Yaz, daha fazla sebze ve meyve yediğimiz bir mevsimdir. İlkbahar mevsiminde başlayan çilek hasadı yaz mevsiminde devam eder. En büyüleyici meyvelerden biridir çilek. Hoş kokusu ve kırmızı rengiyle bizi kendisine çeker. Şeklinin kalbe benzemesinden dolayı aşkın meyvesi olarak kabul edilir. Çileğin faydaları; kalbi koruması, iyi kolesterolü yükseltmesi, kan basıncını düşürmesi ve kansere karşı korumasıdır. Çilek, düşük glisemik indekse sahip bir meyve olduğu için kan şekerini dengeler. Topikal olarak uygulandığında cilde iyi gelir.
Vitamin, lif ve polifenoller gibi antioksidan kaynağıdır. En çok antioksidan bulunan ilk 20 meyve arasında yer alır. İyi birmanganez ve potasyum kaynağıdır. Bir porsiyon, yaklaşık sekiz çilek, bir portakaldan daha fazla C vitamini sağlar.
Çileğin Besin Değeri
Parlak kırmızı renkli çileği, 7’den 70’e herkes severek yemektedir. Çileğin besin değeri oldukça yoğundur. Bilimsel olarak “Fragaria ananassa” olarak bilinen çilek, antioksidanlar ve bitki bileşikleri bakımından zengindir. Yapay tatlandırıcılarda en çok kullanılan aromadır.
Çilek Kaç Kalori?
100 gram çileğin kalorisi: 32
Bir kase çileğin kalorisi -yaklaşık 144 gram: 46
1 adet küçük boy çileğin kalorisi: 2
Bir orta boy çileğin kalorisi: 4
Bir adet büyük boy çileğin kalorisi: 6
Çilek, ağırlıklı olarak su (% 91) ve karbonhidrattan (% 7.7) oluşur. Az miktarda yağ (% 0.3) ve protein (% 0.7) içerir. Bir fincan çileğin (152 gr) besin değeri şöyledir;
Kalori : 49
Yağ : 0.5g
Sodyum : 1.5mg
Karbonhidratlar : 11.7g
Lif : 3g
Şekerler : 7.4g
Protein : 1g
C vitamini : 89.4mg
Potasyum : 233mg
Magnezyum : 19,8mg
Çileğin karbonhidrat değeri
Tazeçileğin su oranı çok yüksektir. Peki “çilekte karbonhidrat var mı?” Çileğin toplam karbonhidrat içeriği çok düşüktür. 100 gramında 7.7 gram karbonhidrat bulunur. İçerdiği karbonhidratların çoğu, glikoz, fruktoz ve sukroz gibi basit şekerlerden oluşur. Aynı zamanda iyi miktarda lif sağlar. Net sindirilebilir karbonhidrat içeriği 100 gram çilek için 6 gramdan daha azdır.
Karbonhidrat içeriğinin yaklaşık % 26’sı liflerden oluşur. 1 su bardağı çilek 3 gram lif sağlar. Lifler, çözünür ve çözünmez lif şeklindedir. Lif, sindirim sağlığını geliştirerek, bağırsaktaki yararlı bakterileri besler. Zayıflamayı destekleyen en önemli bileşendir.
Çilekte bulunan vitamin ve mineraller
En zengin vitamin ve mineraller şunlardır:
C vitamini: Çilek, bağışıklık sistemi ve cilt sağlığı için önemli bir antioksidan olan mükemmel bir C vitamini kaynağıdır.
Manganez: Tam tahıllar, baklagiller, meyve ve sebzelerde yüksek miktarda bulunan manganez, vücutta önemli işlevlere sahiptir.
Folat (B9 vitamini): Normal doku büyümesi ve hücre fonksiyonu için önemli olan B vitaminlerinden biridir. Folat hamile kadınlar ve yaşlılar için önemlidir.
Potasyum: Kan basıncını düzenleme gibi birçok temel vücut işlevine katılan mineraldir.
Bu meyve daha az miktarda demir, bakır, magnezyum, fosfor, B6 vitamini, K vitamini ve E vitamini içerir.
Çilekte bulunan bitki bileşikleri
Çilekte antioksidanlar ve yararlı bitki bileşikleri bulunur. Bu bileşikler şunlardır:
Pelargonidin:Meyvenin içerisindeki ana antosiyanindir. Meyveye rengini verir.
Ellagik asit: Çilekte yüksek miktarda bulunan ellagik asit, birçok sağlık yararı olan polifenol antioksidandır.
Prosiyanidinler: Çilek ve tohumunda yaygın olarak bulunan, yararlı sağlık etkileri olan antioksidanlardır.
Antosiyaninler: Bu faydalı meyvede 25’den fazla antosiyanin bulunur. Pelargonidin en bol miktarda bulunan antosiyanindir. Antosiyanlar, meyvelerin ve çileğin parlak renginden sorumludur. Genellikle meyve kabuğunda yoğunlaşır ancak dutsu meyveler gibi meyvelerin etlerinde bulunur. Antosiyanin bakımından zengin yiyecekler yemek özellikle kalp sağlığına faydalıdır.
Çileğin Faydaları
Bu kırmızı renkli meyvenin sayamayacağımız kadar çok faydası var. Çilek yemenin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz.
Çilek yüksek miktarda C vitamini sağlar. Bundan dolayı bağışıklığı güçlendirir.
İçeriğinde B9 vitamini bulunduğu için kansızlığa iyi gelir.
Kolajen sentezini uyarması sayesinde cilde elastikiyet kazandırır.
Çilek, zayıflamaya yardımcı olur. İştahı bastırır ve yağ yakımı sağlar.
Zengin bir folat kaynağı olduğu için hamilelikte anne ve bebeğin sağlığı için önemli bir besindir.
Çilek, dişlerdeki renk değişikliğini gideren malik asit içerir. Dişlerinizi beyazlatmak için kullanabilirsiniz. Çileği ezip hamur haline getirin. Pürüzsüz bir karışım elde edene kadar kabartma tozu ile karıştırın. Yumuşak bir diş fırçası kullanarak karışımı dişlerinize yayın. 5 dakika bekleyin, diş macunu ile iyice fırçalayın ve durulayın.
Çileğin içindeki güçlü antioksidanlar kırışıklıkları gidererek, yaşlanma belirtilerini azaltır.
Kırmızı rengi ve insanın içine coşku veren kokusuyla çilek, baharın geldiğini müjdeleyen bir meyvedir. Besin değeri ise mükemmel. Bu sayede bize pek çok fayda sunuyor. Çileğin sağlığa olduğu kadar cilde faydaları da ön plana çıkıyor. C vitamini açısından zengin olan meyve, kolajen üretimini desteklediğinden dolayı cildin elastikiyetini sağlıyor. Şimdi çileğin cilde faydalarına bakalım:
Cildi sıkılaştırır. Bundan dolayı yaşlanma belirtilerini azaltır.
Kırışıklıkları gidermesi nedeniyle cildi gençleştirir.
Cildi zararlı UV ışınlarından korur.
Ölü cilt hücrelerini temizler. Dolayısıyla cildin daha parlak görünmesini sağlar.
Cildi derinlemesine temizler.
Sivilce,siyah nokta, beyaz nokta ve lekeleri giderir.
Dudakları nemlendirir ve parlatır.
Topuk çatlaklarına iyi gelir.
Cildi nemlendirir.
Çilek ciltte nasıl kullanılır?
Çileğin cilde faydalarını elde etmek için bu yararlı meyveyi maske olarak kullanabilirsiniz. Farklı malzemelerle karıştırıldığında birçok cilt sorununa iyi gelir.
Cildi temizleyen çilek ve bal maskesi
Cildi temizlemeye yardımcı olan bu çilek maskesinde dört ya da beş tane çilek kullanacağız. Bir yemek kaşığı da bal.
Çilekleri ezerek işe başlayalım.
Ardından balı ekleyip karıştıralım.
Karışımı yüzümüze uygulayalım.
15 dakika bekledikten sonra ılık suyla yıkayalım.
Güneş yanıklarını geçiren çilek ve pirinç unu maskesi
Güneş yanıklarının geçmesini mi istiyorsunuz? Şimdi vereceğim tarifi uygulayın.
Birkaç çileği ezerek 1 yemek kaşığı pirinç unu ekleyin.
Karıştırdıktan sonra yüzünüze uygulayın.
15 dakika bekleyin ve yıkayın.
Cildi sıkılaştıran çilek ve limon maskesi
İşte cildinizi sıkılaştıracak bir tarif…
Dört tane çileği ezin. Bir limonun suyunu sıkın üzerine.
Karıştırdıktan sonra yüzünüze uygulayın.
10 dakika bekledikten sonra yıkayın.
Ölü cilt hücrelerini temizleyen çilek ve yoğurt maskesi
Erken yaşlanmayı önleyen ve ölü cilt hücrelerinin atılmasına yardımcı olan çilek maskesi tarifi…
Birkaç tane çileği ezdikten sonra iki yemek kaşığı yoğurtla karıştırın.
Yüzünüze uygulayın. 20 dakika bekleyin, ardından yıkayın.
Cildi nemlendiren çilek ve salatalık maskesi
Çileğin cildi nemlendirdiğini ve gençleştirdiğini biliyoruz. İşte bu amaçla kullanabileceğiniz bir tarif…
Kabuğunu soyduğunuz 3-4 dilim salatalıkla bir tane çileği ezerek karıştırın.
Bir saat buzdolabında beklettikten sonra yüzünüze uygulayın.
Kuruduktan sonra yıkayabilirsiniz. Nemlendirici de uygulamayı unutmayın.
Cildi besleyen çilek ve aloe vera maskesi
Cildimizin bazı besinlere ihtiyacı var. İşte cildi besleyen ve kırışıklıkları gideren bir maske tarifi…
Bir tane çileği ezerek bir yemek kaşığı aloe vera jeli ve bir yemek kaşığı bal ekleyerek karıştırın.
Yüzünüze masaj yaparak uygulayın.
10 dakika bekledikten sonra yıkayın.
Yağlı ciltler için çilek maskesi
Yüzü kaplamaya yetecek kadar çileği pürüzsüz bir macun olana kadar ezin.
Göz bölgesi hariç, boyun ve yüzünüze parmak uçlarınızla macunu eşit bir şekilde yayın.
15 dakika bekledikten sonra soğuk suyla yıkayın.
Sivilce için çilek maskesi
8 tane çileği ezdikten sonra 3 yemek kaşığı bal ekleyin ve karıştırın.
Göz bölgesi dışında kalan yüzünüze ve boynunuza uygulayın.
15 dakika sonra yüzünüzü ılık suyla yıkayın.
Kirliliği gideren çilek maskesi
Yarım su bardağı çilek ile çeyrek su bardağı mısır nişastasını blenderde karıştırın.
Parmak uçlarınızla yüz bölgesine eşit bir şekilde dağıtarak uygulayın.
Yarım saat yüzünüzde kaldıktan sonra soğuk suyla yıkayabilirsiniz.
Cildi pürüzsüzleştiren çilek maskesi
1 yumurtanın akı, yarım bardak dilimlenmiş çilek, yarım çay kaşığı taze limon suyu ve 1 tatlı kaşığı balı karıştırın.
Parmak uçlarınızla yüzünüze uygulayın.
10 dakika sonra önce soğuk, sonra sıcak ve en sonunda da soğuk suyla yıkayın.
Nemlendirici çilek maskesi
1 yumurta, 1 su bardağı dilimlenmiş çilek, 2 badem, 2 çay kaşığı kabartma tozu, 1 yemek kaşığı yoğurt, 1 yemek kaşığı organik bal.
Bütün malzemeleri blenderde pürüzsüz olana kadar karıştırın.
Göz bölgesini açıkta tutmak kaydıyla boyun ve yüzünüze parmak uçlarınızla nazik hareketlerle uygulayın.
5 dakika sonra önce soğuk, sonra sıcak ve en sonunda da soğuk suyla yıkayın.
Çilekleri bir yemek kaşığı kakao tozu ve bal ile birlikte ezin.
Yüzünüze uygulayın. 15 dakika sonra ılık suyla yıkayın.
Lekeler için çilek maskesi
Çeyrek fincan olgun muz ve çileği ezin
Üzerine çeyrek fincan ekşi krema veya yoğurt ve bir yemek kaşığı bal ekleyin.
Yüzün her yerine uygulayın; ılık suyla yıkamadan önce 15 dakika bekleyin.
Bazı insanların çileğe alerjisi vardır. Ciltte döküntü ve kontakt dermatit gibi sorunlar yaşayabilir. Bu maskeleri cildinizin küçük bir bölgesinde denedikten sonra kullanın. Tahriş meydana gelirse çilek maskesini uygulamayın.
Çileğin Saça Faydaları
Çileğin saça faydaları onu saç bakım ürünlerinde kullanılan önemli bir bileşen haline getirmiştir. C vitamini açısından zengin olan çilek, saçın yeniden çıkmasını sağlar. Saçı besleyerek, saç kırıklarını onarır. Çileğin saça faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Saç dökülmesini engeller. Dökülmeyi önlemenin yanı sıra saçların incelmesini de engeller.
Kepeği giderir.
Saçı besler.
Saç derisinde biriken fazla yağı temizler.
Gözenekleri açar.
Saçların güçlenmesini sağlar.
Saça ipeksi bir yumuşaklık kazandırır.
Çileğin saça faydalarından biri de saçın parlamasını sağlamasıdır.
Saç derisinde mantar oluşumunu engeller.
Çilekli saç maskesi nasıl yapılır?
Çileğin saça olan faydalarından yararlanmak için bu meyveyi nasıl kullanabiliriz? İşte çeşitli saç sorunlarına iyi gelen çilek saç maskesi tarifleri…
Saçı besleyen çilek saç maskesi
Bu maske saçı besleyerek, saç köklerini güçlendirir.
Beş tane çileği ezerek, bir yemek kaşığı hindistan cevizi ile bir yemek kaşığı balı ekleyerek karıştırın.
Saçınızı ıslattıktan sonra karışımı uygulayın.
10 dakika bekledikten sonra ılık suyla yıkayın.
Saçın uzamasını sağlayan çilek maskesi
Yumurta sarısı saç köklerini besleyerek güçlendirir. Saçın uzamasını sağlar. Bu tarifini vereceğim maske, özellikle kuru saçlara iyi gelir.
Dört tane çileği ezerek, bir yumurta sarısı ile karıştırın.
Maskeyi saçınıza uygulayın.
20 dakika bekledikten sonra soğuk suyla yıkayın.
Kepek için çilek saç maskesi
Mayonez, saç maskelerinde sıkça kullanılan bir malzemedir. Neden mi? Saçı yumuşatır. Kepek ve bit gibi saç problemlerine iyi gelir.
Sekiz tane çileği ezerek iki yemek kaşığı mayonez ekleyin ve karıştırın.
Maskeyi ıslak saça uygulayın.
15 dakika bekledikten sonra şampuanla yıkayın.
Saç dökülmesini önleyen çilek maskesi
Saç dökülmesini önlemek için çilek tozunu badem yağı ile karıştırın.
Yıkamadan önce karışımı saçınıza uygulayın.
Bu maske dökülmeyi azaltacak ve saça parlaklık kazandıracaktır.
Çileğin Zararları
Çileğin zararları karşımıza geldiğinde biraz şaşırıyoruz. Çünkü biz bu meyveyi faydalı olarak biliriz. Lezzetli tatlılar yapar, ferahlatıcı içeceklerimize katarız.
Çileğin faydaları bu lezzetli meyveyi yemeye davet ediyor bizi. Ama her meyve gibi çileği de ölçülü yemekte fayda var. Neden mi? Her şeyin fazlası zarar olduğu gibi fazla çilek yemenin de zararı var. Neler mi?
Lifli yiyecekler yemeye alışık olmayanlarda çilek mide ekşimesi, ishal, reflü, şişkinlik gibi sindirim sorunlarına neden olabilir.
Histamin içeriği nedeniyle baş dönmesi, mide bulantısı ve kaşıntıya neden olabilir. Histamine alerjisi olanlar alerjiyi tetikleyebileceği için çilek yememelidir.
Çilek, yüksek miktarda lif içerir. Lif, faydalı bir besin maddesi olmakla birlikte fazla lif, besin içeriğini engelleyeceği için vücuda zararlıdır.
Tam olgunlaşmamış çilekler, ağızda yanma hissine neden olur.
Çilek, üzerinde en çokpestisit bulunan meyveler listesinin ilk sırasında bulunuyor. Uygun şekilde yıkanmazsa bu böcek ilacı, insan vücuduna zamanla zarar veriyor.
Çilek, potasyum açısından zengin olduğu için kalbe faydalı bir meyve. Fakat kalp ilacı kullananlarda aşırı potasyum böbreklere zarar veriyor.
Çilek, kanama süresini uzatır. Bu da hassas kişilerde morarma riskini artırır.
Çileğin diğer ilaçlarla etkileşimi
Aşağıdaki ilaçlarla çilek tüketmemeye dikkat edin:
Aspirin
Antikoagülanlar
Antiplatelet
NSAID (steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar)
Başka bir ilaç kullanıyorsanız çilekle etkileşime girip girmeyeceğini öğrenmek için mutlaka doktordan bilgi alın.
Günde ne kadar çilek yenmeli?
Her şeyin fazlasının zararlı olduğunu biliyoruz. Bu nedenle çileği yerken de aşırıya kaçmamaya özen göstermeliyiz. Günde 10-12 çilek yemek yeterlidir.
Çilek Alerjisi
“Çilek alerji yapar mı?” gibi çilek alerjisi ile ilgili merak edilen pek çok şey var. Küçük çocuklarda oldukça yaygın görülen bir alerji türüdür. Alerjik reaksiyon yaşamamak için bu meyveyi yememek bilinen tek çözümdür.
Çilek alerjisi nedir?
Çilek yiyebilmek büyük bir şans aslında. Çileğe alerjisi olanlar, bu kırmızı meyveyi yediklerinde bazı olumsuz etkiler yaşar. Örneğin; ağız çevresinde kızarıklık, dudakların ve dilin şişmesi gibi…
Çilek, çapraz reaksiyona giren, polen-gıda alerjisi olarak bilinen huş ağacı polenlerine duyarlı kişilerde alerjiye neden olan bir protein içerir. Alerjiye neden olan proteinin kırmızı antosiyaninlerle bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Renksiz, beyaz çilekler alerjik kişiler tarafından reaksiyona neden olmadan yenebilmektedir.
Bu meyveye alerjisi olanlar çilek ve yakın içeriğe sahip diğer meyveleri yiyemez.
Çilek alerjisi neden olur?
Gıda alerjileri, bağışıklık sistemi yenilen bir yiyeceğe tepki gösterdiğinde ortaya çıkar. Ağır vakalarda, dokunulan bir yiyecek bile alerji yapabilir.
Bağışıklık sistemi yanlışlıkla o yiyeceği bakteri veya virüs gibi kötü bir şey olarak tanımlar. Buna karşılık, vücut kimyasal histamin üretir ve onu kan dolaşımına bırakır. Histamin, şiddeti değişen birçok semptoma neden olur.
Çilek alerjisindeki durum da böyledir. Vücut çilekte bulunan bir proteini tehdit olarak algılar.
Çilek alerjisi belirtileri
Bir gıda alerjisinin belirtileri, alerjiye neden olan gıdayı yedikten sonra birkaç dakika içinde ya da iki saate kadar olan süre içinde gelişebilir. Çilek alerjisinin belirtileri şunlardır:
Boğaz sıkışması
Ağızda kaşıntı ya da karıncalanma
Egzama gibi deri döküntüleri
Cildin kaşınması
Hırıltılı solunum
Öksürük
Tıkanıklık
Mide bulantısı
Mide ağrısı
Kusma
İshal
Baş dönmesi
Sersemlik
Bu meyveye alerjisi olan kişilerde şiddetli bir alerji olan anafilaksi meydana gelebilir. Bu hayatı tehdit eden bir alerjik reaksiyondur. Acil tıbbi tedavi gerektirir. Anafilaksinin belirtileri şunlardır:
Dilin şişmesi
Hava yolunun tıkanması veya boğazda şişme
Kan basıncında şiddetli düşüş
Nabzın hızlanması
Baş dönmesi
Sersemlik
Bilinç kaybı
Çilek alerjisi kimlerde olur?
Ailede alerji, egzama veya astım öyküsü olanların gıda alerjisi olma olasılığı daha fazladır. Çocuklarda alerji oranı yetişkinlerden daha yüksektir. Yine de herhangi bir yaşta çilek alerjisi gelişebilir. Bazen bebekler ve çocukların yetişkin olduklarında alerjileri kaybolur. Bebeklerde ve çocuklarda gelişirse meyveyi yemeyi bırakmaları gerekir.
Çilek alerjisi olanlar başka hangi yiyecekleri yiyemez?
Çilek yedikten sonra alerjik belirtiler fark ederseniz, çilek yemeyi bırakmalısınız. Bu kırmızı renkli meyve, yapay aromalarda en çok kullanılan bileşendir. Çilek aromalı yiyecekler ve içeceklerden de uzak durulmalıdır.
Şekli kalbe benzeyen bu meyve -Rosaceae- ailesindendir. Çileğe alerjisi olanların Rosaceae ailesinde bulunan meyvelere de alerjisi olabilir. Bu ailedeki diğer meyveler şunlardır:
Armut
Şeftali
Kiraz
Elma
Ahududu
Böğürtlen
Çilek alerjisi olan kişiler ayrıca şunlara da tepki verebilir:
Lateks
Huş poleni
Kayısı
Kavun
Muz
Fındık gibi bazı kuruyemişler
Kereviz
Havuç
Çilek alerjisi yaşamak rahatsız edici bir durumdur. Ancak çilek ve diğer tetikleyici gıdalardan kaçınırsanız alerji semptomları yaşamazsınız.
Çilek alerjisi tedavisi
Bu alerjiyi tedavi etmenin tek yolu çilek ve alerjik reaksiyon gösterilen diğer yiyecekleri yememekten geçer. Çilek içermediğinden emin olmak için yiyeceklerin üzerindeki etiketleri kontrol edin.
Antihistaminik kullanılarak evde hafif reaksiyonlar tedavi edebilir. Antihistaminikler, bağışıklık sisteminin çileğe aşırı tepki vermesini durduracak ve semptomları önlemeye veya şiddetini azaltmaya yardımcı olacaktır. Alerjik reaksiyonun tedavisi için doktorla konuşun ve onun tavsiyelerine uygun önlemler alın.
Çilek Nasıl Yenir?
Çilek en çok tatlılarda ve dondurmalarda kullanılır. Ekstraktları da çeşitli ürünlerde koruyucu olarak kullanılır.
Tatlı ve sulu lezzeti nedeniyle diğer meyveler gibi çiğ olarak yenebilir. Ancak yemeden önce dikkatlice yıkamayı ihmal etmeyin.
Dilimlenmiş çilek daha lezzetli hale getirmek için yeşil salataya eklenebilir.
Çilekli turta yapılabilir.
Pizzanın üzerine çilek eklenebilir. Bunun yanı sıra pizzanızı yumuşak peynir veya yeşillik ve antep fıstığı ile lezzetlendirebilirsiniz.
Çilek çayı yapabilirsiniz.
Çileği smoothie yapmak için kullanabilirsiniz.
İşte lezzetli bir çilekli smoothie tarifi…
Çilekli Smoothie Tarifi
Malzemeler
8 adet çilek
Yarım su bardağı yağsız süt
Yarım su bardağı sade yoğurt
1 çay kaşığı bal
2 çay kaşığı vanilya özü
6 adet buz küpü
Nasıl yapılır?
Bir karıştırıcıda, buz hariç tüm malzemeleri pürüzsüz bir karışım elde edene kadar karıştırın.
Buz küplerini atın ve tekrar karıştırın.
Bardaklara dökün ve servis yapın.
Özetlemek gerekirse;
Çilek, antioksidanlar ve bitki bileşikleri açısından zengin tatlı, sulu meyvedir. Bu lezzetli meyvenin, besin değeri yüksektir. Çiğ veya taze olarak tüketilebilir. Çileğin faydaları zengin besin içeriğinden kaynaklanır. Çilek tüketimi kalbi korur, kan şekerini dengeler, kanserin önlenmesini sağlar, bağışıklığı güçlendirir, kan basıncını düzenler ve beyin fonksiyonlarını iyileştirir. Ayrıca ölü cilt hücrelerini yok ederek ve cildi temizleyerek cilt sağlığına fayda sağlar.
