arttırdığı için açlık hormonu olarak kabul edilir.
Ghrelin ve leptin seviyeleri bozulduğunda, gerçekten aç olduğunuzda yemek yeme ve doyduğunuzda durma yeteneğiniz ciddi şekilde bozulur. Sonuç olarak kilo alma süreci başlar.
Leptin direnci ve obezite
Çalışmalar obezite ve leptin arasında ilişki olduğunu gösteriyor. Leptin direnci, “beyin açken bedenin obez olması” şeklinde tanımlanıyor.
Leptine dirençli bir kişi, hormonun sinyallerine yeterince duyarlı değildir. Leptine dirençli olmak, beynin yeterli yiyeceğin yendiği mesajını almaması nedeniyle, kişinin tok hissetmemesi ve fazla yiyeceğe ihtiyacı olduğu anlamına gelir.
Leptin direncinin sebepleri nelerdir?
Leptin direnci hala araştırıldığından, bilim insanları, bunun neden olduğunu tam olarak bilmiyor.
Leptin direncinin obezite ve bununla ilgili hastalıklar, tip 2 diyabet,tiroid sorunları ve kan dolaşımındaki yüksek trigliseritler gibi bazı tıbbi durumlarla ilişkili olduğu biliniyor.
Hareketsiz bir yaşam tarzı, basit karbonhidratlar ve işlenmiş gıdalarla beslenme leptin direncine yol açabiliyor.
Leptin direnci nasıl anlaşılır?
Ne yazık ki, leptin direncini belirleyen bir kan testi veya kesin bir yöntem yok. Aşırı kilolu olmak ve göbek yağının varlığı gibi fiziksel belirtiler, leptin direncinin varlığına işaret eder.
Özel olarak leptin direncini hedef alan bir ilaç yok. Yaşam tarzı değişiklikleri ile direnç azaltılabilir. Leptin direncini kırmak için aşağıdaki önerilere göre yaşam tarzınızı düzenleyin;
Leptin diyeti yapın
Açlığı kontrol edebilecek ve vücudun leptin seviyesini dengeleyecek diyet ipuçları şöyledir:
Yüksek yoğunluklu gıdalar (yüksek hacim, su ve lif), bol miktarda besin sağladığı için yüksek besin değerine sahiptir.
Örneğin; sebzeler, meyveler, et suyu bazlı çorbalar, fasulye, baklagiller ve tam tahıllar… Bunlar, açlığı kontrol etmeye, aşırı yemeyi önlemeye yardımcı olan yüksek lifli gıdalardır.
Protein, açlığı kontrol etmeye ve yağsız kas kütlesini korumaya yardımcı olduğundan, protein tüketimini artırmak, daha az yemeye ve metabolizmayı hızlandırmaya yardımcı olur.
Yağların kalorisi yoğundur ancak besin emilimi, yemekleri lezzetli hale getirmesi ve açlık hormonlarının kontrol edilmesi için gereklidir. Yağ içermeyen bir yemeğin lezzetli olması veya çok uzun süre tok tutması pek mümkün değil.
Süt, sığır eti veya yumurta gibi hayvansal ürünlerde doğal olarak bulunan yağlarla birlikte zeytinyağı, avokado, kuruyemişler, tohumlar gibi her öğünde en az küçük bir porsiyon sağlıklı yağ tüketmeye çalışın.
Aralıklı oruç yapın
Çeşitli biçimlerdearalıklı oruç yapmak, leptin duyarlılığını geliştirir ve yağ kaybına yardımcı olur.
Düzenli egzersiz yapın
Egzersiz, yağsız kas kütlesi oluşturmanın, metabolizmayı hızlandırmanın ve leptin duyarlılığını artırmanın en iyi yollarından biridir.
Fiziksel aktivite seviyesi arttıkça, metabolizma hızı ve leptini düzenleme yeteneği de artar. Kilo almaya genetik yatkınlığı olan kişilerde bile egzersiz oldukça etkilidir.
