Bitkisel yağların zararları nedeniyle yemeklik kullandığımız yağlar sağlık camiasında oldukça tartışmalı bir konudur. Bitkisel yağlar, mısır yağı, ayçiçek yağı, soya yağı, pamuk tohumu yağı, kanola yağı, aspir yağı,üzüm çekirdeği yağı gibi bitkilerden elde edilen yağlardır.
Dünyada en çok öldüren hastalık, kalp hastalıklarıdır. Bitkisel yağların kalp hastalıklarına neden olan kötü kolesterolü düşürdüğü söylenmektedir. Buna rağmen bu yağlarla ilgili endişeler son bulmuyor. Kötü kolesterolü düşürmesine rağmen sağlığın diğer yönleri üzerinde olumsuz etkileri görülmektedir. Siz de “bitkisel yağlar zararlı mı?” diye düşünüyor ve “bitkisel yağların zararlarını” merak ediyorsanız doğru yerdesiniz.
Bitkisel Yağların Zararları
Bitkisel yağların zararları
Omega 6 bakımından oldukça yüksektir
Omega 3 veomega 6 yağ asitlerini duymuşsunuzdur. Bu yağ asitleri çoklu doymamış, yani kimyasal yapılarında birçok çift bağa sahiptir.
Vücutta onları üretmek için enzim bulunmadığından, esansiyel yağ asitleri olarak adlandırılırlar. Bu besinlerden alınması gerektiği anlamına gelmektedir.
Bu yağ asitlerinin inflamasyon, bağışıklık ve kan pıhtılaşması gibi birçok biyokimyasal işlemde önemli rolleri vardır.
Yani sağlıklı yağlardır. O zaman sorun ne? Sorun şu ki, vücuttaki omega 3 ve omega 6 yağ asitlerinin miktarını belli bir dengede tutmak gerekiyor. Bu denge olmadığında, önemli biyokimyasal işlemler gerçekleşmeyebilir.
Tarih boyunca yaşamış insanlar bu sağlıklı dengeyi korumuştur. Günümüzde işlenmiş gıda tüketiminin artmasıyla denge bozulmuştur.
Günümüze kadar omega 6’nın omega 3’e oranı yaklaşık 1: 1 veya 3: 1 olmasına rağmen, günümüzde yaklaşık 16: 1’dir. Yani omega-6 tüketimi orantısız bir şekilde artmıştır.
Bitkisel yağlar omega 6 yağ asitlerinin en büyük kaynağıdır.
Omega 6 yağ asidi özelliklelinoleik asit bakımından yüksektir. Bu yağ asidi, aşırı miktarda tüketildiğinde bir takım problemlere neden olur. Özellikle de omega 3 alımı düşük olduğunda…
Yağlar vücut için enerji kaynağıdır. Aynı zamanda güçlü biyolojik aktiviteye sahiptir. Bazıları yapısal veya işlevsel amaçlar için kullanılır.
Bitkisel yağların ana yağ asidi olan linoleik asit, vücudun yağ hücrelerinde olduğu gibi hücre membranlarında da birikir.
Bunun anlamı, bitkisel yağların aşırı tüketiminin vücudumuzun dokuları içindeki gerçek yapısal değişikliklere yol açmasıdır.
Oksidatif stresi artırır
Linoleik asit gibi çoklu doymamış yağların kimyasal yapılarında iki veya daha fazla çift bağ bulunur.
Bu, onları sürekli olarak vücutta oluşmakta olan yüksek derecede reaktif moleküller olan serbest radikallerin hasarına duyarlı yapar.
Antioksidanlar, serbest radikalleri etkisiz hale getirir. Vücuttaki serbest radikallerin antioksidan sayısından fazla olması oksidatif strese neden olur.
Çoklu doymamış yağlar, serbest radikallerin hasar görmesine daha çok maruz kaldıklarından, linoleik asidin yüksek alımı oksidatif strese katkıda bulunur.
Kötü kolesterolü düşürdüğü gibi iyi kolesterolü de düşürür
Bitkisel yağların sağlıklı olduğu düşüncesi kötü kolesterolü düşürme özelliğinden kaynaklanır.
Bu olumlu bir özellik olmasına rağmen işin başka bir yüzü vardır. Bitkisel yağlar iyi kolesterolü de düşürür. Halbuki vücutta iyi kolesterolün yüksek olması gerekmektedir.
Okside LDL lipoproteinlerini artırır
LDL kan dolaşımında kolesterol taşıyan protein olan “Düşük Yoğunluklu Lipoprotein”in kısaltmasıdır. Yani kolesterolün kötüsü.
Düşük Yoğunluklu Lipoproteinin okside hale gelmesi, kalp hastalıklarına neden olan bir faktördür. Bunlar arterlerin duvarlarında birikir.
Bitkisel yağlardan elde edilen çoklu doymamış yağlar LDL lipoproteinlerine doğru yol alır. Bu nedenle oksitlenip oks-LDL parçacıkları oluşur.
Bitkisel yağların zararlarından biri de kalp hastalıklarından ölüm riskini artırmasıdır.
Bitkisel yağlar ve kalp hastalığıyla ilgili yapılan çalışmalar kalp hastalığı riskini artırdığını göstermektedir.
Pişirme için kötüdür
Bitkisel yağlardaki yağ asitleri oksijenle reaksiyona girme eğilimindedir.
Bu durum sadece vücutta gerçekleşmez. Aynı zamanda bitkisel yağlar ısıtıldığında da olur.
Bu nedenle pişirmede bitkisel yağ kullanmak pek de sağlıklı gibi görünmüyor.
Doymuş ve tekli doymamış yağlar gibi ısıya dayanıklı yağlarla karşılaştırıldığında, bitkisel yağla pişirme, büyük miktarlarda hastalık üreten bileşikler oluşturur.
Bu zararlı bileşiklerin bazıları buharlaşır ve solunumla birlikte akciğer kanserine katkıda bulunur.
Kanser riskini artırır
Bitkisel yağların kanser riskini artırabileceğine dair bazı kanıtlar vardır.
Bu yağlar hücre membranlarında bulunan reaktif yağ asitleri içerdiğinden oksidatif hasara katkıda bulunur.
Membranlardaki yağ asitleri oksitlendiğinde zincir reaksiyonlarına neden olur.
Hücrenin zarını bir bulut olarak düşünürseniz, bu oksidatif zincir reaksiyonları küçük şimşek çizgileri gibidir.
Bu reaksiyonlar hücredeki önemli moleküllere zarar verir. Sadece hücre zarında yağ asitleri değil, proteinler ve DNA gibi diğer yapılar da etkilenir.
Hücreler içinde çeşitli kanserojen bileşikler de oluşturur.
DNA’ya zarar vererek, zamanla kanser riskinin artmasına katkıda bulunan zararlı hasar riskini artırır.
Bitkisel yağ tüketimi şiddete neden olabilmektedir
Çoklu doymamış yağların toplandığı yer beyinde bulunur. Aslında beyin yaklaşık % 80 yağdan oluşur. Bunun büyük bir kısmı beynin kuru ağırlığının yaklaşık % 15-30’u omega 3 ve omega 6 yağ asitleridir.
Bitkisel yağlardan elde edilen omega 6 yağları ve omega 3 yağları hücre membranlarındaki aynı noktalar için yarışırsa, beynin işleyişi etkilenir.
İlginç bir şekilde, araştırmalar bitkisel yağ tüketimi ile şiddet davranışları arasında çok güçlü bir korelasyon bulmuştur.
İşlenmemiş gıdalar daha sağlıklıdır. Bitkisel yağlar işlenir yani rafine edilir.
Bu nedenle, bitkisel yağlarda hemen hemen hiçbir vitamin ve bitkisel besin bulunmaz. Yani boş kaloridir.
Bitkisel yağlara trans yağ eklenmiştir
Trans yağlar oda sıcaklığında katıdır. Bu özelliği kazandırmak için kimyasal olarak modifiye edilmiş doymamış yağlardır.
Genellikle çok işlenmiş gıdalarda bulunur ve toksiktir.
Ancak çoğu insanın bilmediği şey, bitkisel yağların önemli miktarlarda trans yağ içeriyor olmasıdır. Şaşırtıcı bir şekilde, trans yağ içeriği nadiren etikette listelenir.
Özetlemek gerekirse;
Bitkisel yağlar, mısır yağı, ayçiçek yağı, soya yağı, kanola yağı, aspir yağı gibi bitkilerden elde edilen yağlardır. Bitkisel yağların zararları pek çok çalışmaya konu olmuş ve zararlı oldukları belirlenmiştir. Bu yağların zararları arasında iyi kolesterolü düşürmesi, kalp hastalıkları ve kanser riskini artırması bulunur.
