İyotlu Tuz Nedir, Ne İşe Yarar, Faydaları Nelerdir?

İyotlu tuz mu kullanıyorsunuz, yoksa iyotsuz mu? Sizce hangisi daha sağlıklı? 

İşte “iyotlu tuz mu, iyotsuz tuz mu sağlıklı”, “iyotlu tuz guatra iyi gelir mi”, “iyotlu tuz sağlıklı mı” sorularının cevaplarına değinen bir yazı…

İyot önemli bir mineraldir

İyot, deniz ürünleri, süt ürünleri, tahıl ve yumurtada yaygın olarak bulunan bir iz mineraldir.

Pek çok ülkede, iyot eksikliğinin önlenmesi amacıyla sofra tuzuna bu önemli mineral eklenmektedir.

Tiroid bezi, doku tamirine yardımcı olan, metabolizmayı düzenleyen ve uygun büyüme ve gelişmeyi destekleyen tiroid hormonları üretmek için iyot kullanır.

Tiroid hormonları ayrıca vücut ısısının, kan basıncının ve kalp hızının kontrolünde de doğrudan rol oynar.

Tiroid sağlığında önemli rolüne ek olarak iyot, sağlık için önemli olan başka görevler de üstlenir.

Örneğin, test tüpü ve hayvan çalışmaları, bağışıklık sisteminin işlevini doğrudan etkileyebileceğini göstermektedir.

Başka çalışmalar da, iyotun, göğüste kanserli olmayan topakların oluştuğu bir durum olan fibrokistik meme hastalığının tedavisine yardımcı olabileceğini buldular.

Birçok insan iyot eksikliği riski altındadır

Ne yazık ki, dünyadaki birçok insanda iyot eksikliği riskinde artış yaşanmaktadır. 118 ülkede bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilir ve 1,5 milyardan fazla insanın risk altında olduğuna inanılmaktadır.

İyot gibi mikro besin maddelerindeki eksiklikleri engellemek için, düşük seviyelerde iyot bulunan bölgelerde özellikle tuza iyot eklenmektedir.

Aslında, Orta Doğu’daki nüfusun yaklaşık üçte birinin iyot eksikliği riski altında olduğu tahmin edilmektedir.

Bu durum aynı zamanda Afrika, Asya, Latin Amerika ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde de yaygın olarak görülür.

Ek olarak, bazı insan gruplarının iyot eksikliğine sahip olma olasılığı daha yüksektir. Örneğin, gebe veya emziren kadınlar daha fazla iyot gereksinimleri olduğu için daha yüksek bir eksiklik riski altındadır. Vejetaryenler ve vejanlar da daha büyük risk altındadır.

İyot eksikliği ciddi belirtilere neden olabilir

İyot eksikliği, hafif rahatsızlıktan şiddetli hatta tehlikeli olanlara kadar uzanan uzun bir semptom listesine neden olabilir.

En yaygın semptomlar arasında boyun bölgesinde guatr olarak bilinen bir şişlik türü bulunur.

Tiroid bezi, tiroid hormonları üretmek için iyot kullanır. Ancak vücutta yeterli iyot olmadığı zaman, tiroid bezi bunu telafi etmek ve daha fazla hormon üretmek için aşırı hızda çalışmaya zorlanır.

Bu, tiroitteki hücrelerin hızla çoğalmasına ve büyümesine neden olur, bu da guatr ile sonuçlanır.

Tiroid hormonlarında azalma, saç dökülmesi, yorgunluk, kilo alımı, cilt kuruluğu ve soğuğa karşı artan duyarlılık gibi başka olumsuz etkilere de yol açabilir.

İyot eksikliği çocuklarda ve gebe kadınlarda da ciddi sorunlara neden olabilir. Düşük seviyelerde iyot uluması, çocuklarda beyin hasarına ve zihinsel gelişim gibi ciddi sorunlara neden olabilir.

Aynı zamanda düşük ve ölü doğum riskini daha da yükseltir.

İyotlu tuz, iyot eksikliğini önleyebilir

1917’de doktor David Marine, iyot takviyelerinin alınmasının guatr insidansını azaltmada etkili olduğunu gösteren deneyler yapmaya başladı.

1920’den sonra, dünyadaki birçok ülke iyot eksikliğini önlemek için sofra tuzunu iyotla takviye etmeye başladı.

İyotlu tuzun tanıtımı, dünyanın birçok yerinde eksikliğin giderilmesinde inanılmaz derecede etkili olmuştur.

Günlük iyot ihtiyacını karşılamak için günde sadece yarım çay kaşığı (3 gram) iyotlu tuz yeterlidir.

İyotlu Tuzun Faydaları Nelerdir?

Tiroid bezinin işlevini geliştirir

Vücudun, tiroidin tiroksin ve triodotironin adı verilen birkaç temel hormonu üretmesi için iyota ihtiyacı vardır. Bu hormonlar, vücudun metabolizmasını, büyümesini ve gelişmesini düzenlemeye yardımcı olur.

Beyin fonksiyonunu geliştirir

İyotlu tuz, hafıza, konsantrasyon ve öğrenme yeteneği gibi beynin işlevlerini geliştirebilir. İyot eksikliği IQ’yu 15 puana kadar düşürebilir. 

Gebeliğin sağlıklı ilerlemesi için önemlidir

Ölçülü olarak iyotlu tuz kullanmak, düşükleri ve ölü doğumları önlemeye yardımcı olabilir. Aynı zamanda bebeğin anne karnındayken veya doğduktan kısa bir süre sonra fiziksel ve zihinsel gelişimini etkileyebilecek kretinizmden kaçınmaya da yardımcı olabilir. Kretinizm, konuşma ve işitmeyi ve diğer bedensel hareketleri etkileyebilir.

Depresyonla savaşır

Depresyon, kaygı ve hayal kırıklığı duyguları iyot eksikliğinin bir sonucu olabilir. İyotlu tuz, bu duyguların oluşmasını önlemek için yeterli iyot almaya yardımcı olabilir.

Kilo kontrolüne yardımcı olur

İyot metabolizmanın düzenlenmesi açısından önemlidir. Vücutta seviyesi fazla olduğunda sağlıklı bir şekilde kilo alamayabilirsiniz; seviyeleri çok düşükse aşırı kilo alabilir veya veremeyebilirsiniz. Ek olarak, iyotlu tuz enerji sağlar, böylece daha fazla egzersiz yaparsınız.

İrritabl bağırsak sendromu (IBS) belirtilerini önlemeye yardımcı olur

İyotlu tuz, zararlı bakterilerin bağırsaklarda çoğalmasını önleyebilir ve baş ağrısı, yorgunluk ve kabızlık gibi IBS’nin birçok semptomunu önlemeye yardımcı olabilir.

Cildin görünümünü iyileştirir

Kuru ve pul pul olmuş cildin iyileşmesine, saç ve tırnakların uzamasına yardımcı olabilir. Diş sağlığının korunmasında da rol oynar.

Toksinleri giderir

İyotlu tuz, kurşun ve cıva gibi zararlı metallerin yanı sıra diğer zararlı toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olabilir.

Kanserle savaşır

Çalışmalar, iyot eksikliğinin meme, yumurtalık, akciğer ve prostat kanseri gibi belirli kanser türlerine katkıda bulunabileceğini göstermiştir.

Kalp sağlığını geliştirir

İyotlu tuz, kalp atış hızını ve kan basıncını düzenleyen hormonların oluşturulmasına yardımcı olabilir. Ayrıca vücudun kalp hastalığına katkıda bulunan ekstra yağ birikintilerini yakmasına da yardımcı olabilir.

İyotlu tuz tüketmek için güvenlidir

Çalışmalar, günlük önerilen değerin üzerinde iyot alımının genellikle iyi tolere edildiğini göstermektedir.

Aslında, iyotun üst limiti, yaklaşık 4 çay kaşığı (23 gram) iyotlu tuzun eşdeğeri olan 1,100 mikrogramdır.

Bununla birlikte, yüksek bir iyot alımı, fetüs, yeni doğan bebekler, yaşlılar ve önceden var olan tiroid hastalığı olanlar dahil olmak üzere belirli insan gruplarında tiroid disfonksiyonu riskini artırabilir.

Fazla iyot alımı, besin kaynakları, iyot içeren vitaminler ve ilaçların ve iyot takviyelerinin alınmasının bir sonucu olabilir.

Bununla birlikte, çok sayıda çalışma, iyotlu tuzun, genel popülasyon için olumsuz yan etki görülmeden, günlük önerilen değerin yaklaşık yedi katı kadar dozlarda bile güvenli olduğunu göstermiştir.

İyot başka yiyeceklerde de vardır

İyotlu tuz iyot alımını kolaylaştırmak için uygun bir yol olmasına rağmen, iyotun tek kaynağı değildir.

İyotlu tuz tüketmeden iyot ihtiyacını karşılamak da mümkündür. Diğer iyi kaynaklar arasında deniz ürünleri, süt ürünleri, tahıllar ve yumurta bulunur.

İşte iyot açısından zengin olan yiyeceklerden bazıları ve iyot içerikleri:

Deniz yosunu: 1 tabaka kurutulmuş, RDI’nın % 11–1,989’unu içerir.

Morina balığı: 85 gramı RDI’nın % 66’sını içerir.

Yoğurt: 1 fincan (245 gram) RDI’nın % 50’sini içerir.

Süt: 1 fincan (237 ml) RDI’nın % 37’sini içerir.

Karides: 85 gramı RDI’nın % 23’ünü içerir.

Makarna: 1 fincan (200 gram) RDI’ nın % 18’ini içerir.

Yumurta: 1 büyük yumurta RDI’nın % 16’sını içerir.

Konserve ton balığı: 85 gram RDI’nın % 11’ini içerir.

Kuru erik: 5 kuru erik RDI’nın % 9 içerir.

Yetişkinlerin günde en az 150 mikrogram iyot almaları önerilir. Hamile veya emziren kadınlar için, bu sayı günde 220 ve 290 mikrograma çıkar.

Her gün sadece birkaç porsiyon iyot bakımından zengin yiyecekler yiyerek ya da iyotlu tuz kullanarak beslenmenizden kolayca iyot alabilirsiniz.

İyotlu Tuz Kullanmalı mısınız?

Deniz ürünleri ya da süt ürünleri gibi diğer iyot kaynaklarını içeren dengeli bir beslenme şekliniz varsa, muhtemelen yalnızca gıda kaynakları yoluyla yeterli iyot elde edersiniz.

Ancak, daha yüksek bir iyot eksikliği riskine sahip olduğunuzu düşünüyorsanız, iyotlu tuz kullanabilirsiniz.

Ayrıca, her gün en az birkaç iyot açısından zengin yiyecek tüketmiyorsanız, iyotlu tuz günlük ihtiyaçlarınızı karşılamanız için basit bir çözüm olabilir.

Yazıyı Paylaşın!!!

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir