Yazının İçeriği
Yumuşak doku romatizması olarak bilinen fibromiyalji, uzun süreli ve yaygın ağrı ile karakterize olan bir sağlık durumudur (ağrı belirli bir bölgeye özgü değildir).
Bu durumu anlamak ve teşhis etmek zordur. Semptomları diğer durumların semptomlarını taklit eder ve tanıyı doğrulamak için gerçek testler yoktur. Sonuç olarak, fibromiyalji çoğunlukla yanlış teşhis edilir.
Fibromiyaljinin tedavisi de zordur. İlaçlar, terapi ve yaşam tarzı değişiklikleri, belirtileri yönetmeye ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir.
Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir?
Fibromiyalji “ağrı bölgeleri” olarak adlandırılan duruma neden olmaktadır. Bu bölgelerin bazıları daha önce “tetikleme noktaları” veya “hassas noktalar” olarak adlandırılan hassasiyet alanlarıdır.
Fibromiyaljinin diğer belirtileri şunlardır:
– Yorgunluk
– Uyku problemi
– Dinlenmeden uzun süre uyumak
– Baş ağrıları
– Depresyon
– Kaygı
– Odaklanma veya dikkat etme sorunu
– Alt karın bölgesinde ağrı
– Göz kuruluğu
– İnterstisyel sistit gibi mesane problemleri
Fibromiyaljisi olan kişilerde, beyin ve sinirler normal ağrı sinyallerini yanlış yorumlayabilir veya aşırı tepki gösterebilir. Bu, beyindeki kimyasal dengesizlik veya merkezi ağrı (beyin) duyarlılaşmasını etkileyen dorsal kök gangliyonundaki anormallikten kaynaklanabilir.
Fibromiyalji, duyguları ve enerji seviyesini de etkileyebilir.
Fibromiyalji belirtileri kadınlarda genellikle erkeklerden daha şiddetlidir. Erkeklere göre kadınların daha yaygın ağrıları vardır, IBS semptomları ve sabah yorgunluğu görülür. Adet dönemleri de ağrılı geçer.
Menopoza geçiş fibromiyaljiyi daha da kötüleştirebilir.
Erkeklerde de fibromiyalji oluşur. Erkekler ayrıca fibromiyaljiden kaynaklanan şiddetli ağrı ve duygusal semptomlara sahiptir.
Fibromiyalji Ağrısı
Ağrı, en belirgin fibromiyalji semptomudur. Vücuttaki çeşitli kaslarda ve diğer yumuşak dokularda hissedilir. Ağrının, hafif bir ağrıdan yoğun ve neredeyse dayanılmaz bir ağrıya kadar şiddeti değişebilir.
Fibromiyaljinin, anormal sinir sistemi yanıtından kaynaklandığı düşünülmektedir. Vücut, normalde ağrılı olmaması gereken şeylere aşırı tepki gösterir. Ve acı vücudun birden fazla bölgesinde hissedilebilir.
Mevcut araştırmalar hala fibromiyaljinin kesin nedenini belirleyememiştir.
Göğüs ağrısı
Fibromiyalji ağrısı göğüste olduğunda, kalp krizinin ağrısına benzer.
Fibromiyaljide göğüs ağrısının orta noktası, kaburgaları göğüs kemiğine bağlayan kıkırdaktır. Ağrı omuzlara ve kollara da yayılabilir.
Fibromiyaljide keskin, saplanma şeklinde ve yanma hissi gibi göğüs ağrısı hissedilebilir. Kalp krizine benzer şekilde, nefesinizi yakalamakta zorlanabilirsiniz.
Sırt ağrısı
Ağrının en yaygın görüldüğü bölgelerden biri sırttır. Ancak sırt ağrısı fibromiyalji olup olmadığını belirlemek için net bir gösterge değildir.
Bacak ağrısı
Kaslar ve bacakların yumuşak dokularında fibromiyalji ağrısı hissedilebilir. Bacak ağrısı, çekilmiş bir kasın ağrısına veya artritin sertliğine benzer. Yanma ve zonklama şeklinde kendini gösterir.
Fibromiyalji bazen bacaklarda uyuşma veya karıncalanma hissine neden olur. Yorgunluk bacaklarda kendini gösterir.
Fibromiyalji Nedenleri Nelerdir?
Fibromiyaljinin kesin nedeni bilinmiyor. En son araştırmaya göre, genetik eğilim (kalıtsal özellikler), enfeksiyon, travma ve stres gibi tetikleyicilerden şüpheleniliyor.
Enfeksiyonlar
Eskiden geçirilmiş bir hastalık, fibromiyaljiyi tetikleyebilir veya semptomlarını daha da kötüleştirebilir.
Genler
Fibromiyalji sıklıkla ailelerde görülür. Aileden birinde varsa, geliştirme riski daha yüksektir.
Araştırmacılar, bazı gen mutasyonlarının rol oynayabileceğini düşünüyor. Sinir hücreleri arasındaki kimyasal ağrı sinyallerinin iletimini etkileyen birkaç olası gen tanımladılar.
Travma
Ciddi bir fiziksel veya duygusal travma geçiren kişilerde fibromiyalji gelişebilir.
Stres
Travma gibi, stres de vücutta uzun süreli etkiler bırakabilir. Stres, fibromiyaljiye neden olabilecek hormonal değişikliklere sebebiyet verir.
Fibromiyaljinin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bir teoriye göre beynin ağrı eşiğini düşürmesi sonucu oluşmaktadır. Daha önce acı vermeyen duyumlar zamanla çok acı verici hale gelir.
Başka bir teori ise, sinirlerin ağrı sinyallerine aşırı tepki göstermesidir.
Fibromiyalji Risk Faktörleri Nelerdir?
Beyin kimyasallarındaki dengesizlik, beyin ve sinir sisteminin normal ağrı sinyallerini yanlış yorumlamasına veya aşırı tepki göstermesine neden olabilir.
Fibromiyalji gelişme riskini artıran diğer faktörler şunlardır:
Cinsiyet
Nedeni bilinmese de çoğu fibromiyalji vakası kadınlarda görülmektedir.
Yaş
Orta yaşta teşhis edilme olasılığı yüksektir ve yaşlandıkça risk artar. Bununla birlikte, çocuklarda da gelişebilir.
Aile öyküsü
Aileden birinde bu durum varsa, risk artar.
Hastalık
Fibromiyalji bir tür artrit olmamasına rağmen, lupus veya romatoid artrit fibromiyalji riskini artırır.
Fibromiyalji Tanısı
Fibromiyalji tanısı koymak için laboratuvar testleri veya görüntüleme tanısı yoktur. 3 ay veya daha uzun bir süre devam eden ve nedeni bilinmeyen yaygın ağrı durumunda fibromiyalji tanısı konabilir.
Fibromiyalji Tedavisi
Şu anda, fibromiyalji için bir tedavi yoktur. Tedavi için semptomları azaltmaya ve yaşam kalitesini iyileştirmeye çalışılmaktadır.
Fibromiyalji İlaçları
Fibromiyalji tedavisinin amacı ağrıyı yönetmek ve yaşam kalitesini artırmaktır. Fibromiyalji için yaygın kullanılan ilaçlar şunlardır:
– Ağrı kesiciler
– Antidepresanlar
– Antiseizure ilaçları
Fibromiyalji Doğal Tedavi Seçenekleri
Doktorun verdiği ilaçlarla birlikte doğal tedavi, stresi ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olacaktır. Fibromiyalji için doğal ilaçlar şunlardır:
– Fizik tedavi
– Akupunktur
– 5-hidroksitriptofan (5-HTP)
– Meditasyon
– Yoga
– Tai Chi
– Egzersiz yapmak
– Masaj terapisi
– Dengeli ve sağlıklı bir diyet
Fibromiyalji Diyeti
Fibromiyalji, kronik ağrı nedeniyle, birçok insanda uyku bozuklukları, kronik yorgunluk ve depresyona neden olabilir.
Fibromiyaljinin nedeni henüz bilinmemektedir ve durum tedavi edilemez. Fibromiyaljisi olan kişiler semptomları tıbbi tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla yönetmeli ve yediklerine dikkat etmelidir.
Fibromiyalji Diyetinde Neler Yenir?
Protein
Somon, yumurta, nohut, yoğurt
Meyveler
Muz, portakal, elma, üzüm, yaban mersini, çilek, böğürtlen, domates, avokado
Sebzeler
Ispanak, lahana, kabak, karnabahar, brokoli, lahana, biber, salatalık, havuç
Karbonhidratlar
Tatlı patates, esmer pirinç, bal
Yağlar
Zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı
Otlar ve baharatlar
Zerdeçal, zencefil, tarçın, biberiye, sarımsak, karanfil
Uzak durulması gereken yiyecekler
İnflamasyonu azaltmak için, yüksek derecede işlenmiş gıdalar, rafine karbonhidratlar, fast food ve soya fasulyesi yağı veya mısır yağı gibi işlenmiş bitkisel yağlar içeren pro-inflamatuar gıdalardan uzak durmak gerekir.
En az iki hafta bir gıda günlüğü tutun
Birçok fibromiyalji hastası, bazı gıdaların diğerlerinden daha şiddetli bir şekilde belirtileri tetiklediğini söylemektedir.
Bir çalışma, fibromiyaljik hastaların % 42’sinin bazı gıdaları yedikten sonra semptomlarının kötüleştiğini bildirdiklerini tespit etti.
Kendi gıda hassasiyetlerini keşfetmek ve bu tetikleyici yiyecekleri kesmek, yapabileceğiniz en önemli şeydir.
Bunu yapmak için, neyi, ne zaman yediğinizi, kötü reaksiyon veya semptomlar yaşayıp yaşamadığınızı günlük olarak, bir gıda günlüğüne yazmalısınız.
Bunu birkaç hafta boyunca tutarlı bir şekilde yapmanız sonucunda hangi yiyeceğin tetikleyici olduğunu bulabilirsiniz.
Semptomlara neden olabilecek gıda hassasiyetleri bireyler arasında büyük farklılık gösterir ancak en yaygın olanı süt, gluten ve FODMAP(fermente edilebilir oligo-di-monosakkaritler ve polyoller)’lerdir.
Gıda değişimini deneyin
Belirli yiyecekleri, genellikle üç veya dört hafta boyunca ortadan kaldırmalısınız. Sonra yavaş yavaş belirli gıdaları yeniden alırsınız ve muhtemel reaksiyonlar için belirtilerinizi izlersiniz.
Bu, semptomların kötüleşmesine neden olan gıdaların çeşidinin belirlenmesinin tek yoludur.
Gıda değişimini en iyi şekilde diyetisyen gözetiminde yapabilirsiniz.
Sağlıklı bir kiloyu korumak şart
Hiç şüphe yok ki kilolu olmak eklem ağrısını arttırır. İskeletteki ağırlık ne kadar fazla olursa, kemiklere ve eklemlere o kadar çok basınç uygulanır. Dolayısıyla kilo kaybı, bu acıyı hafifletmeye yardımcı olacaktır.
Fazla kilolu ve fibromiyaljisi olanlar, eklem ağrısı ile birlikte kas ağrısı yaşamaktadır. Yaşları 20-75 arasında değişen 179 kadın ile yapılan bir araştırma, aşırı kilonun ağrı şiddetini artırdığını, fiziksel hareketliliği azalttığını ve yaşam kalitesini düşürdüğünü belirledi.
Yani, fibromiyaljiyi etkili bir şekilde tedavi etmek için sağlıklı bir şekilde kilo vermek önem taşır.
Fibromiyalji ve Besin Takviyeleri
Bazı besin takviyelerinin fibromiyalji için yararlı olduğu düşünülmektedir.
Koenzim Q10
Koenzim Q10 (CoQ10), hücrelerimizde vitamin benzeri bir maddedir. Bir antioksidan olarak işlev görür ve CoQ10’un çoğunluğu vücut tarafından yapılır.
Fibromiyaljisi olanların kandaki CoQ10 konsantrasyonlarının çok daha düşük olduğu görülmektedir.
İki klinik araştırmada 40 gün boyunca, günde en az 100 mg veya 300 mg dozlarında iyileşme olduğu bulundu. Daha yüksek doz, özellikle ağrı, yorgunluk ve eklem ağrısı / sertliğiyle ilişkiliydi.
Bu erken çalışmalara dayanarak, fibromiyaljeden muzdarip olanlar için COQ10’un günde en az 100 mg takviyesi önerilir.
Ayrıca ringa balığı, brokoli ve karnabahar gibi CoQ10 açısından zengin yiyecekleri yiyebilirsiniz.
D-Riboz
D-Riboz, vücut tarafından üretilen organik bir bileşiktir. Metabolizma üzerinde merkezi bir role sahiptir ve enerji üretimi (ATP) ile ilgilidir.
Fibromiyalji ve kronik yorgunluk sendromu olanların ATP seviyelerini düşürdüğü düşünülmektedir (D-riboz bir bileşendir), bu nedenle ilave D-ribozun enerji ile ilişkili semptomları iyileştireceği düşünülmektedir.
S-Adenozil Metiyonin
S-Adenozil Metionin (SAMe olarak bilinir), birçok kimyasal proses içerisinde yer alan vücut tarafından üretilen bir bileşiktir. Düşük SAMe düzeyleri depresif belirtilerle ilişkilidir ve takviye kısmi eksikliğe yardımcı olabilir.
Fibromiyaljili hastalarda SAMe enjeksiyonlarını deneyen küçük çalışmalar, ruh hali ve kas hassasiyet derecelerinde iyileşme kaydetti.
Bu, oral SAMe takviyesi kullanılarak yapılan bir klinik araştırmayla takip edildi.
Çalışma, fibromiyaljisi olan ve altı hafta boyunca günde 800 mg SAMe ile desteklenen 44 denek içermektedir. Plasebo(etkisiz ilaç) takviyesi kullananlara kıyasla, kas hassasiyetinde, sabah sertliğine küçük bir fayda, kas gücü için belirgin bir fayda için bir gelişme gözlemlendi.
Chlorella
Chlorella, spirulinaya çok benzer, tatlı su yosunudur.
Fibromiyaljisi olan 18 denek üzerinde yapılan bir çalışmada, iki ay boyunca 10 gram chlorella desteğinin, ağrıda % 22’lik bir düşüş ile bağlantılı olduğu bulundu.
L-Karnitin
L-Karnitin, enerji metabolizması ve hücre koruması ile ilgili vücut tarafından yapılan bir bileşiktir. Fibromiyaljinin, karnitin eksikliği de dahil olmak üzere metabolik değişikliklerle ilişkili olabileceği öne sürülmüştür. Doğal olarak, bir çeşit karnitin takviyesi yardımcı olabilir.
Ancak bu yararın sadece 6 haftalık tedaviden sonra görüldüğüne dikkat etmek gerekir.