Karaciğer Yağlanması Neden Olur, Ne İyi Gelir? Belirtileri ve Tedavisi

Karaciğer yağlanması, dünya genelinde gittikçe yaygınlaşmakta ve küresel olarak insanların yaklaşık % 25’ini etkilemektedir.

Obezite, tip 2 diyabet ve insülin direnci ile alakalı olan bu durum, bazı diğer bozukluklara da neden olabilmektedir. Eğer karaciğer yağlanması tedavi edilmezse daha ciddi karaciğer hastalıklarına ve diğer sağlık sorunlarına davetiye çıkarabilir.

Karaciğer Yağlanması Nedir?

Karaciğer yağlanması; karaciğer hücrelerinde çok fazla yağ biriktiğinde ortaya çıkar. Bu hücrelerde bulunan ufak bir yağ miktarı normal olsa da, karaciğerin % 5’inden fazlasının yağlı olması durumunda, karaciğer yağlanması olduğu kabul edilir.

Çok fazla alkol tüketimi karaciğerin yağlanmasına neden olabilirken, başka birçok faktör de bu durumda rol oynayabilir. 

Yetişkin ve çocuklarda karaciğer rahatsızlığının en yaygın olanı alkolsüz karaciğer rahatsızlığıdır. NAFLD yani alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması, karaciğer hastalığının ilk ve geri döndürülebilir evresidir. 

Ne yazık ki, bu dönemde genellikle tanı konulamaz. Zamanla NAFLD, alkolsüz steatohepatit veya NASH olarak bilinen daha ciddi bir karaciğer rahatsızlığına dönüşebilir.

NASH, karaciğer hücrelerine zarar veren daha fazla yağ birikimi ve iltihaplanma olması demektir. Bu, karaciğer hücreleri tekrar tekrar yaralandığı ve öldüğü için fibrozis veya yara dokusuna neden olabilir.

Karaciğer yağlanmasının, NASH’e ilerleyip ilerleyemeyeceğini tahmin etmek zordur; bu da siroz ve karaciğer kanseri riskini artırmaktadır.

NAFLD; kalp rahatsızlığı, diyabet ve böbrek hastalığı gibi diğer hastalıkların da risk oranının artmasına neden olur. 

Karaciğer Yağlanması Türleri

Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD)

Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD), alkol almayan kişilerin karaciğerinde yağ biriktiğinde ortaya çıkar.

Alkolsüz steatohepatit (NASH)

Alkolsüz steatohepatit (NASH) bir tür NAFLD’dir. Karaciğerde aşırı yağ birikmesine, karaciğer iltihabı eşlik ettiğinde ortaya çıkar.

Tedavi edilmediğinde, NASH karaciğerin yaralanmasına neden olabilir. Ağır vakalarda, bu siroz ve karaciğer yetmezliğine yol açabilir.

Gebeliğin akut yağlı karaciğeri (AFLP)

Gebeliğin akut yağlı karaciğeri (AFLP) gebeliğin nadir fakat ciddi bir komplikasyonudur. Kesin nedeni bilinmemektedir.

AFLP, genellikle gebeliğin üçüncü üç aylık döneminde görülür. Tedavi edilmezse, anne ve büyüyen bebek için ciddi sağlık riskleri oluşturur.

Alkole bağlı yağlı karaciğer hastalığı (ALFD)

Çok fazla alkol içmek karaciğere zarar verir. Hasar gördüğünde karaciğer, yağları düzgün bir şekilde parçalayamaz. Bu, alkole bağlı yağlı karaciğer olarak bilinen yağ birikmesine neden olabilir.

Alkole bağlı yağlı karaciğer hastalığı (ALFD), alkolle ilişkili karaciğer hastalığının en erken aşamasıdır.

Alkolik steatohepatit (ASH)

Alkolik steatohepatit (ASH) bir tür AFLD’dir. Karaciğerde aşırı yağ birikmesine karaciğer iltihabı eşlik ettiğinde ortaya çıkar. Bu alkolik hepatit olarak da bilinir.

Düzgün tedavi edilmezse, ASH karaciğerin yaralanmasına neden olabilir.

Karaciğer Yağlanması Sebepleri

Karaciğer yağlanması, vücut çok fazla yağ ürettiğinde veya yağı yeterince verimli bir şekilde metabolize edemediğinde gelişir. Fazla yağ karaciğer hücrelerinde depolanır ve burada karaciğer yağlanması hastalığına neden olur.

Bu yağ birikimine çeşitli şeyler neden olabilir. Örneğin, çok fazla alkol içmek alkole bağlı yağlı karaciğer hastalığına neden olabilir.

Çok fazla alkol almayan insanlarda, karaciğer yağlanmasının nedeni bu kadar belirgin değildir. Aşağıdaki faktörlerden biri veya daha fazlası bu durumda rol oynayabilir:

Karaciğerde Yağlanma Neden Olur?

Obezite

Obezite, karaciğerde yağ birikmesini kolaylaştırır ve  düşük dereceli iltihaplanmayı tetikler. Obez yetişkinlerin % 30-90’ında NAFLD olduğu ve çocukluk çağındaki obezite salgını nedeniyle çocuklarda da arttığı tahmin edilmektedir. 

Fazla göbek yağı

Bel çevresinde çok fazla yağ taşıyan kişiler normal kiloya sahip olsalar bile karaciğer yağlanması geliştirebilirler.

İnsülin direnci

İnsülin direnci ve yüksek insülin düzeyleri, tip 2 diyabetli ve metabolik sendromlu kişilerde karaciğerde yağ depolanmasını artırır.

Rafine karbonhidratların yüksek miktarda alınması

Rafine karbonhidratlar, beyaz un, beyaz şeker, beyaz pirinç ve beyaz makarna da dahil olmak üzere besleyici ve sağlıklı lif içeriklerinin çoğunu ya da tamamını kaybetmiş gıdalardır. Rafine karbonhidratlar yüksek glisemik indekse sahiptirler ve kan şekerinde ani yükselmelerine sebep olurlar.

Rafine karbonhidratların sıkça tüketilmesi, özellikle aşırı kilolu veya insülin direnci olan kişilerde karaciğerde yağ birikimini tetikler. 

Şekerli içecek tüketimi

Soda ve enerji içeceği gibi şekerli ve tatlandırıcılı içecekler yüksek miktarda fruktoz  içerir, bu nedenle çocuk ve yetişkinlerde karaciğerde yağ birikmesine neden olur. 

Bağırsak sağlığının bozulması 

Son araştırmalar bağırsak bakterilerinde meydana gelen bir dengesizliğin, bağırsak bariyer fonksiyonu (sızıntı bağırsak) veya diğer bağırsak sağlığı sorunlarının, NAFLD gelişimine katkıda bulunabileceğini gösteriyor.

Karaciğer Yağlanması Risk Faktörleri

Aşağıdaki durumlarda karaciğer yağlanmasının yüksek riski altında olabilirsiniz:

– Obez olmak

– İnsülin direncine sahip olmak

– Tip 2 diyabet

– Polikistik over sendromu

– Hamile olmak

– Hepatit C gibi bazı enfeksiyonların öyküsü

– Yüksek kolesterol seviyelerine sahip olmak

– Yüksek trigliserid düzeylerine sahip olmak

– Yüksek kan şekeri düzeylerine sahip olmak

– Metabolik sendrom

Karaciğer Yağlanmasının Belirtileri Nelerdir?

Karaciğer yağlanmasının çeşitli belirti ve semptomları vardır ancak karaciğerinde yağlanma olan herkeste bütün belirtiler görülmeyebilir. Belki  karaciğerinizin yağlı olduğunu bile fark etmeyebilirsiniz.

Karaciğer yağlanmasının belirtileri şöyledir:

– Yorgunluk ve halsizlik

– Sağ veya orta karın bölgesinde hafif ağrı veya şişlik

– AST ve ALT dahil olmak üzere karaciğer enzimlerinin seviyelerinin artması

– İnsülin seviyelerinin artması

– Yüksek trigliserit seviyeleri 


Karaciğer yağlanması NASH’e ilerliyorsa, aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

– İştah kaybı

– Mide bulantısı ve kusma

– Orta ila şiddetli karın ağrısı

– Gözlerin ve cildin sararması

Karaciğer Yağlanması Tedavisi Nedir?

Karaciğer yağlanması, genellikle ilaçlarla değil, alkolü bırakmak, kilo vermek ve yağlanma için diyet yapmak gibi yaşam tarzı değişiklikleriyle tedavi edilir. İleri aşamalarda ilaçlar ve ameliyat gibi seçenekler de devreye girebilir.

Şimdi “karaciğer yağlanması diyeti” ve “karaciğer yağlanmasına iyi gelen besinler” i inceleyelim.

Karaciğer Yağlanması Nasıl Azaltılır?

Kilo vermek ve karbonhidratları kesmek gibi karaciğer yağlanmasından kurtulmak için uygulanması gereken bazı beslenme değişiklikleri bulunmaktadır. 

Kilo verin

Eğer kilolu veya obezseniz , kilo vermek, yağlı karaciğeri tersine çevirmenin en iyi yollarından biridir.

Kilo vermek için diyet ve egzersizin bir kombinasyon halinde uygulanması, kilo vermek başarısızlığa uğramış olsa bile NAFLD’li erişkinlerde karaciğer yağ kaybını teşvik ettiği belirlenmiştir.

500 kalori azaltarak kilolu yetişkinler üzerinde yapılan üç aylık bir çalışmada, vücut ağırlığının %8’i kayboldu ve karaciğer yağlanmasında önemli derecede iyileşme gözlemlendi. Karaciğer yağı ve insülin hassasiyeti, kilo vermeye bağlı olarak iyileşme gösterdi.

Başta rafine karbonhidratlar olmak üzere, karbonhidratları azaltın

Karaciğer yağlanmasına yönelik en mantıklı yol, besinlerden alınan yağı azaltmak gibi görünüyor olabilir. Ancak araştırmalar NAFLD’li insanlardaki karaciğer yağının yalnızca % 16’sının yağdan geldiğini gösteriyor.

Daha ziyade, çoğu karaciğer yağları, yağlı asitlerden gelir ve karaciğer yağının yaklaşık % 26’sı (DNL) adı verilen bir süreçle oluşur.

DNL sırasında aşırı karbonhidrat yağa dönüştürülür. DNL’nin oluşma oranı, fruktoz açısından zengin gıdalar ve içeceklerin yüksek tüketimiyle birlikte artmaktadır.karaciğer yağlanması sebepleri

Bir çalışmada, üç hafta boyunca kalori ve rafine karbonhidrattan yüksek beslenen obez yetişkinler, ağırlıkları yalnızca % 2 artarken bile, ortalama olarak karaciğer yağında % 27’lik bir artış yaşadı.

Araştırmalar rafine karbonhidratların az tüketilmesinin, NAFLD’yi tersine çevirmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Düşük karbonhidratlı diyetler, Akdeniz diyeti ve düşük glisemik indeksli diyetler, karaciğer yağlanması için uygun olacaktır.

Karaciğer Yağlanması Beslenme

Karbonhidrat alımını azaltmanın yanı sıra, aşırı kalori alımını önlemek için aşağıdaki besin ve besin gruplarını ön plana çıkarabilirsiniz.

Tekli doymamış yağlar: Araştırmalar, zeytinyağı, avokado ve fıstık gibi tekli doymamış yağ asitleri bakımından zengin yiyecekleri yemenin karaciğerde yağ kaybını teşvik edebileceğini göstermektedir.

Peynir altı suyu proteini:Peynir altı suyu proteininin obez kadınlarda karaciğer yağını % 20’ye kadar düşürdüğü belirtilmiştir.  Buna ek olarak, karaciğer enzim düzeylerini düşürmeye yardımcı olabilir ve daha gelişmiş karaciğer hastalığı olan insanlarda başka yararlar sağlayabilir.

Yeşil çay:Bir çalışma, yeşil çayda bulunan ve kateşinler olarak adlandırılan antioksidanların, NAFLD’li insanlarda karaciğer yağını ve iltihaplanmayı azalttığını keşfetti.

Çözünür lif: Bazı araştırmalar günde 10-14 gram çözünebilir lif tüketmenin karaciğer yağının azalmasına, karaciğer enzim düzeylerinin düşmesine ve insülin duyarlılığının yükselmesine yardımcı olabileceğini belirtmektedir.

Karaciğer Yağını Azaltmaya Yardımcı Olabilecek Egzersizler

Fiziksel aktivite karaciğer yağını azaltmanın etkili yollarından biridir.

Çalışmalar, dayanıklılık egzersizi veya haftada birkaç kez direnç eğitiminin, kilo kaybı olup olmadığına bakılmaksızın, karaciğer hücrelerinde depolanan yağ miktarını önemli ölçüde azaltabileceğini göstermiştir.

Dört haftalık bir çalışmada haftada beş gün 30-60 dakika egzersiz yapan NAFLD’li 18 obez yetişkinin, vücut ağırlığı dengede kalmasına rağmen karaciğer yağında % 10’luk bir azalma yaşandı.

Yüksek yoğunluklu aralık eğitimi (HIIT) ‘nin karaciğer yağının azaltılması için faydalı olduğu da belirtilmiştir.

Tip 2 diyabetli 28 kişinin katıldığı bir çalışmada 12 hafta süreyle HIIT uygulanması, karaciğer yağında % 39’luk etkileyici bir azalmaya yol açtı.

Karaciğer Yağlanmasına İyi Gelen Vitaminler

Çeşitli çalışmalardan elde edilen sonuçlar, bazı vitaminlerin, otların ve diğer takviyelerin karaciğer yağının azalmasına ve karaciğer hastalığının ilerleme riskini azaltabileceğine işaret ediyor.

Bununla birlikte, çoğu durumda, uzmanlar, bunu doğrulamak için daha fazla araştırmanın yapılması gerektiğini söylüyorlar. Buna ek olarak, herhangi bir takviye almadan önce, özellikle de ilaç kullanıyorsanız, doktora danışmak önemlidir.

Deve dikeni

Deve dikeni veya silymarin, karaciğeri koruyucu etkileri ile bilinen bir bitkidir. Bazı çalışmalar, tek başına veya E vitamini ile kombinasyon halinde iken deve dikeninin NAFLD’li insanlarda insülin direncini , iltihap ve karaciğer hasarını azaltmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur.

Karaciğer yağlanması olan insanlarla yapılan 90 günlük bir çalışmada, bir silymarin-E vitamini takviyesi kullanan ve düşük kalorili bir diyet izleyen grup, takviyeleri almadan diyet yapan gruptakilerden karaciğer yağında iki kat daha fazla azalma yaşadı. Bu çalışmalarda kullanılan deve dikeni özütünün dozu, günde 250-376 mg idi.

Berberin

Berberin , diğer sağlık göstergeleri ile birlikte kan şekeri , insülin ve kolesterol düzeylerini  önemli ölçüde düşürdüğü gösterilen bir bitki bileşiğidir.

Birçok çalışma yağlı karaciğeri olan kişilere fayda sağlayabileceğini de göstermektedir.

16 haftalık bir araştırmada, NAFLD olan 184 kişi, kalori alımını azalttı ve haftada en az 150 dakika egzersiz yaptı.  Bir grup berberin aldı, biri insülin duyarlılaştırıcı bir ilaç aldı ve diğer gruba ek madde ya da ilaç verilmedi.

Yemekte günde üç kez 500 mg berberin alanlar, karaciğer yağında % 52’lik bir azalma, insülin duyarlılığında ve diğer sağlık sorunlarında diğer gruplara göre daha fazla iyileşme yaşadı.

Araştırmacılar, bu teşvik edici sonuçlara rağmen, berberinin NAFLD için etkinliğini doğrulamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.

Omega 3 yağ asitleri

Omega 3 yağ asitleri pek çok sağlık faydası ile bilinir. Uzun zincirli omega 3 yağları, EPA ve DHA, somon, sardalya, ringa balığı ve uskumru gibi yağlı balıklarda bulunur.

Birçok çalışma omega 3 alınmasının yetişkinlerde ve yağlı karaciğeri olan çocuklarda karaciğer sağlığını iyileştirdiğini göstermiştir.

NAFLD olan 51 aşırı kilolu çocuğun kontrollü bir çalışmasında, DHA alan grupta karaciğer yağında % 53’lük bir azalma vardı; buna karşılık plasebo grubunda % 22’lik bir azalma oldu.  DHA grubu kalp çevresinde daha fazla yağ kaybetti.

Ayrıca, yağlı karaciğeri olan 40 erişkin üzerinde yapılan bir araştırmada, diyet değişiklikleri yapmanın yanı sıra balık yağı kullananların % 50’sinde karaciğer yağında azalma oldu.

Bu çalışmalarda kullanılan omega 3 yağ asitlerinin dozu, çocuklarda günde 500-1000 mg, yetişkinlerde günde 2-4 gramdı.

Karaciğer Yağlanmasına İyi Gelen Yiyecekler

Balık

Yağlı balıklar, inflamasyonu azaltmaya ve kilo kaybına yardımcı olan omega 3 yağ asitleri içerir. Bilim insanları, omega 3 yağ asitleri açısından zengin balık tüketmenin karaciğerdeki yağın azaltılmasına yardımcı olabileceğini kanıtladılar.

Zeytinyağı

Zeytinyağı, kan lipid profilini iyileştirir, glikoz metabolizmasını ve glikoz hassasiyetini arttırır. Zeytinyağı, NAFLD hastalarının durumlarını iyileştirmelerine yardımcı olan tekli doymamış yağ asitleri kaynağıdır.

Avokado

Bu, hafif aromalı meyve, tekli doymamış yağ asitleri (MUFA’lar) sağlar. MUFA’lar, inflamasyonu ve inflamasyona bağlı kilo alımını azaltmaya, kandaki kötü kolesterol (LDL) seviyelerini ve trigliseritleri azaltmaya ve iyi kolesterolü (HDL kolesterol) yükseltmeye yardımcı olur.

Bu nedenle, avokado kilo kaybı için mükemmeldir. Ve genel olarak kilo verdiğinizde, karaciğerdeki yağ da azalır.

Ceviz

Bilimsel araştırmalar cevizin büyük antioksidan ve sağlıklı yağ kaynağı olduğunu kanıtladı. Karaciğer trigliseritlerini ve iltihabı azaltmaya, insülin duyarlılığını artırmaya yardımcı olur. 

Sebze ve Meyveler

Sebze ve meyveleri günlük olarak tüketmek, yağ yüzdesini azaltmaya yardımcı olabilir, bu da karaciğerdeki yağın azalmasını sağlar. 

Yeşil Çay

Yeşil çay, kilo vermek için kullanılabilecek en iyi içeceklerden biridir. Bu ferahlatıcı çay, karaciğer iltihabını azaltmaya, karaciğerdeki yağın azaltılmasına ve NAFLD hastalarında mevcut karaciğer enzim seviyelerini azaltmaya yardımcı olan bir antioksidan deposudur.

Sarımsak

Sarımsaktaki allisin bileşiği güçlü bir antioksidandır, alkollü ve alkolsüz yağlı karaciğer de dahil olmak üzere çeşitli hastalıklardan koruyabilir. İnflamasyonu azaltarak, toksinleri temizleyerek ve vücuttaki yağ kütlesini azaltarak çalışır.

Yulaf

Yulaf ezmesi, diyet lifi ve omega 3 yağ asitlerinin büyük bir kaynağı olduğu için popüler bir kilo kaybı gıdasıdır. Düzenli olarak yulaf ezmesi yemek, fazla yağı kaybetmeyi sağlayarak, NAFLD’yi geri döndürmeye yardımcı olur.

Brokoli

Brokoli, antioksidan açısından zengin turpgillerden bir sebzedir. Düzenli olarak brokoli yemek, vücut yağını azaltmaya ve toksinleri temizlemeye yardımcı olabilir. Bilim insanları, brokolinin hepatik trigliseritlerin ve hepatik makrofajların azalmasına yardımcı olduğunu ve böylece karaciğer sağlığını koruduğunu buldular.

Karaciğer Yağlanmasında Uzak Durulması Gereken Besinler

Alkol

Aşırı alkol tüketimi, siroz ve kansere yol açabilen hepatik steatoza yol açar. Yapmanız gereken ilk şey alkolü bırakmak.

Şeker

Şeker bağımlılık yapabilir ve karşılığında kilo alımına ve insülin direncine katkıda bulunabilir. Ayrıca, NAFLD’ye yol açabilir.

Bu nedenle, rafine şeker tüketimini sınırlamak veya önlemek gerekir. Bunun yerine, bal gibi doğal bir tatlandırıcı kullanın, çünkü eser miktarda antioksidan içerir ve kan şekeri seviyelerini şekerden daha az yükseltir.

Beyaz Ekmek

Beyaz ekmek, yüksek glisemik indeksli bir besindir ve hızlı bir şekilde sindirilir. Bu yüzden beyaz ekmeği fark etmeden fazla tüketmek çok kolaydır.

Sonuç olarak, vücudun çeşitli bölgelerinde yağ birikir. Kontrol altında tutulmazsa, karaciğer yağlanmasına yol açabilir. 

Kırmızı Et

Aşırı miktarda kırmızı et tüketmek, doymuş yağ oranı yüksek olduğundan ve trigliseritlerde ve LDL kolesterolünde artışa neden olabileceğinden kardiyovasküler sağlığı riske atar.

Trans Yağlar

Trans yağlar birçok kızarmış gıda, bisküvi ve krakerde bulunur. Bu gıdaların aşırı tüketimi obezite, diyabet ve NAFLD’ye yol açabilir.

Tuz

Fazla tuz vücutta glikoz metabolizmasını engelleyerek su tutulmasına neden olabilir ve bu da obezite, diyabet ve karaciğer yağlanmasına yol açabilir. Bu nedenle karaciğerinizi korumak için yiyeceklerinizde minimum miktarda tuz kullanın.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir